Straumhvörf - 15.03.1943, Qupperneq 31

STRAUMHV ÖRF
61
unnarlítil véspjöll á friðhelgi heimil-
isins. Þó að ýmsum kunni að virðast
þessi atriði smávægileg, er barnalegt
að vænta sæmilegrar reglusemi i dag-
legum háttum manna, meðan ekki er
ráðin bót á þessum óvana, hvort sem
málið er skoðað frá félagslegu eða
heilbrigðislegu sjónarmiði.
Sú lítilsvirðing á starfi húsmóður-
innar og heimilisstörfum, sem auðsæ
er af ofangreindu dæmi, kemur eðli-
lega víðar fram. T. d. má benda á
það, að nýlega birtust í víðlesnu blaði
tilmæli um að leggja niður orðið
vinnukona. Sú góða hugmynd hefir
vakað fyrir höfundi þessara tilmæla,
að unnt væri að auka á virðingu
starfsins með því að gefa því annað
nafn. En hitt má teljast dapurlegt, ef
það er niðrandi að vera kenndur við
vinnu. En ef þess er einnig gætt, að
störf vinnukvenna eru almenn heim-
ilisstörf, það er að segja, störf hús-
mæðra og mæðra, felst einnig i þess-
um tilmælum, þó að höfundur þeirra
hafi vafalaust ekki gert sér það ljóst,
lítilsvirðing á starfi húsmóðurinnar
og móðurinnar. En á herðum þeirra
hvílir meiri ábyrgð og meiri vandi en
lagður er á nokkra aðra starfssveit
þjóðfélagsins. Engin tækni og enginn
lærdómur getur skapað neitt, er tæki
við hlutverki þeirra. Lítilsvirðingin á
heimilisstörfunum og undirbúningi
þeim, er þau krefja, kemur einnig
fram í flótta dætranna til ýmiskon-
ar starfa utan heimilanna. En heim-
ilisstörfin verða ekki einungis laun-
uð samkvæmt mati því, er á þau er
lagt, heldur verða þau einnig unnin
eftir því. Það er vitanlega viðkvæmt
mál og mjög umdeilt, hvert sé hlut-
verk konunnar í þjóðfélaginu. En fátt
munu konur þurfa að verja og vernda
betur en húsfreyjustöðuna og virð-
ingu hennar, bæði vegna sjálfra sín
og þjóðfélagsins. Einn af heimspek-
ingum síðustu aldar kvað sig ekkert
varða um föðurlandið, heldur einung-
is niðjalandið. Þó að ábyrgðarleysið
um framtíðina lokki öfgar af þessu
tagi úr munnum manna og pennum,
má minnast þess sannleiks, sem í
þeim er fólginn. Allir vaxandi menn
þurfa að einhverju leyti að hefja nýtt
landnám, og móðurbrjóstið, í fullri
merkingu orðsins, veitir drjúgt veg-
nesti til niðjalandsins. Og friðhelgi
heimilisins verður hégómi einn, ef
hlutverk húsfreyjunnar er ekki skilið
og metið til fulls, að því vitanlega
ógleymdu, að „virðingarstaðan krefst
ábyrgðar".
Um efnaleg kjör verður hér fátt
eitt sagt. Menn vita, að óþægilegt er
að svelta. Það vissi sú kynslóð að
minnsta kosti, er minnti þá menn, er
nú sprettur grön, á þá tíma, er skó-
bætur voru étnar. En því fer samt
sorglega f jarri, að menn geri sér fulla
grein fyrir siðferðilegum ógnum ör-
birgðarinnar. En andstæða örbirgð-
arinnar er einnig til. Öll menningar-
leg hrörnunarskeið hafa kynnzt „löst-
um ofurauðs og örbirgðar". íslenzk
samtíð þekkir nokkur dæmi þeirra
líka. Vil ég því í sambandi við skoð-
un mína á sæmilegum efnalegum
kjörum minna á þá menningarlegu
hættu, sem fólgin er í fjárhagslegri
neyð annars vegar og ábyrgðarleysi
gagnvart sjálfum sér og þjóðfélaginu