Fréttablaðið - 12.02.2015, Síða 19

FIMMTUDAGUR 12. febrúar 2015 | SKOÐUN | 19
Er kreppa í heiminum eða
ekki? Á því máli eru a.m.k.
tvær hliðar. Athugum málið.
Minni munur en margir halda
Lítum fyrst á heiminn í heild.
Íbúafjöldinn er nú um sjö millj-
arðar. Kaupmáttur saman-
lagðrar framleiðslu allra landa
heims í ár verður 113.000 millj-
arðar Bandaríkjadala skv. upp-
lýsingum alþjóðastofnana (AGS
og Alþjóðabankinn). Það gerir
um 16.000 dali á hvert manns-
barn yfir árið í heiminum að
jafnaði. Það er ríflega þriðj-
ungur af kaupmætti landsfram-
leiðslu á mann á Íslandi. Þetta
heimsmeðaltal, 16.000 dalir á
mann á ári, jafngildir 177.000
krónum á mann á mánuði hér
heima. Til samanburðar sam-
svarar kaupmáttur landsfram-
leiðslu á mann á Íslandi 2015
(45.000 dalir) næstum hálfri
milljón króna á mánuði á hvert
mannsbarn í landinu. Það gerir
tvær milljónir króna á mán-
uði á hverja fjögurra manna
fjölskyldu. Hér er um heildar-
tekjur að ræða, ekki launa-
tekjur. Af þessum tölum má
ráða, að launatekjur eru mun
lægra hlutfall heildartekna
þjóðarbúsins en margir hefðu
haldið og hafa raunar lækk-
að verulega sem hlutfall af
heildar tekjum m.a. vegna auk-
innar hlutdeildar fjármagns-
tekna í heildinni og meiri mis-
skiptingar.
Kaupmáttarmunurinn milli
landa er einnig miklu minni en
margir munu hafa átt von á.
Skýringin liggur í miklum hag-
vexti í þróunarlöndum undan-
gengna áratugi í krafti betra
búskaparlags, ekki sízt í Kína.
Kaupmáttur tekna á mann
í Noregi, einu ríkasta landi
heims, er ekki nema rösklega
fjórfaldur á við heimsmeðal-
talið. Norska talan er helmingi
(þ.e. 50%) hærri en íslenzka
talan, en það er að vísu vill-
andi að því leyti, að Norðmenn
vinna mun færri stundir á ári
en Íslendingar (Norðmenn
vinna styttri vinnuviku og fara
fyrr á eftirlaun). Kaupmáttur á
hverja vinnustund er því miklu
meira en helmingi drýgri í
Noregi en hér heima.
Mikill vöxtur, já, en mismikill
Fyrir einum mannsaldri, 1980,
skömmu eftir að Kínverjar hófu
vegferð sína frá miðstjórn til
markaðsbúskapar, nam hlut-
deild Bandaríkjanna í heims-
framleiðslunni röskum fimmt-
ungi (22%) á móti fimmtugasta
parti í Kína (2%). Í fyrra sigldi
Kína fram úr Bandaríkjun-
um. Í ár mun landsframleiðsla
Kínverja nema 17% af heims-
framleiðslunni á móti 16%
hlutdeild Bandaríkjamanna. Á
sama tíma hefur hlutdeild ESB
í heimsframleiðslunni minnk-
að úr 30% 1980 í 17% 2015 eins
og í Kína. Bandaríkin, ESB og
Kína standa því samtals á bak
við réttan helming heimsfram-
leiðslunnar. Tekjur á mann í
Kína eru þó mun lægri en í
Bandaríkjunum og ESB.
Efnahagur heimsins heldur
áfram að batna á heildina litið.
Landsframleiðsla heimsins í
heild er talin munu vaxa um
4% í ár, segir AGS, landsfram-
leiðsla Afríkulanda sunnan
Sahara um 6% og Asíulanda
um 7%. Engin kreppa þar.
Landsframleiðsla ESB-land-
anna vex um 2% í ár á móti 3%
heima. Hér þarf að gá að því,
að fólksfjölgun á ESB-svæð-
inu í ár er 0,2% á móti 1,2%
hér heima. Vöxtur landsfram-
leiðslu á mann er því hinn
sami hér og þar, eða 1,8% á
báðum stöðum. Atvinnuleysi
er þó miklu minna hér en úti í
Evrópu. Heimurinn á ekki við
kreppu eða eftirstöðvar kreppu
að stríða, heldur einungis fáein
lönd, t.d. Grikkland og Ísland.
Hvað er þá að?
Hvers vegna halda sumir
áfram að tala um kreppu? Er
hún ekki liðin hjá?
Skellurinn 2007-2008 átti
upptök sín í Bandaríkjunum
og birtist fyrst í falli banka
og síðan í risavöxnum fjár-
útlátum alríkisstjórnarinnar
til að forða öðrum bönkum og
fyrirtækjum frá falli, jafnvel
General Motors, sem löngum
var talið vera hryggjarstykk-
ið í bandarísku efnahags-
lífi. Vandinn barst til Evrópu,
þar sem bankar höfðu ausið
lánsfé t.d. í grísku ríkisstjórn-
ina og íslenzka banka. Einnig
í Evrópu þurfti að verja miklu
skattfé til að bjarga bönkum
frá falli. Í ljós hefur komið, að
bandarískir bankar brutu lög í
stórum stíl. Eigi að síður tókst
bankamönnum þar vestra að
skjóta sér undan afleiðingum
gerða sinna, ekki bara með því
að sleppa við refsingu, heldur
einnig með því að draga tenn-
urnar úr tilraunum Banda-
ríkjastjórnar til að hemja bank-
ana til að girða fyrir hættuna á
nýrri fjármálakreppu. Bank-
arnir hafa fimm erindreka í
Washington til höfuðs hverjum
þingmanni. Nokkrir bandarísk-
ir bankar eru enn „of stórir til
að falla“ – þ.e. of stórir. Þeir
hafa því enn sama hvatann og
áður til að spenna bogann hátt
og setja efnahagslífið aftur
á annan endann, enda hefur
ríkisstjórn Obama forseta ekki
tekizt nema til hálfs og varla
það að koma böndum á bank-
ana. Sumir búast því við, að
sagan muni endurtaka sig. Í
þeim hópi er Simon Johnson,
prófessor á MIT og fv. aðalhag-
fræðingur AGS, eins og hann
lýsir í bók sinni 13 Bankers
(2011).
Kreppa? Hvaða kreppa?
Landsframleiðsla
heimsins í heild er
talin munu vaxa um 4% í
ár, segir AGS, landsfram-
leiðsla Afríkulanda sunnan
Sahara um 6% og Asíulanda
um 7%. Engin kreppa þar.
Ábendingahnappinn má finna á
www.barnaheill.is
Liggurðu á skoðunum þínum? Það er algjör óþarfi . Sendu greinina þína á greinar@visir.is og við komum henni á framfæri hið snarasta.
Í DAG
Þorvaldur
Gylfason
hagfræðiprófessor
BL ehf
Sævarhöfða 2 / 110 Reykjavík
525 8000 / www.bl.is
GE bílar
Reykjanesbæ
www.bilahusid.is
420 0400
Bílasalan Bílás
Akranesi
www.bilas.is
431 2622
Bílasala Akureyrar
Akureyri
www.bilak.is
461 2533
Bílaverkstæði Austurlands
Egilsstöðum
www.bva.is
470 5070
IB ehf.
Selfossi
www.ib.is
480 8080
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
6
6
7
7
5
VELDU GÓÐAN BÍL
SUBARU ER EINN ÖRUGGASTI BÍLL SEM ÞÚ GETUR KEYPT
6,5 l / 100 km
í blönduðum akstri
Ný LINEARTRONIC stiglaus sjálfskipting
með þrepastillingum í stýri.
Subaru Forester 2.0 PREMIUM
Nýr lánamöguleiki: 10% útborgun eða 549.000 kr.
Verð: 5.490.000 kr.
Rekstraröryggi og gott endursöluverð er það sem allir þekkja og kemur fyrst upp í
hugann. Lágur þyngdarpunktur, þverliggjandi BOXER vél og sítengt fjórhjóladrif með
tölvustýrðri stöðugleikastýringu er lykillinn að akstursöryggi. Allir Subaru eru með 5
stjörnur í árekstrarprófunum EuroNCAP.
NÚ VÆRI GOTT AÐ VERA Á SUBARU!
1
1
-0
2
-2
0
1
5
2
2
:0
0
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
3
C
7
-0
0
5
0
1
3
C
6
-F
F
1
4
1
3
C
6
-F
D
D
8
1
3
C
6
-F
C
9
C
2
8
0
X
4
0
0
4
A

F
B
0
6
4
s
C
M
Y
K