Læknablaðið - 15.11.2010, Blaðsíða 51

U M R Æ Ð U R
0 G FRÉTTIR
HOLDAFAR
eftir því hvort orkan er lítil eða mikil. Margar
matvælategundir eru með lágt fituinnihald en hátt
orkuinnihald. Slíkt ætti þá að merkja með grænu
fyrir fituna en rauðu fyrir orkuna. Þetta myndi
auka vitund almennings en matvælaiðnaðurinn
hefur barist gegn þessu með kjafti og klóm, því
að hann vill ekki að upplýsingarnar séu svona
aðgengilegar. Óttinn er að varan hætti að seljast ef
upplýsingamar eru skýrar og einfaldar."
Þéttari og blandaðri byggð
Bolli nefnir ýmsa samfélagslega þætti sem valda
því að fólk þyngist og segir stærsta sökudólginn
fólginn í áherslu á notkun einkabílsins og hvernig
allt skipulag þéttbýlis miðist við sem best aðgengi
bílsins. „Einkabflavæðingin er sannarlega ein
ástæða þess að fólk þyngist, það hreyfir sig
einfaldlega miklu minna í daglegu lífi en áður, allt
er miðað við að komast á bílnum upp að dyrum
heimilisins, vinnunnar og þjónustunnar. Það hafa
verið gerðar ýmsar rannsóknir á þessu þar sem
niðurstöður virðast beinast í sömu átt. Ef byggðin
er þétt ýtir hún undir umferð gangandi fólks og
ef byggðin er blönduð heimilum, fyrirtækjum,
verslrmum og þjónustu, þar sem gert er ráð fyrir
að fólk komist fótgangandi á milli staða, eykst
dagleg hreyfing og offita er minni. Á hinn bóginn,
þegar skipulagið snýst allt um einkabílinn og
reitaskiptingu byggðar, þar sem þarf að keyra á
milli eininganna, verður hreyfingin aðallega fólgin
í að fara inn og útúr bílnum," segir Bolli og bendir
út um skrifstofugluggann sinn þar sem bílastæði
við Smáralindina blasir við. „Þetta er dæmigert
skipulag Reykjavíkur þar sem bíllinn er í fyrsta
sæti. Þétting byggðarinnar og blöndun hennar
er grundvallaratriði við skipulag heilsuvæns
þéttbýlis þannig að fólk geti gengið eða hjólað
þegar það sinnir daglegum erindum. Það er
nefnilega hreyfingin í hinu daglega lífi sem skiptir
svo miklu máli fyrir orkunotkun líkamans. Dreifing
byggðarinnar gerir líka almenningssamgöngur
mun erfiðari. Þetta þekkjum við allt hér af Stór-
Reykjavíkursvæðinu þar sem allt skipulag miðast
við einkabílinn. Fjarlægðir milli svæða eru of
langar til að fólk geti almennt gengið eða hjólað,
almenningssamgöngur eru í ólestri og fólk verður
að nota einkabílinn, jafnvel þótt það vildi miklu
heldur ganga, hjóla eða taka strætisvagn."
Bolli bætir því við að læknar séu yfirleitt að
pæla í allt öðrum hlutum en þessum þegar þeir
eru að fást við sjúkdóma. „Eg hef setið mörg
alþjóðleg þing um sykursýki þar sem nánast
aldrei er fjallað um samfélagslegu þættina sem
valda sykursýki. Þar er öll áherslan á rannsóknir
og nýjustu lyfin."
Bolli rifjar upp að læknar hafi áður látið sig
skipulagsmál miklu varða. „Það er hefð fyrir
því, hefð sem nær allt aftur til Guðmundar
Hannessonar prófessors sem var brautryðjandi
á sviði skipulagsmála. En það er miður að eftir
að heilsufar fólks hefur almennt orðið betra og
smithætta af skólpi og almennum óþrifnaði er
ekki lengur fyrir hendi, hafa læknar látið öðrum
eftir að fást við skipulagsmálin. Það er hins vegar
alveg ljóst að offituvandinn sem við glímum við í
dag er að hluta til skipulagsvandamál. Hreyfingin
sem fólk fær almennt í dag fer að mestu fram í
frítíma þess, en hreyfing í daglegu lífi er lítil hjá
flestum. Þótt frítímahreyfing sé mjög mikilvæg
og verndandi gegn hjarta- og æðasjúkdómum er
orkunotkunin við frítímahreyfingu oft takmörkuð,
mun minni en ef hreyfingin væri hluti af daglega
lífinu. Þama hefur skipulag umhverfisins mikið
að segja og læknar ættu að láta álit sitt um
skipulagsmál meira í ljós."
„Offituvandinn sem við
glímum við í dag er að hluta
til skipulagsvandamál,"
segir Bolli Þórsson læknir
hjá Hjartavernd.
LÆKNAblaðið 2010/96 71 5