Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.09.2005, Síða 26

Læknablaðið - 15.09.2005, Síða 26
FRÆÐIGREINAR / TUNGURÓTARSKJALDKIRTILL Mynd 2. Tölvusneiðmynd aftungurót. stutt og háðu henni ekki rnikið. Heilsufar: Hefur slæma liðagigt sem er meðhöndl- uð með prednisólón og infliximab. Sögu um horn- himnuskipti, gallblöðruaðgerð, speglun á hné og keisaraskurð. Skoðun við komu: Við skoðun sáust slímhúðar- breytingar á tungu og í munnholi sem líktust sveppasýkingu. Sveigjanleg (fiberlaryngoscopia) og bein speglun (laryngostroboscopia) á koki og barkakýli sýndu fyrirferð í miðju tungurótar með sléttu, æðaríku yfirborði. Fyrirferðin teygði sig niður í botn speldislágar (vallecula) og lá þétt upp að barkakýlisloki (epiglottis). Ratmsóknir: Blóðprufur sýndu eðlileg skjald- kirtilspróf (TSH 2,85 mU/L, frítt T4 12,8 pmól/L). Skjaldglóbúlín og skjaldperoxíðasi voru innan eðlilegra marka. Tölvusneiðmynd af hálsi sýndi tvíklofna, einsleita fyrirferð í tungurót. Umfang hvors lappa var um 3 cm og hafði fyrirferðin áber- andi skuggaefnisupphleðslu. Skjaldkirtill var ekki til staðar á sínum hefðbunda stað framan á barka. Greiningin var staðfest með ísótóparannsókn sem sýndi virkan skjaldkirtil í tungurót. Ekki var til staðar annar skjaldkirtilsvefur. Meðferð: Með hliðsjón af vægum einkennum kon- unnar var ákveðið að meðhöndla einungis með týroxíni til að hemja frekari vöxt kirtilsins. Byrjað var með 50 pg á dag en skammti síðan stjórnað með hliðsjón af skjaldkirtilsprófum (TSH <0,4 mU/L og FT4 >25 pmól/L). Áframhaldandi eftirlit fyrirhugað á sex mánaða fresti til að byrja með. Umræða Hickman lýsti fyrsta tilfellinu af tungurótarskjald- kirtli árið 1869 hjá nýfæddri stúlku sem dó 16 klukkustunda gömul vegna köfnunar (10). Síðan þá hefur fleiri en 400 tilfellum verið lýst (13). Þar sem tungurótarskjaldkirtill er talinn einkennalaus í flestum tilfellum greinist hann oft aldrei og því erfitt að áætla algengi hans. Sumir hafa áætlað algengið kringum 1/100.000 (4-6,11). Helstu einkenni tungurótarskjaldkirtils eru aðskotatilfinning í koki, ræskingar, óþægindi við kyngingu, mæði, hæsi, köfnunartilfinning, sogönd- un (stridor) hjá nýburum og jafnvel blæðing úr koki. Um 10% þeirra sem hafa tungurótarskjald- kirtil hafa vanstarfsemi í kirtlinum en ofstarfsemi er mjög sjaldgæf (9). Tungurótarskjaldkirtill sést sjaldan við skoðun á munnkoki eða munnholi. Nauðsynlegt er að spegla tungurót beint, með beinu eða sveigjanlegu speglunartæki, eða óbeint með spegli til að sjá fyrirferðina. Kirtillinn hefur oftast fölbleikan lit en getur líka verið mjög æðaríkur og með rauðleitum blæ. Rannsóknir til frekari staðfestingar og grein- ingar eru ómskoðun af tungurót, tölvusneiðmynd eða segulómun. Tecnitium ísótóparannsókn stað- festir að um skjaldkirtilsvef sé að ræða og kemur í stað sýnatöku sem er umdeild vegna blæðingar- hættu. Mismunagreiningar tungurótarskjaldkirtils eru skjaldtungublaðra (thyroglossal cyst), skinnlíkis- blaðra (dermoid cyst), blóðæðaæxli (hemangi- oma), munnvatnskirtilsblaðra, fituæxli (lipoma), kirtilæxli (adenoma), eitlastækkun og illkynja vöxtur. Tíðni illkynja vaxtar í tungurótarskjald- kirtli er talin vera um 1% og hefur 29 tilfellum verið lýst (12). Meðferð tungurótarskjaldkirtils miðast við stærð fyrirferðar og einkenni, almennt ástand sjúklings, of- eða vanstarfsemi kirtilvefs, sármynd- anir, blæðingar og illkynja vöxt. Almennt er talið að eftirlit sé nægjanlegt á einkennalausum eða einkennalitlum tungurótarkirtli. Oft er þó beitt bælandi skjaldkirtilshormónameðferð til að fyrir- byggja frekari vöxt hins villta skjaldkirtilsvefs. Ef einkenni eru mikil eða grunur um illkynja vöxt er kirtillinn fjarlægður með skurðaðgerð. Ýmsum aðgerðum hefur verið lýst. Hægt er að fara gegn- um munn og fjarlægja kirtilinn með hníf, leiser- 662 Læknablaðið 2005/91

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.