Straumhvörf - 15.03.1943, Blaðsíða 4

S4
STRAUMH VÖRF
sitt með því að þiggja aldrei neitt af
neinum. Það er engin furða, þótt
svona frumstæðar hugmyndir um
efnalegt sjálfstæði sæti gagnrýni. En
hér er vandinn sem oftar sá, að skera
burtu meinsemdina án þess að skerða
liminn. Seinþreyttur áróður hefir
fylgt óhófstízkunni fast á eftir til
þess að gera lítið úr sjálfsbjargarvið-
leitni manna, svo að þeir menn mega
nú una því að vera kallaðir gamal-
dags, sem eru að myndast við að
fara vel með þau verðmæti, sem þeir
komast yfir. Það er jafnan skammt
öfganna á milli. Með þessari gagnrýni
hefir átt að ryðja samhjálp manna
og félagslyndi braut, svo aðeins sé
getið hins bezta til. En forkólfar
mannúðarstefna og félagshyggju ald-
arinnar, er vildu veita félagsúð og
samhjálp inn í hugskot þessarar ein-
angruðu þjóðar, hafa skotið nokkuð
yfir markið. Þeir hafa því ekki aflað
sér þess trausts almennings, sem mál-
staður þeirra á þó skilið. Þeir hafa
verið of léttúðarfullir og ábyrgðar-
lausir, þeir hafa eflt samtök fjöld-
ans til að gera kröfur. En það verð-
ur fyrst og fremst, eða þó jafnframt,
að gera kröfur til sjálfs sín, að því
búnu er hægt að gera kröfur til ann-
arra. Það er gott og nauðsynlegt
verk, að losa þjóðina úr viðjum úr-
eltra og smánarlegra hugmynda um
opinbera framfærslu þeirra, sem geta
ekki unnið fyrir sér af einhverjum
ástæðum. Þetta hafa forvígismenn fé-
lagsúðarinnar gert. En þeir hafa
hleypt stærri skriðu af stað en þeir
ætluðu, af því að þeir hafa ekki byggt
upp í stað þess, sem þeir rifu niður.
Þess vegna er nú almennt farið að
tala jafn háðulega um styrkþega og
sníkjudýr í öllum stéttum og öllum
flokkum eins og um sjálfstæðis-
mennskuna hans Bjarts í Sumarhús-
um. Öfgarnar mætast.
Þessu er hvorutveggja jafn illa far-
ið. Styrkir af almannafé og efnalegt
sjálfstæði eiga jafnan rétt á sér í
siðuðu þjóðfélagi.
Það er einmitt nauðsynlegt að
glæða metnað manna til efnalegs
sjálfstæðis, þjóðarinnar vegna, vegna
samhjálparinnar, og sjálfra þeirra
vegna. Hins vegar þarf að gróður-
setja þá réttlætiskennd í hugskoti
þjóðarinnar, að ekkert þyki sjálf-
sagðara en þeim mönnum sé við-
stöðulaust veitt nægilega af almanna-
fé til að lifa menningarlífi, sem ekki
geta séð fyrir sér sjálfir af einhverj-
um ástæðum. Hér mætti hugsa sér, að
vottorð lækna hefðu úrskurðarvaldið
í vafatilfellum, og um fram allt yrði
að tryggja það, að almenningur þyrfti
á engan hátt að tortryggja þá, sem
hann elur önn fyrir, og hvað ætti
mönnum þá að vera ljúfara en ieggja
sitt til framfærslu þeirra.
H.
Hvernig má það verða, að alþýða
manna í þessu landi, og þá einkum
unga fólkið, læri betur að gæta feng-
ins fjár. Ég ætla ekki að eyða rúmi í
að leiða rök að því, að við kunnum
það illa. Það er eitt af fáu, sem er
almennt viðurkennt. Það er því kyn-
legra, að þetta er jafnframt einn
þeirra fáu ágalla okkar, sem helzt
aldrei er opinberlega gagnrýndur,