Fréttablaðið - 17.10.2013, Blaðsíða 29

FIMMTUDAGUR 17. október 2013 | SKOÐUN | 29
Í opinberri umræðu und-
anfarna daga hafa málefni
ungrar stúlku sem ákærð
var fyrir brot á 248. gr.
almennra hegningarlaga
(fjársvik) í tengslum við
kynlífsþjónustu sem hún
innti ekki af hendi verið
áberandi. Málsatvik eru í
stuttu máli þau að stúlkan
(sem er barn að lögum) og
maður voru í netsamskipt-
um. Mun tilgangurinn hafa verið
sá að mæla sér mót og að maðurinn
greiddi stúlkunni fyrir vændisþjón-
ustu sem hún átti að veita honum.
Þegar á hólminn var komið og mað-
urinn rétti stúlkunni peningaseðla
út um opna bílrúðu, sem fyrirfram-
greiðslu fyrir viðvikið, ákvað hún
við svo búið að taka til fótanna án
þess að standa við sinn hluta sam-
komulagsins.
Skemmst er frá því að greina að
viðbrögð héraðsdómara við sak-
sókn á hendur stúlkunni voru á þá
lund að vísa ákærunni frá dómi,
meðal annars á grundvelli þess að
umrædd vændiskaup nytu ekki rétt-
arverndar fjársvikaákvæðis alm.
hgl. Úrskurðurinn var kærður til
Hæstaréttar, sem benti á að láðst
hefði af hálfu ákæruvaldsins að
gera grein fyrir þeim ástæðum sem
ákæran væri reist á og var málinu
vísað frá dóminum af þeim sökum.
Sitt hefur hverjum sýnst um nið-
urstöðu héraðsdóms. Hefur það
jafnan verið viðkvæðið gagnvart
þeim sem ekki hafa verið hlynntir
saksókn á hendur stúlkunni að um
óþarfa viðkvæmni af hálfu þeirra
sé að ræða enda vændi „tilfinninga-
hlaðið“ málefni, sem geri þeim erf-
itt fyrir að sjá málið í réttu ljósi og
halda sig á málefnalegum nótum svo
fátt eitt sé nefnt.
Við mögulega áfram-
haldandi umfjöllun dóm-
stóla um málið er nauðsyn-
legt að halda eftirfarandi
til haga:
A. Í 206. gr. alm. hgl. er
fjallað um vændi. Ákvæð-
ið er einstakt að því leyt-
inu til að í því er kaupum
á vændi lýst refsiverð-
um. Sala er aftur á móti
refsilaus nema þriðji aðili
hagnist á henni. Var þetta leið
sem farin var að sænskri fyrir-
mynd fyrir nokkrum árum í
íslenskri löggjöf.
Sjónarmið sem lúra að baki
þessu fyrirkomulagi eru meðal
annars þau að hið opinbera
mæti þeim sem einhverra
hluta vegna sjá sig knúna til að
selja aðgang að líkama sínum
í kynferðislegum tilgangi með
stuðningi í stað refsivandar á
lofti. Oft sé um að ræða ein-
staklinga sem eiga sér einskis
aðra úrkosti umfram þá sem
falast eftir þjónustu þeirra. Í
greinargerð með lagafrum-
varpi um breytingu á 206. gr. er
áhersla lögð á þennan aðstöðu-
mun kaupanda og seljanda
vændis og í því sambandi talið
eðlilegra að leggja ábyrgðina á
viðskiptunum á herðar kaup-
anda. Þá er börnum veitt alveg
sérstök vernd í þessum efnum,
ekki aðeins í umræddri 206.
gr. heldur einnig í alþjóðlegum
samningum um málefni barna
og viðaukum við þá sem Ísland
er aðili að.
Fram hjá þessu verður ekki
litið við túlkun ákvæðisins og
mögulegt mat á því hvort refs-
ingum verði við komið gagnvart
þeim sem bjóða afnot af líkama
sínum í kynferðislegum tilgangi
gegn þóknun.
B. Samkvæmt 1. mgr. 24. gr. laga
um meðferð einkamála hafa
dómstólar vald til að dæma um
hvert það sakarefni sem lög
og landsréttur ná til nema það
sé skilið undan lögsögu þeirra
samkvæmt lögum, samningi,
venju eða eðli sínu. Í lagagrein-
inni birtist sú grundvallarregla
í íslenskum rétti að málefni það
sem til úrlausnar er hjá dóm-
stólum hverju sinni (sakarefni)
má ekki vera andstætt lögum og
velsæmi enda talið að dómstól-
ar geti ekki með réttu leyst úr
slíku á grundvelli laga og lands-
réttar.
C. Það er enn fremur rótgróin
hefð í íslenskum rétti að gildi
kröfu er háð því að hún njóti
lögverndar. Að öðrum kosti er
ekki unnt að knýja á um efndir
hennar. Þannig njóta til dæmis
kröfur sem eiga sér ólöglegar
rætur ekki verndar laga, hvað
þá verndar refsivörslunnar.
Af augljósum ástæðum falla því
ætluð kaup á vændisþjónustu af
barni utan við þá hagsmuni sem
fjársvikaákvæði almennra hegn-
ingarlaga er ætlað að vernda. Kaup
á vændisþjónustu eru refsiverð hátt-
semi og verður að framangreindu
virtu ekki leitað atbeina dómstóla til
að koma fram eða fylgja eftir ráða-
gerðum af því tagi eða refsingum ef
þau ganga ekki eftir.
Eins og mál þetta er vaxið verð-
ur að telja eðlilegast að hinn svikni
vændiskaupandi, sem ólöglega fal-
aðist eftir kynlífsþjónustu, beri
hitann og þungann af áhættunni
sem því fylgdi. Menn skyldu í það
minnsta almennt stíga varlega til
jarðar við að búa þeim sem geð
hafa í sér til að falast ólöglega eftir
kynlífsþjónustu annarra, einkum
barna, þann lagalega veruleika að
þeir geti hlutast til um að refsing-
um sé komið við gagnvart þeim
sem þeir hyggjast sækja slíka þjón-
ustu frá, séu efndir hennar ekki í
samræmi við væntingar þeirra og
óskir. Það færi vel á því að ríkissak-
sóknari felldi málið gegn stúlkunni
niður. Það væri ekki einungis í sam-
ræmi við landslög heldur næsta víst
í samræmi við siðferðiskennd þorra
manna í réttarríkinu Íslandi eins og
málið horfir við.
Skálkaskjól vændiskaupenda
DÓMSMÁL
Alma Rún R.
Thorarensen
lögfræðingur
➜ Kaup á vændisþjónustu
eru refsiverð háttsemi . . .
afsláttur af
kuldafatnaði
fyrir alla
fjölskylduna
til mánudags20%
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
Sökkuldúkur, raka-
varnarplast og þéttiefni
á frábæru verði
Kletthálsi Reykjavík
Reykjanesbæ
Akureyri
Vestmannaeyjum
Raka- og vatnsþéttiefnin frá
Múrbúðinni eru vottuð hágæða
vara á sérlega hagstæðu verði.