Skessuhorn - 30.05.2012, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 30 . MAÍ
Cýr us Dan el í us son er inn fædd­
ur Sand ari. Hann er fædd ur á Hell­
issandi þriðja júlí 1925 og hef ur
alið all an sinn ald ur þar utan þess
að skreppa á ver tíð ir á sín um yngri
árum eins og títt var þá. Hann er nú
elsti íbúi Hell issands. Kona hans er
Guð ríð ur Þor kels dótt ir og þau eiga
dótt ur fædda 1946 og son fædd an
1961. Barna börn in eru fimm og
barna barna börn in jafn mörg. Þau
Cýr us og Guð ríð ur hafa all an sinn
bú skap búið í sama hús inu á Hell­
issandi, Dags brún við Skóla braut.
Þau hafa tek ið virk an þátt í fé lags­
starfi á Hell issandi auk þess sem
Cýr us stund aði lengi sjó mennsku
og var lengi í vinnu við rat sjár­
stöð ina á Gufu skál um. Þau sungu í
kirkjukórn um í Ingj alds hóls kirkju í
sex tíu ár og hafa hlot ið við ur kenn­
ingu fyr ir. Hann var heiðr að ur á
sjó manna dag inn árið 1995.
Þeg ar Cýr us var á tuttug asta og
þriðja ald ursári í mars árið 1948
fórst breski tog ar inn Epine frá
Grims by utan við Djúpa lóns sand
á Snæ fells nesi og má sjá minj ar um
strand ið enn þá því járn úr skip inu
er víða á sand in um. Með tog ar an­
um fór ust fjórt án menn en fimm
skip verj ar komust lífs af. Cýr us var
einn þeirra sem tóku þátt í björg­
un ar leið angrin um og er lík lega
eini björg un ar mað ur inn sem enn
er á lífi. Hann seg ist muna þenn­
an at burð eins og hann hefði gerst
í gær.
Vor um kall að ir út
af dans leik
„Á þess um árum var eng in form­
leg björg un ar sveit til hér en slysa­
varna deild in Björg hafði ver ið
stofn uð og hjá henni var til lág­
marks bún að ur til björg un ar, eins og
línu byssa, björg un ar stóll og kaðl ar.
Þetta kvöld var dans leik ur í sam­
komu hús inu hér og laust fyr ir mið­
nætti komu þang að boð um að skip
væri strand að á þess um slóð um og
ósk að var eft ir að þeir gæfu sig fram
sem vildu fara í björg un ar leið ang­
ur. Ekki var vit að ná kvæm lega hvar
skip ið væri strand að en það var við
sunn an vert nes ið. Við fór um tveir
þarna af dans leikn um en Bene dikt
Bene dikts son, sem var for mað­
ur slysvarna deild ar inn ar stjórn aði
þessu af rögg skap. Nú var byrj að að
tína til þann bún að sem til tæk ur var
og öllu kom ið fyr ir í Dod ge Wea­
pon her trukki. Eng inn veg ur var
kom inn um sunn an vert Snæ fells nes
þá og því urð um við að fara með
þung hlað inn bíl inn með strönd­
inni. Fór um nið ur fyr ir Gufu skála
og síð an upp Móð urn ar, sem kall­
að ar eru, en þar var á gætt að keyra.
Við vor um tólf eða þrett án í bíln­
um sem var með sæti fyr ir níu. Bíl­
stjóri var Hall dór son ur Bene dikts
slysvarna deild ar for manns og hann
gjör þekkti þessa leið." Cýr us seg­
ir að klukk an hafi ver ið um eitt um
nótt ina þeg ar lagt var af stað. Stefn­
an var sett á Bervík ina, þar sem
lík leg ast var talið að skip ið væri.
Fyrstu upp lýs ing ar voru að það
væri milli Mal ar rifsvita og Skála­
sna ga vita. Veð ur versn aði mik ið
með vest an stór viðri og hríð eft ir
að lagt var af stað. Skyggni var því
lít ið og stund um ekk ert en í bíln­
um voru mjög stað kunn ug ir menn
sem þekktu vel til. Þeg ar nálg að­
ist Bervík ina sáust eng in kenni­
leiti leng ur. Þarna villt ust björg­
un ar menn um tíma en svo rof aði
til og Cýr us grillti í kenni leiti sem
hann þekkti. Þá sáu þeir að leið in
var ekki rétt og breyttu um stefnu,
það rof aði til og þeir sáu út á sjó­
inn en eng in ljós eða merki um skip
svo hald ið var á fram. Þeir komust
rétt suð ur fyr ir Hóla hóla og nið­
ur að sjó þar sem heit ir Barði. „Það
er svona kletta belti þarna. Veðr ið
var far ið að lag ast og þá var send­
ur mað ur af stað gang andi til að at­
huga hvort sæ ist til skips ins. Þetta
var Sum ar liði Andr és son og hann
var kunn ug ur þarna." Á með an
gerðu þeir, sem eft ir voru í bíln um,
sig klára til að ganga með þung an
bún að inn. Ekki leið á löngu þar til
Sum ar liði kom aft ur og hafði hann
þá séð til skips ins úti fyr ir Djúpa­
lóns sandi vest an verð um, þar sem
heit ir Dritvík ur flög ur. Um klukk­
an sjö að morgni voru þeir komn ir
nið ur á sand inn. Þeir settu staura í
þung ar kað al rúll urn ar og báru þær
á milli sín á öxl un um. „ Þessi kaðl ar
í þá daga voru eng in létta vara, þeir
voru ekki úr næloni eða girni eins
og núna," seg ir Cýr us. Auk þess
voru þeir með línu byss una og þrí­
fót fyr ir hana. Þeg ar nið ur á sand­
inn kom voru þar fyr ir menn frá
Arn ar stapa. Cýr us seg ir að kom una
hafa ver ið slæma. Mikl ir brim skafl­
ar hafi geng ið yfir skip ið og það al­
veg far ið á kaf í ó lög un um. Þeir
skip verj ar sem sáust um borð hafi
hald ið sér dauða haldi.
Var við það að gef ast upp
„Ég var við það að gef ast upp
þeg ar ég sá menn ina um borð á
milli ó lag anna. Þetta var svo hrika­
legt. Þeir voru fimm í reið an um,
tveir á brúnni og tveir menn höfðu
bund ið sig við rekk verk ið á hval­
bakn um og voru greini lega dán­
ir. Ég var yngst ur í hópn um og
við höfð um lít ið sem ekk ert get að
und ir bú ið okk ur. Við vor um nest­
is laus ir og frek ar illa klædd ir, bara
í úlp um, það voru eng ir kuldagall­
ar til þá. Þeg ar við kom um nið ur á
sand inn sáum við menn hanga upp
í reið an um, ein hverj ir voru líka á
hval bakn um og aðr ir á brú ar þaki.
Svo kom í ljós að einn skip verja
hafði kom ist í land af sjálfs dáð um
og kom ist á næsta bæ, Ein arslón,
þar sem hlú ið var að hon um. Við
kom um fyr ir línu byss unni og ekki
leit þetta vel út í byrj un. Það var há­
bakka flæði og því langt út í skip ið
en byrj að að birta. Fyrstu þrjár rak­
ett urn ar sem við skut um náðu ekki
út í skip ið. Við héld um fund og þá
var á kveð ið að bíða eft ir fjör unni.
Þá voru tvö skot eft ir í línu byss­
una og mað ur var send ur til Arn ar­
stapa að ná í línu byssu skot sem þar
voru til. Þetta var bara 12­14 ára
strák ur sem fór þang að. Þeg ar við
reynd um að skjóta aft ur á fjör unni
vor um við komn ir mun nær skip­
inu. Bene dikt skaut og fyrsta rak­
ett an fór yfir skip ið og lín an lá aft­
an við brúnna. Skip verj ar áttu erfitt
með að ná henni. Þá fór um við
tveir, ég og mað ur sem hét Krist­
ó fer, með lín una upp fjör una og
strekkt um á henni þar til Bret arn­
ir náðu til henn ar. Sá sem stjórn­
aði þessu um borð í skip inu var al­
gall að ur í sjóstakk, stíg vél um og vel
klædd ur, ég man það, lík lega hef ur
það ver ið skip stjór inn. Svo dróg um
við björg un ar stól út og þarna náð­
um við fjór um mönn um í land. Það
voru þeir sem eft ir voru en aðr ir
höfðu far ið í sjó inn í milli tíð inni og
við sáum til dæm is einn falla nið­
ur úr reið an um en hin ir sem voru
þar og á brúnni fóru að hreyfa sig
til að ná til stóls ins. Menn irn ir voru
flutt ir til Hell issands. Fimm lík
rak á land og voru þau flutt heim
að Ein arslóni í fyrstu þar sem búið
var um þau en svo flutt á hest um til
Hell issands. Síð an kom skip hing að
til Hell issands að ná í þá sem lifðu
af og lík in líka. Þessi björg un ar leið­
ang ur er mér enn svo minni stæð ur
að það er eins og þetta hafi gerst í
gær," seg ir Cýr us.
Mátti ekki skrá 14 ára
strák til síld veiða
Sem fyrr seg ir er Cýr us fædd ur
og upp al inn á Hell issandi. Hann
byrj aði snemma til sjós og út gerð­
ar sög una frá Krossa vík á Hell­
issandi þekkja fáir bet ur en hann.
„Ég byrj aði að róa með pabba þeg­
ar ég var krakki, inn an við ferm­
ingu. Hann átti sex tonna trillu sem
gerð var út úr Krossa vík inni og hét
Ár mann. Þetta var op inn bát ur og á
þess um árum held ég að 22­23 bát­
ar hafi róið úr Krossa vík inni. Það an
var róið fram yfir 1950 en nokkr­
ir karl ar héldu á fram á smá bát­
um það an en þá var þetta byrj að í
Rif inni og höfn að koma þar. Árið
1940 fór ég í fyrsta sinn á síld ar ver­
tíð. Ég var að vinna í Breta vinn unni
og þótti það held ur leið in legt. Svo
var það að pabbi sál ugi sagði við
mig að ég gæti feng ið pláss á síld­
ar ver tíð á báti sem var gam all kútt­
er og hét Oli vetta úr Stykk is hólmi.
Cýr us Dan el í us son á Hell issandi:
Tók þátt í björg un ar að gerð um á
Djúpa lóns sandi fyr ir 64 árum
Cýr us Dan el í us son. Ljósm. af
Upp lýs inga skilti á Djúpa lóns sandi um sjó slys ið sem varð við vest an verð an sand­
inn 1948.
Brak úr tog ar an um er enn að sjá á Djúpa lóns sandi.
Sjómannadagurinn