Læknablaðið - 15.02.2009, Blaðsíða 36

U M R Æ Ð U R
LUNDBERG
O G
F R É T T I R
Opinn aðgangur
að öllum upplýsingum
- er boðorð Lundbergs, fyrrum ritstjóra JAMA
Á nýafstöðnum Læknadögum stóð Læknablaðið fyrir málþingi
um lækna, rannsóknir og fjölmiðla. Aðalræðumaður þingsins var
George D. Lundberg, meinafræðingur og aðalritstjóri JAMA um
18 ára skeið og síðan stofnandi og aðalritstjóri MedScape frá 1999.
www.medscape.com er stærsta og eflaust virtasta nettímarit um lækn-
isfræði í heiminum í dag. Þar eru frumbirtar fræðigreinar um allar
greinar læknisfræði, auk fréttaþjónustu úr heimi læknisfræðinnar
og greina af öðru tagi er tengjast læknisfræði. Medscape hefur frá
árinu 2000 verið á gagnagrunni Medline sem telst ákveðin trygging
fyrir fræðilegum áreiðanleika. Samhliða Medscape heldur útgáfan
úti www.emedicin.com sem er læknisfræðilegur texti í sjö þúsund
köflum eftir tíu þúsund höfunda um allar greinar læknisfræði.
Þessi upplýsingagrunnur er uppfærður reglulega.
„Læknar standa frammi fyrir tvenns konar fjöl-
miðlum. Annars vegar er um að ræða faglega
miðla og hins vegar almennu fjölmiðlana. Þessir
miðlar skarast stundum en oftar eru þeir aðskildir
og ólíkir. Tengslin þarna á milli og hvernig læknar
þurfa að staðsetja sig gagnvart báðum er mjög
mikilvægt í því umhverfi sem við búum í dag,"
segir Lundberg sem hefur áratuga reynslu af
hvorutveggja.
„Læknar þurfa að kunna að verja sig fyrir fjöl-
miðlunum og þeir þurfa einnig að kunna að nýta
sér þá því í nútímaumhverfi þurfum við á fjöl-
miðlunum að halda en við megum ekki láta þá
taka af okkur ráðin og stjórna ferðinni. I dag eru
skilin þarna á milli að sumu leyti óljósari en áður,
sem ritstjóri faglegs nettímarits sem er opið öllum,
þá má segja að sérhæfðar upplýsingar séu orðnar
jafn aðgengilegar og aðrir fjölmiðlar eru og þama
er mjög spennandi snertiflötur sem ég hef tekið
þátt í að skapa á undanförnum tíu árum."
Lundberg var ritstjóri JAMA um 18 ára skeið til
ársins 1999 er honum var sagt upp störfum af stjórn
AM A fyrir að birta niðurstöður Kinsey rannsóknar
á kynhegðun bandarískra háskólastúdenta en þar
kom fram að 60% aðspurðra töldu munnmök ekki
vera kynmök. Birting þessarar greinar vakti gríð-
arlega athygli í Bandaríkjunum og reyndar um
heim allan þar sem Clinton Bandaríkjaforseti stóð
Hávar í ströngu við að halda embætti vegna sambands
Sigurjónsson síns við Monicu Lewinsky. Formanni AMA þótti
Lundberg hafa blandað bandarísku læknasam-
tökunum inn í þessa pólitísku deilu með birtingu
greinarinnar og rak hann umsvifalaust úr ritstjóra-
stólnum.
„Það var svo mikið fjallað um þetta mál á
sínum tíma að það er óþarfi að rifja það upp,"
segir Lundberg og bætir því við að ef nafn hans
er gúgglað á netinu komi þetta yfirleitt strax upp.
„Þeir sem hafa áhuga á að fræðast nánar geta
gert það með auðveldum hætti, en þetta varð
mér í rauninni til góðs því í kjölfarið stofnaði ég
Medscape, læknatímarit á netinu, sem hefur vaxið
gríðarlega og ég er sannfærður um að framtíðin
liggur þar. Framtíð sem þegar er komin til að
vera," segir hann.
Því má reyndar bæta við að Lundberg höfðaði
mál gegn AMA vegna ólögmætrar brottvikningar
og vann málið og hlaut umtalsverðar skaðabætur.
„Þetta mál snerist um sjálfstæði faglegrar þekk-
ingar gagnvart því sem er að gerast í samfélaginu
á hverjum tíma og mér fannst ekki koma annað til
greina en birta þessa rannsókn þó að ég sem blaða-
maður hafi gert mér fulla grein fyrir áhrifunum
sem birtingin myndi hafa vegna Clinton-málsins.
Það hefði í rauninni verið ritskoðun af minni hálfu
að fresta birtingu þess vegna."
Upplýstur almenningur
Lundberg segir að í nútímaumhverfi þurfi læknar
að vera gríðarlega vel upplýstir, ekki einasta að
fylgjast vel með því sem birt er um sérgreinar
þeirra heldur einnig vera stöðugt vakandi fyrir
gæðum þeirra upplýsinga sem í boði eru. „Magn
upplýsinganna er svo mikið að það verður sífellt
mikilvægara að gæta að gæðunum og vita hvaða
miðlum má treysta. Ritrýnd læknatímarit eru
sígild í þeim skilningi en þar verður líka að hafa
varann á því ekki er alltaf hægt að treysta öllum
upplýsingum og meintum rannsóknarniðurstöð-
um. Við þekkjum dæmi um slíkt. Á hinn bóginn
verða læknar í dag að taka með í reikninginn
aðgang almennings að sérhæfðum upplýsingum
og vera tilbúnir til að mæta því í störfum sínum.
Almenningur á rétt á því að hafa aðgang að öllum
upplýsingum og við eigum ekki að ritskoða eða
hefta aðgang að læknisfræðilegum upplýsingum.
132 LÆKNAblaðið 2009/95