Læknablaðið - 15.11.2010, Blaðsíða 9

Birna Jónsdóttir
röntgenlæknir
og formaður Læknafélags
íslands
birna@lis.is
Necessity of special
legislation for doctors.
Birna Jónsdóttir is
a radiologist and
the chairman of the
icelandic medical
association.
RITSTJÓRNARGREIN
Þörf á sérlögum um lækna
Læknalög voru fyrst sett hérlendis árið 1911. Frá
upphafi hefur megintilgangur með læknalögum
verið að skýra lækningastarfsemina og binda
lækningaleyfi ströngum skilyrðum. Endurtekið
hefur læknalögum verið breytt á þessum hundrað
árum sem liðin eru og að jafnaði í góðri samvinnu
við lækna. Skottulækningar hafa verið bannaðar
og skilyrði hafa komið inn um sérfræðileyfi ásamt
með fleiri breytingum til að færa lögin í takt við
tímann hverju sinni.
Eftir því sem heilbrigðisstéttum hefur fjölgað
hafa ýmist verið sett lög um þær, oftar en
ekki byggð á læknalögum í grunninn, eða
reglugerðir settar af fagráðuneytinu. Frumvarp
til sameiginlegra laga um heilbrigðisstarfsmenn
kom fram undir lok tuttugustu aldar og hefur
frumvarpið verið lagt fram oftar en einu sinni
frá aldamótum. í rökstuðningi með frumvarpinu
hefur meðal annars komið fram að ósamræmi
sé milli hinna ýmsu laga og reglugerða um
heilbrigðisstarfsmenn og meiningin sé að ná fram
meira samræmi. Ávallt hefur því verið mótmælt
af Læknafélagi íslands (LÍ) að setja okkur í safnlög
um alla heilbrigðisstarfsmenn og nema læknalög
úr gildi.
L1 telur afturför frá því sem verið hefur felast
í nýju lögunum og því beri að halda í læknalög.
Meginástæðan er sú að þessi frumvörp draga
úr skýrri sérstöðu lækna og deyfa ábyrgð
okkar gagnvart sjúklingum. Eins og við sjáum
gerninginn kemur hann úr fagráðuneytinu og
tilgangur sagður vera að einfalda lagarammann.
í frumvarpinu hefur listinn yfir löggildar
heilbrigðisstéttir endurtekið breyst og er erfitt
að skilja hvers vegna allar þessar starfsstéttir
með eins misjafna menntun og aðkomu og
raun ber vitni skuli spyrtar saman. Ráðuneytið
ætlar svo að setja reglugerðir um hinar ýmsu
heilbrigðisstéttir. Það er stórlega varasamt að færa
svo mikið vald beint inn í ráðuneyti, þarna er
Alþingi íslendinga að færa framkvæmdavaldinu
það sem á að felast í sjálfri löggjöfinni. Ein
meginstoð virks lýðræðis er skýr þrískipting
valds. Löggjafarvald hjá þingi, framkvæmdavald
og dómsvald á sama hátt skýrt aðgreint. Það
á að vera ákveðin mótstaða gegn því að jafn
mikilvægum ramma og umhverfi læknisstarfsins
og ábyrgð hans og sérstöðu gagnvart sjúklingi
sé breytt. Það er reginmunur á ferlinu að breyta
lögum, því þar fjallar heilbrigðisnefnd þingsins
sérstaklega um málið, auk þingsins í heild. Þó
traust landsmanna á þinginu sé lítið um þessar
mundir, en undir 10% landsmanna báru mikið
traust til þess í nýlegri skoðanakönnun, þá teljum
við enn verra að vera beint undir ráðuneytinu.
Geðþóttaákvarðanir einstakra ráðherra og vald
til setningar reglugerða sem gjörbreytt geta
stöðu sjúklings, bjóða hættunni heim. LÍ hefur á
undanförnum árum margítrekað varað við nánast
alræðisvaldi fagráðherra í heilbrigðismálum í
umsögnum sínum um lög um heilbrigðisþjónustu,
heilbrigðisstarfsmenn og fleiri lög.
Að jafnaði hefur LÍ ekki gert athugasemdir
við einstakar greinar frumvarpsins um heil-
brigðisstarfsmenn, heldur einungis lýst sig
andvígt því að læknalög verði felld úr gildi en ekki
fett fingur út í það að lagabætur vegna annarra
heilbrigðisstétta teljist nauðsynlegar. Síðastliðið
sumar var okkur tjáð á fundi heilbrigðisnefndar
að pólitískur meirihluti væri fyrir samþykkt
laganna. Laganefnd LÍ settist þá niður og setti
fram sem höfuðkröfu að læknalögum í heild sinni
yrði bætt inn í frumvarpið sem sérstökum kafla
og skrifaði inn þær breytingar sem við töldum
mikilvægar ef þingið yrði ekki við þessari ósk
okkar.
Stjórn LÍ er sammála þeirri dómaframkvæmd
sem viðgengist hefur á íslandi og byggir á
læknalögum, sem gerir meiri kröfur til lækna
en annarra heilbrigðisstarfsmanna varðandi
sakarmat á grunni menntunar. Stjórn LÍ hefur
undanfarið ár styrkst í þeirri trú að varhugavert
sé út frá hagsmunum sjúklinga að fella sérstök lög
um lækna úr gildi.
LÆKNAblaðið 2010/96 673