Fréttablaðið - 31.05.2014, Blaðsíða 32

31. maí 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN | 32
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0
Egill Skúli
Ingibergsson
Vinstri flokkar
og Fram-
sóknar-
flokkur
Markús Ö.
Antonsson
BIRGIR ÍSLEIFUR
GUNNARSSON
Sjálfstæðisflokkurinn
1970-1978
Sjálfstæðisflokkur með hreinan
meirihluta
1978-1982
Meirihluti
Alþýðubandalags,
Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks
1982-1994
Sjálfstæðisflokkur með hreinan meirihluta
1994-2006
Reykjavíkurlistinn með hreinan meirihluta
*2006-2007 Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur 2007-2008 Framsóknarflokkurinn, Frjálslyndi flokkurinn, Samfylkinging og Vinstri græn 2008 Sjálfstæðisflokkurinn og Frjálslyndi flokkurinn 2008-2010 Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurinn í meirihluta.
2010-2014* 2010-2014
Besti flokkurinn og Sam-
fylkingin í meirihluta.
BORGARSTJÓRAR REYKJAVÍKUR 1970–2014
1994-2003 2003-2010 2010-20141972-19781959-1972 1978-1982 1982-1991 1991-1994
Árni
Sigfússon
Sjálfstæðis-
flokkurinn
1994
Davíð Oddsson
Sjálfstæðisflokkurinn
Jón Gnarr
Besti flokkurinn
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
Reykjavíkurlistinn
1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014
Fram til ársins 1978 var Sjálfstæðisflokkurinn með hreinan meiri-hluta í Reykjavíkurborg. Aðspurður segir Ólafur Þ. Harðarson, prófessor í
stjórnmálafræði, að galdurinn á bak
við það hafi verið tvenns konar.
„Annars vegar tókst honum að
fá mun meira fylgi í borgarstjórn-
arkosningum en í þingkosningum.
Töluverður hópur kjósenda sem
kaus hann ekki á landsvísu treysti
honum betur fyrir borginni en
sínum eigin flokki. Menn töldu að
borgin væri tiltölulega vel rekin og
glundroðakenningin spilaði inn í,“
segir hann. „Hitt sem skiptir máli
er að í mjög mörgum kosningum
fékk Sjálfstæðisflokkurinn innan
við 50 prósent en reiknikerfið sem
við notum, D’Hondt, hyglar stærsta
flokknum. Ef þú færð 47 prósent
atkvæða í Reykjavík þá verða lík-
urnar á því þú fáir hreinan meiri-
hluta fulltrúa mjög miklar.“
„Sprungusvæðið við Rauðavatn“
Ólafur vill ekki meina að vinsælir
borgarstjórar séu ástæðan fyrir
besta gengi Sjálfstæðisflokksins í
gegnum árin. „Allir topparnir eru
þegar Sjálfstæðisflokkurinn er í
stjórnarandstöðu á landsvísu. Þá er
óvinsæl vinstristjórn og þá koma
landsáhrif inn í borgarstjórnarkosn-
ingarnar.“
Vinstri meirihlutinn fellur árið
1982 þegar Davíð Oddsson býður
sig fram fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
Ólafur telur að í þeim kosningum
hafi vinstrimenn tapað kosningun-
um vegna upplausnar innan þeirra
raða, frekar en að sjálfstæðismenn
hafi unnið þær. „Það var hins vegar
mjög áhugaverð kosningabarátta.
Sjálfstæðisflokkurinn gerði út á fá
hörð mál undir stjórn Davíðs. Meðal
annars lagði hann mikla áherslu á
að vinstri meirihlutinn hefði keypt
Íkarus-strætisvagna frá Ungverja-
landi sem þótti ekki mjög sniðugt
hjá hægrimönnum. En aðalmálið
var að vinstri meirihlutinn væri
með stórhættuleg áform um að fara
að byggja á því sem kallað var í
Morgunblaðinu „sprungusvæðið við
Rauðavatn“ og gefið í skyn að það
væri lífshættulegt fyrir byggð. En
það sem er kaldhæðnislegt við þetta
er spurningin hvaða hús stendur
núna á sprungusvæðinu miðju. Það
eru Hádegismóar þar sem fram-
bjóðandinn frá ’82 situr í ritstjóra-
stól á sprungusvæðinu miðju.“
Tímamót með R-listanum
Framboð Reykjavíkurlistans árið
1990 markaði tímamót í borgar-
stjórnmálunum þegar Alþýðu-
flokkurinn, Framsóknarflokkur-
inn, Alþýðubandalagið og Samtök
um kvennalista buðu fram í sam-
einingu. R-listinn vann þrennar
kosningar í röð þangað til hann
var leystur upp fyrir kosningarnar
2006. Spurður hvort það hafi verið
mistök að leysa listann upp segir
Ólafur rök vera bæði með því og á
móti. „Ástæðan fyrir því að menn
stofnuðu R-listann var aðallega sú
að menn vildu koma í veg fyrir að
Sjálfstæðisflokkurinn fengi hrein-
an meirihluta út á minnihluta
atkvæða, 47-48 prósent. Eftir að R-
listinn hætti þá hafa aldrei verið
neinar verulegar líkur á því að
Sjálfstæðisflokkurinn ætti minnsta
möguleika á hreinum meirihluta.
Þá minnkar hvatinn til þess að
bjóða fram einn
l ista sérstak-
lega til höfuðs
honum,“ segir
hann. „Sjálfstæð-
isflokkurinn var
lengst af með í
kringum helm-
ing atkvæða. Að
hann sé að mæl-
ast núna með
innan við 25 prósent er grund-
vallarbreyting á þessu reykvíska
flokkakerfi. “
Glundroðakenningin drepin
Hver gæti skýringin á dvínandi
gengi Sjálfstæðisflokksins verið?
„Annars vegar er það væntanlega
það að R-listinn og kjörtímabil-
ið 2006 til 2010 hafa gjörsamlega
drepið glundroðakenninguna. R-
listinn drap það að vinstrimenn
gætu ekki unnið saman og upp-
lausnin á árunum 2006 til 2010
drap endanlega þá kenningu að
Sjálfstæðisflokkurinn væri öðrum
flokkum betri í að halda saman
heilsteyptum meirihluta. Hin skýr-
ingin er að fylgi Sjálfstæðisflokks-
ins í þingkosningum hefur verið að
minnka.“
Varðandi fjögurra ára valdatíð
Besta flokksins og Samfylkingar-
innar með Jón Gnarr sem borgar-
stjóra segir Ólafur að flestir líti svo
á að meirihlutinn hafi verið farsæll.
„Auðvitað eru menn ósammála um
ýmsar stefnuáherslur eins og allt-
af en meirihlutinn hefur verið sam-
hentur og það hafa ekki virst vera
nein sérstök vandræði í gangi. Það
er mikil breyting frá kjörtímabilinu
á undan. Síðan hefur komið ýmsum
á óvart að flokkur sem sumir töldu
að væri grínframboð og að Jón
Gnarr væri trúður, þá hefur Jón
bara reynst ábyrgur stjórnmála-
maður. Að vísu með annan stíl held-
ur en stjórnmálamenn yfirleitt en
ef þú lítur á verkin gæti Jón Gnarr
hafa verið úr hvaða flokki sem er.
Reyndar hefur hann náttúrulega
stólað verulega á embættismenn.“
Kjörsóknin óvissuþáttur
Margir bíða spenntir eftir kosn-
ingunum á morgun. Ólafur telur
að úrslitin verði líkast til í takt við
skoðanakannanir. Helsti óvissuþátt-
urinn sé kjörsóknin. „Síðast minnk-
aði hún umtalsvert. Ef hún minnk-
ar aftur umtalsvert er ekki víst að
það komi eins niður á öllum flokk-
um. Þótt framsóknarmenn séu að
mælast litlir þá er þeirra hópur lík-
legri til að mæta á kjörstað. Sérstak-
lega þeir sem hafa bæst við vegna
mosku málsins. En aftur á móti eru
stuðningsmenn Pírata mikið til ungt
fólk sem gæti verið líklegra til að
mæta ekki. Þannig að lítil kjörsókn
gæti haft áhrif á niðurstöðu ein-
stakra flokka.“
R-listinn og upplausnin árin 2006 til
2010 drápu glundroðakenninguna
Ólafur Þ. Harðarson, prófessor í stjórnmálafræði, telur að vinsælir borgarstjórar séu ekki ástæðan fyrir besta gengi Sjálfstæðisfl okksins
í gegnum árin. Hann segir að Jón Gnarr hafi reynst vera ábyrgur stjórnmálamaður þrátt fyrir efasemdaraddir á sínum tíma.
Samkvæmt skoðanakönnun sem Fréttablaðið og Stöð 2 gerðu 27. og 28. maí
síðastliðinn mun meirihluti Samfylkingarinnar og Bjartrar framtíðar, áður Besta
flokksins, í Reykjavíkurborg standa sterkur eftir kosningarnar.
Samfylkingin verður sigurvegari kosninganna og fær 35,5 prósent atkvæða og
sex borgarfulltrúa, sem er mun betri árangur en fyrir fjórum árum. Björt framtíð
tapar nærri helmingi fylgis Besta flokksins úr síðustu kosningum. Björt framtíð
mældist með 18,6 prósent atvæða í könnuninni og fengi samkvæmt því þrjá
borgarfulltrúa.
Í könnuninni kom fram að stuðningur við Framsóknarflokkinn hefur aukist
verulega og virðist hann öruggur með að ná einum manni inn í borgarstjórn.
Flokkurinn fengi 9,2 prósent atkvæða en í könnun Fréttablaðsins sem var gerð í
apríl mældist hann með 5,2 prósent atkvæða.
Sjálfstæðisflokkurinn nær aðeins þremur mönnum í borgarstjórn með 22,2
prósenta fylgi. Vinstri græn fá aðeins 5,8 prósent og ná naumlega inn einum
borgarfulltrúa. Píratar ná einnig inn einum manni með 7 prósenta fylgi.
MEIRIHLUTINN ÁFRAM VIÐ VÖLD
2003– 2004 Þórólfur Árnason
2004– 2006 Steinunn Valdís
Óskarsdóttir
2006– 2007 Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
2007 Dagur B. Eggertsson
2008 Ólafur F. Magnússon
2008 –2010 Hanna Birna
Kristjánsdóttir
Geir Hall-
grímsson
Sjálfstæðis-
flokkurinn
NÆSTI BORGARSTJÓRI? Samkvæmt niðurstöðum skoðanakönnunar Fréttablaðsins
og Stöðvar 2 vill um 61 prósent borgarbúa að Dagur. B. Eggertsson, oddviti Samfylk-
ingarinnar, taki við embætti borgarstjóra að loknum kosningum. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
Freyr
Bjarnason
freyr@frettabladid.is
Sjálfstæðisflokkur Framsóknarflokkur Alþýðubandalag Alþýðuflokkur Kvennaframboð Reykjavíkurlistinn Frjálslyndir og óháðir Samfylkingin Vinstri grænir Besti flokkurinn Önnur framboð Fjöldi borgarfulltrúa
ÓLAFUR Þ.
HARÐARSON
FR
ÉT
TA
BL
AÐ
IÐ
/G
VA