Straumhvörf - 15.03.1943, Blaðsíða 17

STRAUMHVÖRF
47
að verða einn höfuðkostnaðarliður-
inn. Því er auðsætt, að meðan kaup-
gjald fyrir almenna vinnu í landinu
er hátt, verður ekki komizt hjá því,
að sú framleiðsla, sem krefst mikill-
ar vinnu, verði dýr. Ekki virðist held-
ur sanngjarnt að krefjast þess, að
bændur eða aðrir, er vinna sveita-
störf, vinni fyrir lægra kaup en aðrir
starfandi menn. Þá hafa einnig kröf-
ur manna um hvers kyns lífsþægindi
vaxið til stórra muna. Bændur hafa
orðið hér nokkuð aftur úr, en enginn
skyldi lá þeim, þó að þeir geri sömu
kröfur til lífsins og aðrir menn.
Bættir hagir einnar eða fleiri starf-
sveita þjóðfélagsins leiða af sér aukn-
ar kröfur þeirra, sem verr eru settar.
Skilningur á jafnrétti starfsveitanna
er skilyrði fyrir friðsamlegri og hag-
felldri lausn þessara mála.
Þá er vert að nefna í þessu sam-
bandi verðlag á íslenzkum iðnaðar-
vörum. Fyrir hálfri öld eða svo voru
næstum allar þær iðnaðarvörur, er
framleiddar voru hér á landi og
landbúnaðurinn þarfnaðist, fram-
leiddar í sveit og því framleiðsla
bóndans. Eftir að verkaskiptingin
komst á hærra stig, hefir þetta
breytzt þannig, að nú má svo heita,
að bændur kaupi allar iðnaðarvörur,
frá iðnfyrirtækjum í kaupstöðum. Nú
er þessu svo farið hér, að þessar vör-
ur eru að margra dómi dýrastar allra
vara, sem seldar eru á íslenzkum
markaði, þegar miðað er við verð
jafngóðra vara á heimsmarkaðinum.
Þetta á eðlilega sinn þátt í því að
hækka verð á landbúnaðarafurðum.
Þess ber einnig að gæta, að öll inn-
kaup bænda á erlendum nauðsynjum
til búa sinna ganga í gegnum kaup-
staðina, og að allstór hópur neytenda
lifir af þeirri verzlun.
Ég hefi nú drepið á nokkra þætti,
sem allir hafa, að meira eða minna
leyti, áhrif á verðlag landbúnaðaraf-
urðanna, en liggja þó í höndum neyt-
enda sjálfra. Bændur fá litlu eða engu
ráðið um þessa hlið málsins. Þeir
verða því ekki með neinum rökum
sakaðir um þann kostnað, sem af
þeim sprettur.
Hins vegar eru aðrar hliðar þessa
máls, sem vita að bændunum, og
skulu þær einnig ræddar nokkuð.
Landið okkar liggur á norðurtak-
mörkum þess hluta heimsins, sem
getur talizt hæfur til reksturs fjöl-
þætts landbúnaðar. Vegna þessa verð-
um við að horfast í augu við það, að
við eigum nokkru erfiðara um fram-
leiðslu landbúnaðarvara en þær þjóð-
ir, er betri lönd byggja. Af þessu
leiðir, að jafnvel þótt allir þættir
framleiðslunnar væru reknir með
bezta og hagfelldasta hætti, mættum
við samt búast við, að þessar vörur
yrðu dýrari hér en víða annars stað-
ar. En þar sem því fer einnig mjög
fjarri, að íslenzkur landbúnaður sé
rekinn með beztu tækjum og hag-
felldustu vinnuaðferðum, er ekki að
undra, þó að ekki sé allt með felldu
um framleiðslukostnaðinn. Fram á
20. öld var íslenzkur búskapur bor-
inn uppi af ódýru vinnuafli. Eftir að
verkamannasamtökin höfðu rétt hlut
verkamanna með hækkun kaup-
gjaldsins, voru þessir búskaparhættir
dauðadæmdir. Hér komu vélarnar í