Morgunblaðið - 24.10.2014, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 2014
Ótakmarkaðir möguleikar með REDKEN mótunarvörum
GET INSPIRED. SEE YOUR STYLIST.
FÆST Á REDKEN HÁRGREIÐSLUSTOFUM
SLÉTT/GLANS
Glans- og sléttunarefni sem
dregur úr ýfingu og gefur glans.
Dreifing:
HÁR EHF
s. 568 8305
har@har.is
REDKEN Iceland á vertu vinur
HÁRLÖKK
Hárlökkin gefa 24 tíma vörn,
8 tíma hald og fallegan glans.
FORM/HITAVERND
Blástursvörurnar veita vörn gegn
hitatækjum og tryggja endingu.
HREYFING/HALD
Mótunarvörurnar sem gefa
góða hreyfingu og loft í hárið.
FYLLING/LOFT
Volume vörurnar gefa ótrúlega
fyllingu án þess að þyngja hárið.
Heilsulausnir
• Hefst 27. október kl. 7:20, 12:00 og 17:30
• Kennt þrisvar í viku
• Á námskeiðinu er unnið með hreyfingu,
næringu, skipulag daglegs lífs og hugarfar
Að námskeiðinu standa m.a. hjúkrunarfræðingar,
íþróttafræðingar, læknir, næringarfræðingur,
sálfræðingar og sjúkraþjálfarar.
12 mánaða námskeið að léttara lífi
Léttara líf í Heilsuborg
Heilsuborg er líkamsrækt þar sem boðið er upp á
heildstæða þjónustu í átt að betri heilsu og líðan.
Dagur B. Eggerts-
son var hjartanlega
sammála undrabarninu
að vestan um að það
þurfi að kenna öllum
börnunum í bænum á
hljóðfæri. En besta
leiðin til þess að mati
borgarstjórans okkar
hárprúða og hrokkin-
hærða er að þau læri að
leika á hljóðfæri af „youtube“, það er
svo einfalt og það kostar „andskot-
ann“ ekki neitt, þau hanga hvort eð er
í tölvunni allan liðlangan daginn.
Þetta var megininntak ræðu hrokkin-
hærða drengsins úr Árbænum á bar-
áttufundi tónlistarkennara í Hörpu
21.10. 2014. Ég fann
sömu lyktina og þegar
ég á unglingsárum kom
í sláturhús í uppsveitum
Árnessýslu – nálykt og
lykt af blóði. Ég fékk á
tilfinninguna að það
væri verið að leiða
hjörðina til slátrunar –
Harpan, elsku vinir,
hirðir allan aurinn, þið
megið lepja dauðann …
svo var hann farinn.
Baráttuandinn steig
ekki hátt. Borgarstjórinn, sem er að-
alviðsemjandi tónlistarkennara, spíg-
sporaði um salinn eins og sláturhús-
stjórinn, leit yfir salinn, sagði nokkur
innantóm hvatningarorð til hópsins í
sal Kaldalóns, salurinn nefndur eftir
firði í Djúpinu, enginn sagði orð, allir
agndofa, hræddir við að styggja
hrokkinhærða gaurinn úr Árbænum,
borgarstjórann. Svo klöppuðu allir –
var mig að dreyma, voru þetta tón-
leikar? Þá klappa allir „æðislega
ánægðir“. Formaður tónlistarkenn-
ara var nefnilega æðislega ánægður –
það verður verkfall – „kúl“ og allir
klöppuðu. Þvílík samkoma. Hvar er
baráttuandinn, hvar er stéttarfélag
tónlistarkennara? Kannski úti á túni.
Ekki veit ég það. Vinalegasta og und-
arlegasta kjarabarátta sem ég hef
orðið vitni að. Hún ber vonandi ár-
angur fyrir starfandi tónlistarkenn-
ara á Íslandi. Áhyggjurnar liggja hins
vegar hjá börnunum sem mæta ekki í
tónlistartíma á meðan það er verkfall,
það finnst mér ekkert „kúl“. Að
borgarstjórinn í Reykjavík, aðal-
viðsemjandi tónlistarkennara, skuli
mæta á baráttufund og óska tónlist-
arkennurum góðs gengis í kjarabar-
áttu við „sjálfan sig“ er ótrúlega takt-
laust. „Ég er bara í skýi, „Icloud“, skil
ekkert í þessu – eru ekki allir vinir?“
Nemendur tónlistarskólanna skilja
ekkert í því af hverju það eru ekki
tónlistartímar, ég skil ekkert í því af
hverju það þarf að vera verkfall hjá
tónlistarkennurum árið 2014. Hvað
eru sveitarstjórnarmenn að hugsa?
Er þetta sparnaður? Þarf að ná í aur-
ana hjá verkfallssjóði? Um hvað
snýst málið, ágætu sveitarstjórnar-
menn og -konur? Tölum við ekki
sama tungumálið, jafnlaunastefna –
eru það bara fallegu orðin í hátíðar-
ræðunum og í kosningabaráttunni, ég
spyr?
Aumingja tónlistarkennar-
arnir fá ekki launahækkun
Eftir Ragnar
Jónsson »Hvar er baráttuand-
inn, hvar er stétt-
arfélag tónlistarkenn-
ara? Kannski úti á túni.
Ekki veit ég það.
Ragnar Jónsson
Höfundur er menningarstjórnandi.
Árið 1929 var efnið,
sem skammstafast
ATP, uppgötvað.
Tuttugu árum seinna
tókst að efnasmíða
þetta nucleosíð.
Fræðin eru nokkuð
sammála um að ef eitt
einstakt efni mætti
kalla leyndardóm lífs-
ins þá væri það lík-
lega þetta ATP (ade-
nosin-þrífosfat). Það er frumefnið
fosfór (P) sem leikur aðalhlutverkið
í því með sínum orkuríka bindingi
við annað fosfórfrumefni. Án þessa
væri ekkert líf því lífefnahvörf dýra
þurfa sérstakan efnaorkubera.
Gróðurinn bindur sólarorkuna í
flókin lífefni úr vatni, CO2 og frum-
efnum. Hvað manninn varðar verð-
ur hann að fá mörg flókin efni og
orku í fæðunni frá gróðri eða dýr-
um. Til að geta lifað þurfum við
mikla orku og er aðalverkefni melt-
ingarinnar að brjóta niður fjölsykr-
ur og þríglýseríðfitu matarins í ein-
sykrur (glúkósa), glýseról og
fitusýrur. Niðurbrotsefnin sem inni-
halda ríkulega kolefni og vetni eru
síðan oxuð í frumunum með súrefni
frá önduninni í CO2 og vatn en um-
framforðinn er geymdur til seinni
tíma. Orkan sem losnar við brennsl-
una í frumunum er nýtt til að
mynda þennan orkubera líkamans
sem er hjálparhvati með þrjá fosfat-
hópa bundna saman. Með hvata og
lítilli orku klofnar einn fosfathóp-
urinn frá og orka verður tiltæk til
að knýja lífefnahvörfin, samdrátt
vöðva, mynda raforku og jafnvel
ljós. Þá er ótalinn flutningur sumra
efna sem þurfa orku til flutnings.
Talið er að um 50% frá orku-
brennslu fæðunnar nýtist til að
mynda ATP úr ADP (adenosin-
tvífosfat). Hvarfið gengur í báðar
áttir og ATP er því alltaf tiltækt er
þörf krefur. Að vísu eru lífhvatar og
hormónar sem stjórna þessu magn-
lega en lífskrafturinn kemur frá
orkuberanum ATP, þegar orkuríki
fosfathópurinn losnar frá. Fullorð-
inn maður með meðalneyslu fæðu í
hitaeiningum er talinn framleiða
þyngd sína af ATP á hverjum sólar-
hring. Er við skoðum prótín-
neysluna þá er okkur lífsnauðsyn-
legt að fá 8-9 amínósýrur daglega
sem líkaminn getur ekki efnasmíð-
að. Hvatarnir eru úr prótínum og
endast stutt og endurnýjun prótína
líkamans er líka ör. Bæði er að lík-
aminn getur ekki myndað forða né
losað sig við umfram amínósýrur
heldur verður hann að afeitra þær
með myndun þvagefnis og um-
mynda restina í einsykruna glúkósa
sem oxast síðan í CO2 og vatn og
myndar með losaðri orku ATP úr
ADP. Það er því óþarft að borða
prótín umfram endurnýjunarþörf
heilsunnar vegna. Lifr-
in getur geymt glúkósa
sem glýkógen tilsvar-
andi dagsþörf en sama
þyngdarmagn forðafitu
er sex sinnum orkurík-
ara og yfirleitt er mán-
aðarforði af fitu til stað-
ar. Til fitunnar grípur
líkaminn til að gera
ATP er næturfastan
hefur klárað glúkósann
úr blóðinu eða hann
þrýtur við mikla
áreynslu í vinnu eða íþróttum. Í
vöðvum getur brennslan verið í
stuttan tíma án súrefnis en þá er
glúkósinn brotinn í tvennt og mjólk-
ursýra myndast. Þetta gefur litla
orku til framleiðslu ATP. Þetta
verður vegna þess að súrefni berst
ekki nægjanlega hratt til brennslu
til vöðvafrumnanna. Í raun snýst öll
líkamsstarfsemin um nægt aðgengi
að þessum efnaorkubera lífsins í
mjög flókinni líkamsstarfsemi okk-
ar.
Lífsorkan okkar
Eftir Pálma
Stefánsson
Pálmi Stefánsson
» Fullorðinn maður
með meðalneyslu
fæðu í hitaeiningum er
talinn framleiða þyngd
sína af ATP á hverjum
sólarhring.
Höfundur er efnaverkfræðingur.
Móttaka
aðsendra
greina
Morgunblaðið er vettvangur lif-
andi umræðu í landinu og birtir
aðsendar greinar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Kerfið er auðvelt í notk-
un og tryggir öryggi í samskiptum
milli starfsfólks Morgunblaðsins
og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru send-
ar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir
Morgunblaðslógóinu efst í hægra
horni forsíðu mbl.is. Þegar smellt
er á lógóið birtist felligluggi þar
sem liðurinn „Senda inn grein“ er
valinn.
Nánari upplýsingar veitir starfs-
fólk Morgunblaðsins alla virka
daga í síma 569-1100 frá kl. 8-18.