Fréttablaðið - 10.10.2014, Blaðsíða 18

10. október 2014 FÖSTUDAGUR| SKOÐUN | 18
Gagnrýnin umræða um
skólamál er nauðsynleg ef
við viljum metnaðarfullt
menntakerfi. Því miður
hefur skort á gagnrýna
umfjöllun sem dregur fram
það sem vel er gert og það
sem bæta má. Fjölmiðla-
umræðan er of einsleit.
Henni er stýrt af fólki sem
oft skortir gagnrýna hugs-
un og heldur því fram að
skólakerfið sé á niðurleið.
Fjölmiðlar virðast leita að
viðmælendum sem tala í frösum og
sjá hag sinn í því að alhæfa um aðra
burtséð frá sannleiksgildi alhæfing-
anna. Í Morgunblaðinu 14. septem-
ber ræddi Kolbrún Bergþórsdótt-
ir við Margréti Pálu Ólafsdóttur.
Hvergi vottaði fyrir gagnrýninni
spurningu um sjónarmið viðmæl-
andans né var gerð tilraun til að
dýpka skilning lesandans á við-
fangsefninu. Margrét Pála fullyrti
um aðra kennara og störf þeirra án
fullnægjandi rökstuðnings, þann-
ig að ætla mætti að þeir væru allir
eins, jafn óskiljanlegir nemendum
og geimverur en ekki manneskjur
af holdi og blóði. Að kennsla þeirra
fælist í 40 mínútna lotum uppi við
töflu eingöngu, þar sem ætlast væri
til að nemendur tileinkuðu sér visku
þeirra og þekkingu sem þeir svo
hefðu litlar eða engar forsendur til
að skilja.
Þannig væru börnin eyðilögð í
stað þess að auka þroska þeirra og
þau sem ekki næðu tökum á „visku“
kennaranna yrðu fyrir enn frekara
niðurbroti með því að vera send í
aukatíma gagngert til að upplifa til-
gangsleysi lífsins. Börnin
eru brotin niður til að vilji
kennaranna fái að njóta sín.
Þetta ástand verður síðan
til þess að foreldrar þess-
ara ólánsömu barna senda
þau í annað skólakerfi þar
sem kærleikur, jákvæðni
og gleði ræður ríkjum og
kennararnir taka á móti
börnunum af innilegri
hjartagæsku.
Mikil einföldun
Mikil einföldun á sér stað í grein-
inni og því er eftirfarandi áréttað:
■ Skólar eru misjafnir. Sumir
binda sig við 40 mínútna lotur og
aðrir ekki. Eru 40 mínútna vinnu-
lotur endilega verri en önnur tíma-
lengd vinnulotu? Um það eru skipt-
ar skoðanir.
■ Kennsluhættir í skólum eru fjöl-
margir. Töflukennsla er bara einn
af þeim en ekki sá eini. Sumir
kenna í blönduðum hópum, aðrir
í getuskiptum eða kynjaskipt-
um, sumir kenna úti og aðrir inni
o.s.frv. Það er heldur ekkert nýtt að
börn með einbeitingarörðugleika
skipti um viðfangsefni eða fari út
í stutta stund.
■ Skólar hafa allnokkuð frelsi
þegar kemur að starfsháttum og
námsframboði, eins og framboð af
valgreinum ber víða vitni um.
■ Það er mannkostur í fari kenn-
ara að gefast ekki upp á nemend-
um sínum, að alhæfa ekki um að
þeir muni aldrei getað náð tökum
á ákveðinni færni eða námsefni.
Hverjum kennara er hollt að rata
meðalhófið á milli tvennra öfga í
anda Aristótelesar, annars vegar
að þrjóskast við að kenna án þess
að forsendur séu fyrir árangri eða
hins vegar að gefast of auðveldlega
upp á að kenna einstaka nemendum
eins og mælt er með í umræddu
viðtali.
■ Enginn veit sína ævi fyrr en öll
er. Fyrrverandi landsliðsmaður í
sundi átti sem barn mjög erfitt með
sund. Í höndum góðs sundkennara
varð hann landsliðsmaður 12 árum
síðar. Túlka hefði mátt starf sund-
kennarans þannig að hann væri að
eyðileggja barnið með því að troða í
það námsefni sem það myndi aldrei
tileinka sér. Höfum í huga orð
heimspekingsins JP Sartre: mann-
eskjan er ekki neitt eitt ákveðið,
fast og óumbreytanlegt, heldur
verðandi, síbreytileg með enda-
lausa möguleika. Dæmum ekki né
stimplum börn þó tímabundnir erf-
iðleikar í námi eigi sér stað.
■ Kennarar eru ólíkir og misjafn-
lega kærleiksríkir, glaðir og þol-
inmóðir. Þeir eru misfærir í sínu
fagi. Þó skólakerfi skipi öllum gleði
eða aðrar dyggðir þá breytir kerfi
ekki karakter fólks. Í skólunum
starfar fólk sem „kennir sjálft“ sig
meira en nokkuð annað og fólk er
misjafnt. Þannig er nú einu sinni
lífið.
Er skólakerfi ð á niðurleið?
MENNTUN
Jóhann
Björnsson
kennari við Réttar-
holtsskóla
➜ Fjölmiðlaumræðan er
of einsleit. Henni er stýrt af
fólki sem oft skortir gagn-
rýna hugsun og heldur því
fram að skólakerfi ð sé á
niðurleið.
Mikil umræða hefur verið
um Ríkisútvarpið að und-
anförnu. Hún hefur að
ýmsu leyti verið gagnleg
en hún hefur einnig verið
misvísandi á margan hátt.
Það er því mikilvægt að
upplýsa um stöðuna hjá
Ríkisútvarpinu eins og hún
blasir við.
Sem kunnugt er hefur
verið mikill niðurskurður
á fjárframlögum til Ríkis-
útvarpsins á síðustu árum
og samhliða því hefur mikið verið
skorið niður í starfsemi félagsins.
Sá niðurskurður hefur að mestu
falist í uppsögnum á starfsfólki.
Síðasta hrina var í lok ársins 2013
þar sem tugum starfsmanna var
sagt upp. Vöktu þær aðgerðir mikil
og sterk viðbrögð enda hafði niður-
skurðurinn umtalsverð áhrif á dag-
skrá Ríkisútvarpsins.
Ný framkvæmdastjórn tók við
störfum síðastliðið vor og um leið
óskaði stjórn Ríkisútvarpsins eftir
því að sjálfstæð úttekt yrði gerð á
stöðu fjármála. Jafnframt varð
ljóst að niðurskurðaraðgerðir síð-
asta árs hefðu ekki komið rekstri
Ríkisútvarpsins í jafnvægi eins
og stefnt var að. Þegar var ráð-
ist í frekari hagræðingu í rekstri
félagsins. Hluti húsnæðis var
rýmdur til útleigu og unnið er að
sölu bæði Útvarpshússins og lóðar
með það að markmiði að létta á
skuldsetningu félagsins. Verk-
ferlar voru einfaldaðir og skýrð-
ir og hagrætt var í tæknivinnslu
útvarps. Þessar aðgerðir kölluðu
óhjákvæmilega á breytingar á dag-
skrá útvarps, breytingar sem vöktu
viðbrögð almennings. Skemmst er
að minnast sterkra viðbragða við
því að Síðasta lag fyrir fréttir var
fært fram um fimm mínútur í dag-
skrá Rásar 1 og leiknar auglýsing-
ar sendar út fyrir hádegisfréttir
á rásinni. Þessi aðgerð ein skilar
Ríkisútvarpinu hátt á fjórða tug
milljóna á ári í tekjuauka. Umræð-
an sýnir hins vegar hversu umhug-
að almenningi er um Ríkisútvarp-
ið.
Mennta- og menningarmála-
ráðherra hefur sagt að gæta verði
þess á hverjum tíma að samræmi
sé á milli hlutverksins sem Rík-
isútvarpinu sé ætlað samkvæmt
þjónustusamningi og
útvarpslögum og þeirra
fjárveitinga sem stofn-
unin fær. Endurskoðun
þjónustusamnings Ríkis-
útvarpsins við ráðuneyt-
ið stendur nú yfir. Í þeim
samningi skilgreina stjórn-
völd fyrir hönd almennings
hvaða þjónustu ríkið vill
að RÚV veiti. Verði ekki
breyting á þjónustutekj-
unum – útvarpsgjaldinu –
mun þjónustan óhjákvæmi-
lega taka breytingum og dragast
enn frekar saman.
Fjárhagsleg staða Ríkisútvarpsins
Fortíðarvandi Ríkisútvarpsins,
einkum íþyngjandi skuldabréfa-
flokkur sem tengist gömlum líf-
eyrisskuldbindingum, eru skulda-
baggi sem sligar reksturinn. Þá
hefur verið umtalsverður taprekst-
ur hjá félaginu síðan því var komið
á fót 2007 og hefur sá taprekstur að
verulegu leyti verið fjármagnaður
með nýjum lánum. Eftir stendur
mikill og alvarlegur skuldavandi,
þrátt fyrir aðgerðir síðustu ára.
Heildar vaxtaberandi skuldir
Ríkisútvarpsins nema um 5.500
milljónum og eru 2/3 þessar lífeyr-
isskuldbindingar sem Ríkisútvarpið
ohf. yfirtók þegar það var stofnað.
Stjórn Ríkisútvarpsins fékk
Price WaterhouseCoopers til að
meta rekstur og rekstrarhæfi RÚV
síðastliðið vor. Í skýrslu þeirra
kemur m.a. fram að: „Félagið er
yfirskuldsett og skapar ekki nægt
sjóðsstreymi til að standa undir
greiðslum næsta árs afborgana og
vaxtagreiðslna. Því er nauðsyn-
legt fyrir RÚV að minnka skuldir
og auka veltufé til þess að tryggja
rekstrarhæfi félagsins.“
Þessu til viðbótar hefur ríkið
á undanförnum árum ákveðið að
ráðstafa hluta útvarpsgjaldsins til
annarra verka. Ríkisútvarpið hefur
því ekki fengið þær þjónustutekjur
sem því eru markaður í útvarps-
lögum. Að raunvirði hafa þjónustu-
tekjur Ríkisútvarpsins sömuleið-
is lækkað umtalsvert á síðustu tíu
árum. Athyglisvert er að þrátt fyrir
smæð Íslands greiðir hver lands-
maður viðlíka útvarpsgjald í krón-
um talið og greitt er annars staðar á
Norðurlöndunum – og þó greiða eðli
máls samkvæmt mun fleiri gjaldið í
stærri ríkjum svo heildarráðstöfun-
artekjur almannaútvarpsins í þess-
um löndum eru mun meiri.
Frá 2008 hefur ítrekað verið skor-
ið niður í rekstri Ríkisútvarpsins,
haustið 2008, í byrjun árs 2010 og
haustið 2013. Þjónusta hefur verið
skert og stöðugildum fækkað úr
340 árið 2008 niður í 235 í ár. Ljóst
er að eðlilegt hefur verið að gera
kröfu um að Ríkisútvarpið aðlagi
sig breyttum tímum og leiti hag-
ræðis í starfsemi sinni en eins ljóst
má vera að of langt hefur verið
gengið í niðurskurði miðað við þær
skyldur sem RÚV ber. Þrátt fyrir
framangreindar aðgerðir er Ríkis-
útvarpið langt frá því að hafa náð
jafnvægi í rekstrinum og meirihátt-
ar skuldavandi blasir við. Um ára-
bil hefur endurnýjun tækjabúnaðar
einnig verið frestað vegna fjárhags-
stöðunnar. Nú er svo komið að hluti
útsendingarbúnaðar RÚV er úr sér
genginn, óhagræði er af rekstri
þess búnaðar, auk þess sem meiri-
háttar fjárfestingar í dreifikerfinu
eru fyrirsjáanlegar.
Samræmi milli þjónustu og tekna
Umfang starfsemi RÚV ræðst af
skyldum sem eru lagðar á herðar
Ríkisútvarpinu í lögum og þjón-
ustusamningi. Þær skyldur
ráða umfangi starfseminnar og
áherslum. Staða Ríkisútvarpsins
er orðin þannig nú, vegna skulda-
vanda liðinna ára, að frekari nið-
urskurður útvarpsgjaldsins myndi
leiða til þess að Alþingi þyrfti
jafnframt að taka stefnumarkandi
afstöðu til hlutverks Ríkisútvarps-
ins. Hvorki stjórn né starfsmenn
geta ákveðið að Ríkisútvarpið hætti
að sinna lögbundnum verkefnum.
Ef Alþingi telur hins vegar rétt
að Ríkisútvarpið sinni áfram sínu
viðamikla lögbundna hlutverki,
hlýtur þingheimur jafnframt að
endurskoða fjárhagsgrundvöllinn
í því ljósi.
Staða Ríkisútvarpsins
RÍKISÚTVARPIÐ
Ingvi Hrafn
Óskarsson
stjórnarformaður
Ríkisútvarpsins ohf.
➜ Hluti húsnæðis var
rýmdur til útleigu og unnið
er að sölu bæði Útvarps-
hússins og lóðar með það að
markmiði að létta á skuld-
setningu félagsins.
Create Now – Reykjavík
Grand Hótel, 15.-16. október
Námsstefnan Adobe Create Now verður haldin
á Grand Hótel Reykjavík með fjölda frábærra
fyrirlestra um notkun Adobe hugbúnaðar fyrir
ljósmyndara, prenthönnuði, vefhönnuði og
kvikmyndagerðarfólk.
2 dagar, 27 fyrirlestrar frá 6 sérfræðingum
verð aðeins 15.000 kr.
Ókeypis kynningarfyrirlestur um Creative Cloud
báða dagana. - Allir velkomnir
Nánari upplýsingar og skráning er á heimasíðu
Hugbúnaðarsetursins:
www.hugbunadarsetrid.is
Síðumúli 16 • 108 Reykjavík • sími 580 3900 • www.fastus.is • opið mán - fös 8.30 - 17.00
F
A
S
TU
S
_E
_3
9.
10
.1
4
Settu skemmtilegan svip á
veitingastaðinn með alvöru
bjórkönnum og stígvélum,
nú þegar Októberfest er
gengin í garð.
Kynntu þér úrvalið hjá
sölumönnum Fastus.
”
Veit á vandaða lausn
Póstdreifing | Vatnagörðum 22 | 104 Reykjavík | Sími 585 8300 | www.postdreif-
Við sjáum um örugga dreifingu á fjölpósti
Við náum til fjöldans
B
ra
nd
en
bu
rg
Póstdreifing dreifir fjölpósti sex daga vikunnar til heimila
á stærsta markaðssvæði landsins. Mælingar sýna að 60%
landsmanna skoða fjölpóst og er hann því áhrifarík leið
til að koma skilaboðum um vöru eða þjónustu beint inn
á heimilin. Örugglega til þín.
Nánari upplýsingar veitir söludeild í síma 585 8300.