Fréttablaðið - 16.08.2013, Side 19

FÖSTUDAGUR 16. ágúst 2013 | SKOÐUN | 19
„Hvort þið standið eða hvílið, þús-
undkall þið eigið skilið.“ Svo hljóð-
aði orðatiltæki í Alþýðulýðveldinu
Póllandi, mínu fyrrverandi heima-
landi. Það var notað til háðungar
yfir þá meintu stefnu stjórnvalda að
greiða öllum sömu laun, sama hvort,
hvernig og við hvað þeir unnu.
Við erum, þrátt fyrir allt, nokkuð
langt frá þessu hér á Norðurlönd-
um en tekjutengingarþörfin vill
samt stundum ýta okkur þangað.
Það hljómar oft sanngjarnt að tekju-
tengja hluti. En prósentur eru aldrei
fleiri en hundrað og ef heildartekju-
tengingar nálgast þá tölu þá hættir
að borga sig að vinna.
Algleymi tekjutengingar
Fyrir nokkru birti ég pistil þar sem
ég reiknaði saman hvernig ráð-
stöfunartekjur fólks breyttust með
hækkandi atvinnutekjum. Í ljós kom
að fólk með atvinnutekjur á bilinu
100-350 þús. kr. hélt í raun eftir
1.000-2.000 kr. af hverjum 10.000 kr.
sem það þénaði til viðbótar. Þetta
réðst af samspili tekjuskatts og svo
tekjutengingu atvinnuleysisbóta,
húsaleigubóta og barnabóta. Hver
einasta af þessum tekjutengingum
virkaði sanngjarnt en heildaráhrif-
in voru eins og 80-90% tekjuskattur
á lágtekjufólk.
Það kemur þó í ljós að að þetta er
hreint himnaríki samanborið við
þær tekjutengingar sem menn lenda
í þegar þeir setjast í helgan stein.
Hvað þá þegar þeir fara á elliheim-
ili. Þá fyrst byrjar ballið.
„Þú mátt halda 70 þúsundum“
Menn borga mismikið fyrir dvöl
á dvalar- og hjúkrunarheimilum
eftir því hve mikið þeir fá í lífeyri.
Ef menn eru með 70.000 í lífeyris-
tekjur eftir skatta borga þeir 0 kr.
Ef menn eru með 170.000 kr. í líf-
eyristekjur eftir skatta borga þeir
100.000 kr. Og svo koll af kolli uns
ákveðnu hámarki (u.þ.b. 570 þús.
fyrir skatt – 400 þús. eftir skatt) er
náð.
Ríkið tekur sem sagt allan líf-
eyri fólks á mjög löngu bili. Þar
borga menn 100% skatt af lífeyris-
greiðslum og halda eftir 70 þúsund-
kalli.
Og segjum að menn hafi ekkert
greitt í lífeyrissjóð í gegnum tíðina?
Jú, þá fá þeir 50.000 kr. í vasapen-
ing. Sem lækkar hratt uns þessum
gullnu 70 þúsundum er náð.
„Takið allt, krakkar“
Það eru ekki bara lífeyristekjur
íbúa á dvalarheimilum sem hverfa
að fullu í gin samtryggingarinnar
heldur líka allar atvinnu- og fjár-
magnstekjur umfram ákveðið lág-
mark. Fólk er auðvitað ekki vitlaust
og enginn vill afla tekna ef þær eru
jafnharðan teknar af honum. Fyrir
vikið er algengt að menn losi sig við
allt, fyrirframgreiði arf til ættingja
og sitji eftir blankir og snauðir, í það
minnsta að nafninu til. Ég veit það
ekki: Er það mjög manneskjulegt
kerfi sem hvetur gamalt fólk til að
losa sig við allar eigur sínar um leið
og heilsu þess hrakar?
Til að halda því til haga þá kostar
hjúkrunarrými að jafnaði 700.000
þúsund á mánuði svo ríkið greiðir í
þeim tilfellum meirihluta kostnaðar
fyrir þá sem það þurfa. Þannig að
hér er ekki markmiðið að skamm-
ast í hinu opinbera fyrir að eyða
ekki nóg í málaflokkinn. En það er
skylda að greiða í lífeyrissjóð og
það þótt greiðslur í slíka sjóði séu
reyndar skattfrjálsar þá er það til
lítils ef greiðslur úr þeim eiga svo
að bera 100% skatt.
Halla á línuna, takk
Skoðum eftirfarandi þrjú skilyrði,
sem oft má heyra í umræðu um
hvers kyns velferðarkerfi:
1. Fólk á rétt á ákveðinni þjónustu.
2. Fólk á að njóta launa erfiðis síns.
3. Fólk sem hefur efni á að borga
fyrir þjónustu á að gera það.
Allt hljómar þetta rökrétt en erf-
itt er að búa til kerfi sem uppfyllir
þetta allt án þess að gera einhverj-
ar málamiðlanir. Fæstir myndu
vilja sleppa skilyrði 1, það væri
hrá kapítalismi. En í tilfelli gamla
fólksins höfum við eiginlega sleppt
skilyrði 2 og sitjum þá uppi með
eins konar hrásósíalisma. Þetta er
of mikið. Langa lárétta línan í graf-
inu sem fylgir þessari grein ætti að
halla upp á við. Þótt það væri ekki
nema örlítið.
Ný út kom i n sk ý rsl a
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
er áhugaverð lesning – svo
ekki sé meira sagt. Ekki
aðeins fyrir þá sök hvað
í henni stendur heldur
ekki síður það svar, sem
gefið er í skýrslunni við
hefðbundnum viðbárum
Íslendinga við umsögnum
erlendra sérfræðinga um
efnahagsstöðu og horfur
á Íslandi, þ.e. að þar tali
þeir, sem enga þekkingu
hafi á Íslandi og því sem íslenskt
er. Slíkar viðbárur þar sem
umsögnum erlendra sérfræðinga
var vísað út í hafsauga voru stöð-
ugt viðkvæði fyrir hrun og eru nú
aftur farnar að skjóta upp koll-
inum. Auk Íslendinga, sem unnið
hafa með starfsmönnum AGS
við sjálfa gerð skýrslunnar, hafa
upplýsingar verið sóttar til: 1).
Íslenskra stjórnvalda, 2) íslenskra
eftirlitsaðila 3) íslenskra alþing-
ismanna 4) fulltrúa íslenskrar
verkalýðshreyfingar 5) fulltrúa
íslensks atvinnulífs og 6) fulltrúa
háskólasamfélagsins á Íslandi.
Þess er getið í skýrslunni að
skýrsluhöfunda og fulltrúa stjórn-
valda hafi greint á um hagvaxtar-
líkur. Enginn ágreiningur virðist
t.d. vera um óvissuna í ríkisfjár-
málunum að því séð verður.
Og stjórnarandstaðan þegir!
Með þessa merku skýrslu birta
almenningi á heimasíðu Seðla-
bankans er mér óskiljanlegt hvers
vegna stjórnarandstaðan lætur
hjá líða að taka hana til ræki-
legrar umfjöllunar eins og ríkar
ástæður eru til. Í skýrslunni er
fráfarandi ríkisstjórn hrósað sér-
staklega fyrir árangur hennar í
stjórnun ríkisfjármála sem sagð-
ur er vera „impressive“. Í henni
segir, að alger óvissa ríki um tvö
helstu kosningaloforð ríkisstjórn-
arflokkanna; lækkun skatta og nið-
urfærslu höfuðstóls íbúðaskulda.
Beinlínis er sagt að fjárhags-
legt svigrúm til hlutfallslegrar
skuldalækkunar sé fjarska lítið og
muni lítið aðstoða þá sem í mest-
um greiðsluerfiðleikum eru, auk
þess sem slík aðgerð muni hafa í
för með sér mikla áhættu í ríkis-
fjármálum. Sé einhverja fjármuni
að sækja til kröfuhafanna („hræ-
gammanna“ á ríkisstjórnarmáli)
sé meira vit í að nota þá til þess
að lækka skuldir ríkissjóðs, sem
gagnist þá öllum skatt-
borgurum en ekki bara
sumum. Athyglisvert
er hvað sagt er í skýrslunni um
skattalækkunaráform Sjálfstæð-
isflokksins og þá „vúdúhagfræði“
að slík lækkun muni hafa í för með
sér auknar skatttekjur þegar fram
í sækir. Sjálfstæðismönnum er sér-
staklega bent á að kynna sér álit
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á því
kosningaloforði. Þá bætir sjóður-
inn svo við, að mikil óvissa fylgi
því hve miklar afleiðingar hin
brýna nauðsyn á endurfjármögnun
Íbúðalánasjóðs muni hafa á ríkis-
sjóð Íslands. M.ö.o. þá bendir sjóð-
urinn á, að enn eigi eftir að gera
upp þann kosningavíxil Framsókn-
arflokksins frá 2003, sem Geir
Haarde sagðist hafa skrifað upp á
gegn betri vitund. Nýi Framsókn-
arvíxillinn kemur svo þar til við-
bótar. Upp á hann var líka skrifað
gegn betri vitund.
Öflugust þeirra allra
Af hverju gerir stjórnarandstaðan
sér ekki mat úr þessum umsögn-
um, sem tvímælalaust styrkja
það álit S&P um að efnahags-
horfur á Íslandi hafi breyst úr
stöðugu í neikvæðar við stjórnar-
kiptin? Aðeins ein skýring kemur
mér í hug. Hún er sú, að öflugasti
stjórnarandstæðingurinn sem nú
fyrirfinnst á Íslandi heitir Vig-
dís Hauksdóttir. Sá þingmaður
þarf ekki annað en að opna munn-
inn til þess að tala ríkisstjórnina
niður. Efalaust tækist henni að
snúa þorra Íslendinga til fylgis við
ESB-aðild ef hún fengi frið til þess
að tala nógu oft og nógu lengi.
Stjórnarandstaðan hefur auðvi-
tað séð í hendi sér að ekkert megi
gera til þess að trufla talandann
í þeirri konu. Sú ríkisstjórn þarf
enga stjórnarandstöðu sem hefur
slíkan liðsmann í hópnum. Hví að
vera að trufla hana?
Tali hún sem oftast og sem
lengst. Stjórnarandstaðan hefur
sig bara hæga á meðan.
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0R
áð
st
öf
un
ar
te
kj
ur
þ
ús
un
di
r k
ró
na
Lífeyrir fyrir skatt þúsundir króna
100 200 300 400 500 600
RÁÐSTÖFUNARTEKJUR ÍBÚA DVALARHEIMILIS
100% skattur á lífeyri
Er það mjög mann-
eskjulegt kerfi sem
hvetur gamalt fólk til að
losa sig við allar eigur
sínar um leið og heilsu þess
hrakar?
Sterkasti stjórnar-
andstæðingurinn
STJÓRNMÁL
Sighvatur
Björgvinsson
fyrrverandi
ráðherra
➜ Öfl ugasti stjórnar-
andstæðingurinn
sem nú fyrirfi nnst á
Íslandi heitir Vigdís
Hauksdóttir.
Í DAG
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
442 1000
Þjónustuver 9:30-15:30rsk@rsk.is
Einstaklingar sem festu kaup á íbúðarhúsnæði eða hófu
byggingu á árunum 2004 – 2008 og tóku jafnframt lán með
veði í fasteign annars einstaklings eiga rétt á sérstökum
vaxtabótum – lánsveðsvaxtabótum.
Skilyrði fyrir ákvörðun lánsveðsvaxtabóta eru þessi:
Umsóknir berist ríkisskattstjóra í síðasta lagi 15. september 2013.
Ákvörðun lánsveðsvaxtabóta fer fram svo fljótt sem unnt er,
þó eigi síðar en 17. mars 2014.
Nánari upplýsingar um fjárhæðir, ákvörðun bóta og
umsóknareyðublað má finna á vef ríkisskattstjóra;
www.rsk.is
Lánsveðsvaxtabætur
Íbúðarhúsnæði hafi verið keypt eða byggt til eigin nota og
lán tekin því til öflunar á tímabilinu frá 1. janúar 2004 til
31. desember 2008
Lán hafi verið tekið með veði í fasteign í eigu annars einstaklings
Íbúðin hafi verið í eigu umsækjanda í ársbyrjun 2009
Eftirstöðvar fasteignaveðlána vegna þess íbúðarhúsnæðis,
sem fengin voru með lánsveði, hafi samtals verið hærri en 110%
af fasteignamati eignarinnar á söludegi eða í árslok 2010
Höfuðstóll veðlána hafi ekki verið lækkaður fyrir 9. apríl 2013