Straumhvörf - 15.03.1943, Qupperneq 12

42
STRAUMHVÖRF
EGILL BJARNASON:
Ofvöxlurinn í Alþingi
Hinn 8. marz s. 1. minntist Alþingi
þess, að þá voru liðin 100 ár frá því,
að gefið var út konungsbréf um end-
urreisn hins forna Alþingis.
Saga Alþingis íslendinga í þessi
hundrað ár er að vonum löng og
merkileg, einkum á því tímabili, er
sjálfstæðisbarátta þjóðarinnar var
hörðust. Um það mál hefir margt
verið skrifað og heilar bækur ritaðar
um Alþingi frá ýmsum hliðum. í
þessari stuttu grein ætla ég aðeins að
drepa á það, sem kalla mætti vaxtar-
sögu Alþingis, og nokkur einstök at-
, riði í því sambandi.
Með tilskipan um endurreisn Al-
þingis, frá 8. marz 1843, er svo um
mælt. „Sérhver af landsins 19 sýslum
á að vera eitt kosningarumdæmi og
fyrir hvert af þessum skal einn full-
trúi kjósast til alþingis. Kaupstaður-
inn Reykjavík, með því bygðarlagi,
er heyrir til staðarins lögsagnar, er
sömuleiðis eitt kosningarumdæmi,
sem nefnir einn alþingismann". Var
því gert ráð fyrir 20 kjördæmakjörn-
um þingmönnum, og 6 konungkjörn-
um samkvæmt eftirfarandi. „Sömu-
leiðis viljum Vér tilskilja Oss eftir
kringumstæðunum, að nefna allt að
6 meðal landsins embættismanna, 2
andlega og 4 veraldlega, til meðlima
nefndrar samkomu".
Til fyrstu samkomu hins endur-
reista Alþingis mátti því kjósa 26
þingmenn. Síðan hefir þessi tala tvö-
faldazt. Að vísu má segja, að miklar
og stórfelldar breytingar hafi orðið
á fleiri sviðum á þessari öld, fólks-
fjölgun orðið mikil, framleioslan
margfaldazt, lífsþægindin aukizt, o.
s. frv. En samt er rétt að staldra við
og gera sér nánari grein fyrir þess-
um mikla vexti í löggjafarstofnun
þjóðarinnar á þessum tíma.
Þegar litið er yfir sögu, kemur það
í Ijós, að þessi mikla fjölgun hefir að-
allega orðið í þrem stökkum eftir síð-
ustu aldamót. Fyrir aldamót er stór-
felldasta fjölgunin gerð með stjórnar-
skránni 5. jan. 1874, en þá er kjör-
dæmakjörnum þingmönnum fjölgað
úr 21 upp í 30. Árið 1903 kemst tala
þingmanna upp í 40. Árið 1934 eru
þingmenn orðnir alls 49. Síðan hefir
þeim enn verið fjölgað, sem kunnugt
er, og eru nú 52.
Það mun um fáar stofnanir vera
jafn margt og misjafnt talað eins og
Alþingi og störf þess. Fer það og að
vonum, því að þar eru ráðin þau ráð,
er þjóðinni ber að hlíta, og þær á-
kvarðanir teknar, er mestu varða
land og þjóð. Finnst þá mörgum á
sinn hlut gengið og sannast hér eins
og oft áður, að „enginn gerir svo öll-
um líki“. Þá heyrir maður oft deilt á
Alþingi fyrir seinagang við afgreiðslu