Morgunblaðið - 24.11.2014, Qupperneq 29

ÞRENNT
Þetta eru
þrír þöglir hlutir:
snjórinn sem fellur … stundin
fyrir dögun … munnurinn á nýliðnu
líki.
og „Æskan“:
En mig
snerta þau aldrei,
ellin og dauðinn … þessi
afskræmdu og smánarlegu örlög
gamalla náa.
Þar sem Crapsey lá á berklahæl-
inu horfði hún út um gluggann út í
grafreitinn þar sem vistmönnum var
holað niður. Í lengra ljóði, því næst-
síðasta í þessu athyglisverða safni,
„Til þeirra dauðu í grafreitnum fyrir
neðan gluggann minn“, neitar hún að
játa sig sigraða, „heldur steyti / upp-
reisnargjarnan hnefa framan í
stjörnurnar“:
og ég mun brýna mig í vesöldinni
með því að hrópa hátt og snjallt
í mæðu dagsins, í stað þess að tuldra
orð uppgjafarinnar, systur ósigursins:
Ég neita að vera þolinmóð!
Ég neita að liggja kyrr!
Flest ljóða Crapsey birtust á
prenti árið eftir að hún lést, eftir
handriti sem hún hafði búið til út-
gáfu, og er fengur að þessu úrvali á
íslensku.
Crapsey Hún
var „athygl-
isvert skáld eins
og þetta hóf-
stillta kver sýnir
svo vel. Hún orti
innan við eitt
hundrað ljóð og
flest þeirra þeg-
ar hún beið
dauðans á
berklahæli.“
MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. NÓVEMBER 2014
Höfuðborgin okkar væriallólík þeirri Reykjavíksem við þekkjum nú efýmsar byggingar- og
skipulagshugmyndir fyrri ára, sem
um er fjallað í þessari bók, hefðu
orðið að veruleika. Það er matsatriði
hvað hefði orðið til bóta og hvað til
lýta. Höfundarnir taka ekki afstöðu
til þess. Þeir segja að eflaust verði
alltaf skiptar skoðanir um það
hvernig borgin eigi að vera.
Ákveðið stefnuleysi í skipulags-
málum hafi gefið miðborg Reykja-
víkur einstakt svipmót. Þar megi
finna sýnishorn af hinum ýmsu
byggingaraðferðum, hönnunar-
stefnum og skipulagstilraunum.
„Með því að snúa sér í hring við
eina og sömu götuna má til dæmis
sjá nokkur af elstu timburhúsum
borgarinnar, elsta steinhlaðna húsið,
nýbyggingar hjúpaðar gleri og leifar
af gömlum hugmyndum um tækni-
vædda bílaborg fyllta breiðgötum,“
segja þeir.
Bókinni er
skipt í átta meg-
inkafla. Fjallað
er um skipu-
lags- og bygg-
ingarhug-
myndir um
Alþingishúsið,
Arnarhól,
Skólavörðuholt, Þjóðleikhúsið, Ráð-
húsið, Stjórnarráðið, Seðlabankann
og tónlistarhús. Þarna er mikinn
fróðleik að finna um byggingarsög-
una, aðallega í miðborginni.
Textinn er greinargóður en það
eru teikningarnar og ljósmyndirnar
sem fylgja sem gefa þessari bók sér-
stakt gildi. Sumar teikninganna hafa
ekki áður sést á bók svo ég minnist.
Helsta nýmælið er tölvugerðar ljós-
myndir af húsum sem aldrei risu en
hefðu sett afar sterkan svip á borg-
ina. Hér má nefna Alþinigshúsið
með háum kjallara og tröppum að
framanverðu, háskóla í burstabæj-
arstíl á Arnarhóli, „háborg“ með
kirkju og fjölda opinberra bygginga
á Skólavörðuholti, Þjóðleikhúsið á
Arnarhóli, ráðhús samkvæmt eldri
hugmyndum við Tjörnina, stjórn-
arráðsbyggingu þar sem Bernhöfs-
torfan er nú, seðlabankabyggingu á
Arnarhóli og tónlistarhús sam-
kvæmt eldri hugmyndum við
Reykjavíkurhöfn. Þá er birt tölvu-
gerð mynd af því hvernig umhorfs
væri í Austurstræti og Aðalstræti ef
Þjóðleikhúsið hefði risið þar sem
Morgunblaðshöllin svokallaða
stendur. Hugmynd um staðsetningu
leikhússins á þeim stað kom upp á
árunum 1928 til 1930. Óneitanlega
fallegri sýn en það sem við höfum
núna frá mínum bæjardyrum séð.
Svolítill hrollur fór um mig við að
skoða hugmyndir arkitekta um stór-
hýsi í miðborginni frá sjötta og sjö-
unda áratugnum. Á þessum tíma
fannst mörgum sjálfsagt að ryðja
brott með öllu hinni gömlu timb-
urhúsbyggð borgarinnar og ger-
breyta gatnaskipulaginu. Sumar af
þessum tillögum náðu ekki fram að
ganga vegna harðra mótmæla þeirra
sem vildu vernda byggingararf
borgarbúa. En oft var það bara fjár-
skortur sem kom í veg fyrir að jarð-
ýtur og sleggjukranar fengju að
vinna sitt verk. Peningaleysi getur
stundum haft bjartar hliðar!
Efnisafmörkun bókarinnar er
skynsamleg, en ég hefði gjarnan
vilja sjá umfjöllun um viðbygging-
arnar við Alþingishúsið, Kringluna
1909 og Skálann 2002. Ennfremur
meira um ráðhúsbygginguna núver-
andi í Reykjavík og aðdraganda
hennar. Þá hefðu höfundar gjarnan
mátt taka saman þræði í lok bók-
arinnar og leyfa sér ályktanir af efn-
inu. En þetta er skemmtileg bók og
þörf og vekur til umhugsunar um
umhverfi okkar í samtíð og sögu.
Til bóta? Hugmynd að stjórnarráðsbyggingu á Bernhöfstorfunni. „Þetta er skemmtileg bók og þörf og vekur til
umhugsunar um umhverfi okkar í samtíð og sögu,“ segir um bók Önnu Drafnar Ágústsdóttur og Guðna Valberg.
Fræði
Reykjavík sem ekki varð bbbbn
Eftir Önnu Dröfn Ágústsdóttur og
Guðna Valberg.
Crymogea 2014. 224 bls.
GUÐMUNDUR
MAGNÚSSON
BÆKUR
Vekur til umhugsunar
Kamilla vindmylla og kátirfélagar hennar erumætt á ný í þriðju bókHilmars Arnar Ósk-
arssonar um þetta gáskafulla
gengi sem þarf á ný að kljást við
hinn illa og fúllynda vísindamann
Júlíus Janus. Að þessu sinni gerir
Júlíus eftirmyndir af Kamillu, svo-
kallaðar svika-
millur, og þær
láta til sín taka
á ýmsan hátt
þar til vinirnir
grípa inn í.
Eins og í fyrri
Kamillubókum
er sagan létt og
fjörmikil, full af
bráðsniðugum
orðaleikjum og óborganlegum út-
úrsnúningum. T.d. þegar barni
með hnausþykka lambhúshettu á
höfði sem hamlar heyrn heyrist
setningin „hlaupið í mismunandi
áttir“ vera „lopi mysubandsdóttir“
[31], drengur í snjóstríði er lág-
vaxinn ljóshærður hríðskotariffill
[26] og þeir sem láta sér ekki
segjast láta sér þá sparkast [49].
Hér eru dregnar upp ýmsar
áhugaverðar og skondnar persón-
ur og gaman er að sjá hversu
miklum framförum Hilmar Örn
hefur tekið í persónusköpun síðan
í fyrstu Kamillubókinni. Metn-
aðarfulli stærðfræðikennarinn Ið-
unn, sem á sér þann draum æðst-
an að bekkurinn hennar nái hæstu
meðaleinkunn á landsvísu, er
býsna skemmtilegum dráttum
dregin og viðbrögð hennar og
Helgu skólastýru, þegar þær
halda að í bekknum leynist stærð-
fræðiséní á heimsmælikvarða, eru
algjörlega kostuleg. „Henni leið
dálítið eins og kolanámumanni
sem var nýbúinn að reka hakann
sinn í ellefu gramma demant.“
[60]. Kannski er þetta smellin
ádeila á allt fárið í kringum PISA-
rannsóknina. Kamilla sjálf, vinir
hennar og óvinir eru líka
skemmtilegar persónur og ágæt-
lega skrifaðar.
Myndirnar eru býsna flottar,
bera svolítinn keim af japönsku
manga- teiknimyndabókunum og í
heild er þetta býsna fjörleg lesn-
ing eins og fyrri Kamillubæk-
urnar.
Ljósmynd/Rut
Höfundurinn „… býsna fjörleg lesn-
ing,“ segir rýnir um sögu Hilmars
Arnar Óskarssonar um Kamillu.
Kamilla
vindmylla er
mætt á ný
Barnabækur
Kamilla vindmylla og svikamillurnar
bbbnn
Eftir Hilmar Örn Óskarsson.
Bókabeitan 2014, 142 bls.
ANNA LILJA
ÞÓRISDÓTTIR
BÆKUR
7
BRÁÐSKEMMTILEG
MYND FYRIR ALLA
FJÖLSKYLDUNA
Ísl. tal 12
Sími: 553-2075 www.laugarasbio.is
Miðasala og nánari upplýsingar
16
L
MOCKINGJAY PART 1 Sýnd kl. 7 - 10:20
DUMB & DUMBER TO Sýnd kl. 5:40 - 8 - 10:30
NIGHTCRAWLER Sýnd kl. 8
KASSATRÖLLIN 2D Sýnd kl. 5:50
LAUGARÁSBÍÓ Sýningartímar