Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.11.2014, Blaðsíða 47

kjörtímabili „umræðustjórnmála“ þar sem úreltu verk-
lagi var hent út í buskann, hrundi þátttaka í kosn-
ingum í borginni. Langtímaáhrifin af spauginu voru
því ekki góð. En þau voru eðlileg. Þegar stjórn-
málamennirnir telja óþarft að taka lýðræðið alvarlega
er ástæðulaust að kjósendur geri það.
Ástæðan eðlileg
Þeir, sem spurðir eru um skróp sitt á kjördag, svara
með keimlíkum hætti. Kosningar skipti engu máli. Þær
breyti engu. Hróp stjórnmálamanna fyrir kosningar
séu hrein látalæti. Helstu forystumenn stjórnmálanna
séu hugsjónalausir og líklega stoltir af því. Hversu
margir þeirra hafa ekki sagt daginn eftir kjördag „nú
þegar kosningarnar eru frá, þá …“
Og þeir liðsmenn flokkanna, sem stundum skolar á
þing, og eru ekki hugsjónalausir, koma engu fram.
Stór mál, eins og aðild lands að Evrópusambandinu,
eru höndluð með skammarlegum hætti og það af öllum
stjórnmálaflokkum landsins. Sannarlega afdrifarík
ákvörðun sem dæmin sanna að verður ekki aftur tekin.
Kvöldið fyrir kosningar vorið 2009 segir formaður
flokks, sem allir héldu að væri helsta andstöðuaflið við
aðildarbrölt, að aðild að ESB komi aldrei til greina.
Flokksmenn sínir muni aldrei samþykkja slíkt og því
líkt. Daginn eftir myndar hann ríkisstjórn, undir mála-
myndaforystu annars, um það meginverkefni. Síðar
var upplýst að handsalaður samningur lá fyrir um
þetta þegar hinar hástemmdu yfirlýsingar um það
gagnstæða voru gefnar alþjóð.
Ekki fór fram þjóðaratkvæðagreiðsla um þessa
miklu ákvörðun. Hún var afgreidd á undra skömmum
tíma í þinginu. Það getur ekki gerst nema stjórnarand-
staðan sé úti á túni eða spili í raun og veru með. En
þegar bröltið loks ber upp á sker, þingmeirihluti er
ekki fyrir aðild og þjóðin enn frekar andvíg og kosn-
ingar endurspegla það, þá er það sagt hrópleg svik að
halda ekki þjóðaratkvæðagreiðslu um dánarvottorð
fyrir líkið.
Og hvernig halda menn að þeim líði sem þó höfðu sig
á kjörstað þegar þeir sem tóku við hafa ekki manndóm
til að afgreiða þetta mál, með einfaldri þingsályktun-
artillögu. Það er réttilega sagt formsatriði. En sjálf-
sagt og bráðnauðsynlegt formsatriði, sem bar að af-
greiða á fyrstu dögum nýs þingmeirihluta.
Atkvæðagreiðsla á Þingvöllum um stofnun Lýðveld-
isins Íslands var hreint formsatriði. Þjóðin hafði þegar
sagt sitt. Nútímalegir stjórnmálamenn teldu sjálfsagt
að af þeim ástæðum hefði bara mátt sleppa því.
Taki stjórnmálaforingjar sjálfa sig og samþykktir
flokka sinna ekki alvarlega, þá er skrifað á vegginn,
hvað gerist í framhaldinu.
Stjórnmálamennirnir í borginni hættu að taka sinn
afkima lýðræðisins alvarlega og kjósendur hættu í
framhaldinu að taka kosningar til borgarstjórnar al-
varlega. Það voru rökrétt viðbrögð.
Viðbrögð við vonbrigðum
Kjósandi segir hátt og í hljóði að kosningar breyti engu
og situr heima. Hann meinar væntanlega að þær breyti
svo litlu að það taki því ekki lengur að fara á kjörstað
og setja einmanalegt atkvæði í kassa.
Í löndum Evrópusambandsins koma sífellt fleiri til-
skipanir frá andlitslausum og ólýðræðislegum kerf-
isróbótum, sem „ríkjunum“ er svo gert að leiða í lög án
þess að mögla. Breytingin úr tilskipunum í lög á það
sammerkt að ekki nokkur maður les þau í hinum nið-
urlægðu þjóðþingum. En þau binda samt þjóðina alla.
Núverandi ríkisstjórn, nær ekki að afgreiða einfalda og
sjálfsagða þingsáyktun um Evrópumál úr þinginu í
tæp tvö ár. En hún fær hrós frá fyrrverandi utanrík-
isráðherra fyrir að afgreiða heyrnarlaus og blind hvað
eina sem frá ESB kemur. Hún taldi fara best á því að
gera mann að ráðuneytisstjóra utanríkisráðuneytisins
sem svipti sjálfan sig kápu embættismanns í ofuráhuga
á að troða Íslendingum óviljugum í Evrópusambandið.
Í tvö ár hefur íslenska ríkisstjórnin ekki fundið tíma frá
einhverju sem enginn veit hvað er en ætlar nú að keyra
í gegn á fáum vikum matarskatt á lægst launaða fólkið í
landinu, hvað sem tautar og raular. Eini ávinningurinn
sem hægt er hugsanlega að sjá af því er að fá hrós bak
við luktar dyr frá ótryggum embættismönnum fyrir að
hafa einfaldað virðisaukaskattskerfið með því að fækka
skattþrepum þess úr tveimur ofan í tvö.
Í stað þess að hætta við ruglið eru boðaðar dul-
arfullar „mótvægisaðgerðir“ sem er svo sannarlega
ekki uppskrift að því að „einfalda kerfið.“
Unnið gegn lýðræðinu
Í nafni „fagmennsku“ hefur vald kjörinna fulltrúa í
vaxandi mæli verið fært til hinna ókjörnu og ábyrgð-
arlausu. Kosningar hafa engin áhrif á þá. Enda væri
það sagt „ófaglegt“, en að vísu mjög lýðræðislegt, sem
er aukaatriði.
Einveldiskóngarnir um allan heim höfðu margir
hverjir frábæra fagmenn en því minna lýðræði. Slóðin
þangað er nú fetuð. Þeir fagmenn voru að vísu ekki
ráðnir af Capacent, sem þykir fínt eða af nefndum koll-
ega og klíkubræðra, eins og nú er gert, til að forða
þjóðinni frá óhollum lýðræðislegum áhrifum.
Hvernig er þeim svarað sem „nenna ekki“ á kjörstað
og gefa framantaldar skýringar eða aðrar af sama
toga? Hætt er við, að fátt verði um svör.
Síðasta vörn „stjórnvalda“ gegn minnkandi kjörsókn
er því sennilega sú, að reyna í lengstu lög að tryggja að
kosningar og aðdráttarafl á borð við rútubíladaginn
fari aldrei saman.
Líkur standa því miður til þess að margir mundu
telja að gagnlegra væri að fara með alla fjölskylduna
og skoða rútur. Þar séu einmitt álíka mörg sæti og í
þingsalnum og betur skipuð, jafnvel í tómu rútunum.
Og séu einhverjir í sætunum er sennilegt að þeir séu
flestir snyrtilega til fara.
Það var raunar eitt úrræðið til að auka virðingu
þingsins að miða klæðaburð í þingsal við það sem tíðk-
aðist í sæmilegri sjoppu.
En það snúnasta er í þessari samkeppni að ekki er
vitað til þess að neinn hafi þóst fara illa svikinn frá
rútubíladeginum.
Morgunblaðið/Golli
16.11. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47