Læknablaðið - 15.03.2009, Blaðsíða 51

U M R Æ Ð U R
L
O G FRÉTTIR
ÆKNADAGAR
Ólöf
Sigurðardóttir
olsi@landspitali. is
Eftirmáli Læknadaga
Kynjavíddin í vísindum
Alltaf er jafngaman að taka þátt í Læknadögum
ef ekki bara skemmtilegra með hverju árinu. Eiga
þau skilið öll mikið hrós sem taka það að sér
að skipuleggja þá. Mikil samfélagsumræða var
í gangi í fyrirlestrarsölunum, sem og frammi í
kaffinu. Þetta gaf Læknadögum alveg nýja vídd.
Það sem vakti mesta athygli mína var samsetn-
ing fyrirlesara árið 2009 á einum dagskrárliðnum
og gat ég ekki setið á mér að hefja upp raust mína
í lokin og benda pallborðinu, sem í sátu eingöngu
karlar í læknastétt, á nokkra punkta til umhugs-
unar varðandi framtíðarplön og skipulagningu
vísindastarfs á heilbrigðissviði.
A Læknadögum var áhugaverð og fróðleg
málstofa sem bar heitið: „Heilbrigðisvísinda-
rannsóknir á íslandi. Eru ný tækifæri að opnast
fyrir lækna?" Þar komu fram ýmsar fróðlegar
upplýsingar. Allir fyrirlesarar stóðu sig með prýði
og eru þessi skrif mín ekki til þess að ræða um
þá heldur jafnréttismál. Það sem stakk mig strax
í byrjun var að eingöngu karlkyns kollegar tóku
til máls varðandi vísindi og vísindastörf. Þó var
fengin ein ágætis kona, Guðrún Nordal frá HÍ, til
þess að segja frá stefnu stjómvalda varðandi fjár-
mögnun og stefnumótun vísindarannsókna.
Ég spyr: „Hvar koma konur í læknastétt inn í
þessa háleitu umræðu vísindanna?"
Framtíðarskipulag vísinda á heilbrigðissviði
1. Síðastliðið haust tók ég þátt í Norður-
Evrópuþingi kvenna í læknastétt í Malmö ásamt
fleiri kvenkyns kollegum. Einn fyrirlesaranna
var prófessor Agnes Wold frá Gautaborg sem
hefur verið ein af forystukonum í Evrópu í því að
rannsaka framgang kvenna í vísindum. í fyrirlestri
hennar kom fram að þrátt fyrir aukningu kvenna
í læknastétt og aukinn fjölda kvenna með
doktorspróf eru það enn karlar sem fá stærstan
hluta fjármagnsins til rannsókna, auk þess sem það
eru oftast þeir sem stjórna rannsóknarhópunum.
Þetta á við í jafnréttislandinu Svíþjóð í dag.
Mínar hugleiðingar eru: Er ástæða til að ætla
að fæmi kvenna, frammistaða og rannsóknarár-
angur sé síðri en karla? Er tengslanet kvenna síðra
en karla? Eru áherslur á því hvað eigi að rannsaka
ólíkar og þá er spurning hvort rannsóknaráhugi
kvenna og þau verkefni sem þær vilja rannsaka
hafi ekki sama slagkraft og eða status og karlanna?
Sækja konur síður um? Ef svo er, þá af hverju? Em
nógu margar konur í nefndum og ráðum sem út-
hluta peningum til rannsókna? Ef ekki, verður þá
að setja kynjakvóta? Mikilvægt er að skoða allar
þessar breytur til þess að nýta betur þann mann-
auð sem konur í læknastétt búa yfir.
2. Þegar kannaðar eru kennslustöður í lækna-
deild HI sést strax hversu fáar læknismennt-
aðar konur eru þar á lista. Stór hluti þeirra ágætu
kvenna sem þar eru með kennslustöður er konur
úr öðrum heilbrigðisstéttum.
Mínar hugleiðingar eru: Er hér eins og svo víða
annars staðar í heilbrigðiskerfinu fyllt upp í kynja-
kvótann með konum úr öðrum heilbrigðisstétt-
um? Ekki er óalgengt að sjá samsetningu nefnda
þannig að þar sitji til dæmis þrír karlkyns læknar
og þrír hjúkrunarfræðingar. Með þessu er ég alls
ekki á neirtn hátt að vanmeta eða rýra hina ágætu
stétt hjúkrunarfræðinga, heldur vil ég benda á að
konur í læknastétt eru nær ósýnilegar í læknadeild
HI og ýmsum öðrum ráðum og nefndum.
3. Sigurður Guðmundsson ræddi á fundinum
um það að ekki væri búið að skýra hlutverk þeirra
sem fá akademískar nafnbætur HÍ í heilbrigðisvís-
indum.
Mínar hugleiðingar eru: Er ekki kjörið tækifæri
hér til þess að nýta að minnsta kosti þær konur
sem metnar eru sem klínískir prófessorar til þess
að fjölga fyrirmyndum yngri kvenna í stéttinni og
til þess að breyta „stereótýpískri" hugmyndafræði
um vísindamenn? Flestar af þessum konum hafa
birt fjölda greina, hafa mikla reynslu af kennslu og
hafa verið öflugar í fjáröflun fyrir sínar rannsóknir.
Hefur á einhverju stigi ferils þeirra verið gengið
fram hjá þeim í stöðuveitingum sem hefur orðið
til þess að þær hafa ekki fengið yfirmanns- og/eða
prófessorsstöður? Þær sjást varla heldur í dósents-
stöðum innan HÍ.
í lokin
Miklar umræður hafa verið um það hvort setja
eigi lög um kynjakvóta í ýmsum ráðum og nefnd-
um. Hér má benda á að Svíar voru meðal þeirra
fyrstu sem settu ýmis lög um jafnréttismál upp úr
1970 og voru lengi fremstir í flestu er varðar jafn-
réttismál. Ekki alls fyrir löngu settu Norðmenn
lög um kynjakvóta í stjórnum fyrirtækja og með
því móti tókst þeim að skjótast upp fyrir Svía í
„Gender Gap Index".
Þurfum við að fara að setja fleiri lög hér á landi?
Eða erum við nógu skynsöm til þess að ráða fram
úr þessu sameiginlega án lagasetningar?
LÆKNAblaðið 2009/95 219