Fréttatíminn - 27.06.2014, Blaðsíða 40

40 grænn lífsstíll Helgin 27.-29. júní 2014
Bókin er
myndskreytt
af Ásgeiri
Trausta
Í HVER A-
FUGLUM
kveður Einar
Georg sér
hljóðs með
ljóðum af
ýmsu tagi
www.forlagid.is
V ið Joseph kynntumst mjög ung, 17 og 18 ára, í Belgíu. Þar var hafin vakning fyrir lífrænum
vörum sem var ekki
enn komin til Þýska-
lands en þegar við
kynntumst þessum
heimi var ekki aftur
snúið. Við hættum að
borða kjöt og byrjuð-
um að rækta okkar eig-
ið grænmeti. Á einum
degi ákváðum að helga
okkur þessum lífsstíl
og höfum ekki snúið
til baka síðan,“ segir
Jennifer sem stofnaði
Rapunzel árið 1974.
„Þegar við komum
okkur fyrir í Augs-
burg í Þýskalandi var
mjög erfitt að nálgast
lífrænar vörur svo við
ákváðum að opna litla
hverfisverslun, hún
var ekki nema 35 fer-
metrar og við nefndum
Byltingin byrjar hjá sjálfum okkur
Jennifer Vermeulen og
Joseph Wilhelm voru tvítug
þegar þau ákváðu að þau
vildu breyta heiminum. Og
það má eiginlega segja að
þeim hafi tekist nokkuð vel
upp. Þau opnuðu þau litla
hverfisverslun, Rapunzel,
þar sem þau bökuðu brauð
í eldofni og seldu lífrænt
korn og grænmeti beint frá
bónda. Nú, fjörutíu árum
síðar, framleiðir og ræktar
Rapunzel lífrænar vörur í
samstarfi við bændur út um
allan heim og hefur skipað
sér sess sem eitt elsta og
virtasta vörumerki lífrænn-
ar framleiðslu í heiminum.
Grænmeti og korn
Akursel
Garðyrkjustöðin Sunna
Garðyrkjustöðin Engi
Gróðurstöðin Hæðarenda
Heilsustofnun NLFÍ
Bjarkarás
Móðir Jörð
Kjöt
Neðri-Háls, Hvalfirði:
Nautakjöt og mjólk
Skaftholt, Selfossi:
Nautakjöt, egg, mjólk, lambakjöt
Egg
Sólheimar-Bú:
Egg
Mjólkurvinnsla
Bio-Bú
Mjólkubúið Kú ehf.
Mjólkursamsalan ehf.
Íslenskir ræktendur með
vottun frá lÍfrænu
vottunarstöðinni tún, sem
pakka og selja beint Í búðir
hana Rapunzel. Rapunzel er nafn
á prinsessu úr Grímsævintýrum
en líka á mjög harðgeru salati frá
Suður-Þýskalandi og
okkur fannst það til-
valið. Eftir á að hyggja
er það kannski ekki
svo þjált í alþjóðlegum
viðskiptum en við
vorum ekkert að spá
í það. Þetta átti aldrei
að verða einhver risa
bissness.“
Vildu breyta heim-
inum
Hjónin byrjuðu að
versla við bændur
í nágrenninu sem
margir hverjir rækt-
uðu lífrænt án þess að
markaðssetja vöruna
þannig. Meirihluti
ræktenda notaði þó
skordýraeitur svo
þau þurftu að leita
lengra eftir sumum
vörum. „Þetta var al-
gjör ævintýri en líka ótrúlega mikil
vinna. Kúnnahópurinn stækkaði
stöðugt og fólk annarsstaðar að fór
að spyrja okkur út í hvernig væri
hægt að nálgast vörurnar okkar.
Svo við seldum búðina og ákváðum
að framleiða eigin vörur undir
Rapunzel nafninu og dreifa þeim í
búðir í Þýskalandi.“
Jennifer segir þau að einhverju
leyti hafa verið hippa en samt ekki
þar sem þau voru alltaf í vinnunni
og það sé kannski ekki staðalmynd
hippans. En auðvitað hafi þau viljað
að breyta heiminum. „Við vildum
umturna heiminum og lifa öðru-
vísi lífi. Þetta snerist ekki bara
um að breyta mataræðinu heldur
miklu frekar um að breyta sjálfum
okkur og þar með heiminum, um
að vera meðvitaður neytandi og
bera virðingu fyrir umhverfinu.
Okkur fannst okkur ekki verða
neitt ágengt með því að standa úti
á torgi með skilti og bara mótmæla
ástandinu, við vildum hafa áhrif. Að
rækta okkar eigin garð og breyta
okkar lifnaðarháttum fannst okkur
geta verið upphafið að því. Þú veist,
byltingin byrjar hjá sjálfum okkur.
En Jesús, hvað þetta var mikil
vinna. Við vorum í vinnunni 7 daga
vikunnar í mörg ár.“
Samstarf við bændur um allan
heim
Í dag fer helmingur allrar fram-
leiðslu Rapunzel fram í Legau í
Þýskalandi en annað er framleitt
af ræktendum sem eru samnings-
bundnir Rapunzel. Það tók hjónin
mörg ár og mikla vinnu að kynnast
bændunum og hefja lífræna ræktun
í samstarfi við þá. „Við byrjuðum
að ferðast um heiminn í leit að líf-
rænum framleiðendum og þannig
kynntumst við líka ræktendum
sem vildu fara í samstarf og læra
að rækta lífrænt. Smátt og smátt
fórum við að framleiða fleiri vörur
úr hráefninu sem við unnum í sam-
starfi við bændurna. Við fórum til
Tyrklands með lest í lok sjöunda
áratugarins í leit að apríkósum,
döðlum og rúsínum. Þar kynntumst
við bónda sem við erum enn í sam-
starfi við. Þá var enginn að rækta
lífrænt þar og það tók okkur 10 ár
að byggja upp lífræna biodínamíska
akra í samstarfi við bændurna og
ungan landbúnaðarfræðing sem við
kynntumst þar. Þar næst fórum við
til Bólivíu til byggja upp samstarf
við kakóbónda sem vildi læra að
rækta lífrænt. Við keyptum kakó
frá honum en framleiðslan var það
mikil að við ákváðum að fara líka út
í súkkulaðiframleiðslu. Við fundum
lítið súkkulaðifyritæki í Sviss sem
enn þann dag í dag framleiðir Rap-
unzel súkkulaðið. Svona hefur þetta
þróast koll af kolli og í dag eigum
við í góðu sambandi við bændur
allsstaðar í heiminum. Við höldum
mjög skemmtilega og innihalds-
ríka fundi á hverju ári í Legau þar
sem fyrirtækið er staðsett í dag og
lærum heilan helling hvert af öðru.“
Snýst um svo miklu meira en
hollustu
Fyrir Jennifer snýst lífrænn lífs-
stíll um miklu meira en bara það að
borða hollt. „Auðvitað hjálpar það
við að halda betri heilsu að borða
lífrænt en það er engin ávísun á
eilíft líf, enda snýst þetta ekki um
það. Þetta er ákveðinn hugsunar-
háttur, hluti af mun stærra mengi.
Þetta snýst um að hafa áhrif á um-
hverfið og vernda lífkeðjuna, um að
útrýma eiturefnum og ekki síst um
að bera virðingu fyrir fólkinu sem
ræktar matinn okkar. Mér finnst al-
veg frábært að fylgjast með því sem
er að gerast hjá ungu fólki í dag,
hvað það virðist vera orðið með-
vitað um umhverfi sitt. Við vissum
þetta allt fyrir 40 árum en þá vorum
við svo lítill hópur. Nú fer hópurinn
ört stækkandi. Loksins er þetta að
vera meira norm en undantekning.“
Sumir segja lífrænan lífsstíl
vera tískubólu en Jennifer er ekki
sammála. „Langflestir þeirra sem
kaupa lífrænan mat gera það vegna
þess að þeir vita að það er hollara
og umhverfisvænna. Margir þeirra
sem kaupa lífrænt er fólk sem
hugsar út fyrir boxið og um stærra
samhengi en sjálft sig. Ég held ekki
að þessi aukning sem á sér stað
núna í lífrænum vörum sé tilkomin
vegna tískubólu, ég held miklu
frekar að unga fólkið hugsi meira út
fyrir boxið í dag.“
Ekki dýr lífsstíll
Er þetta munaður sem aðeins ríkt
fólk getur leyft sér? „Nei, nei, það
er bara della. Þetta snýst allt um
forgangsröðun. Ef þú hefur aldrei
keypt lífrænt og ákveður einn
daginn að kaupa allt inn lífrænt þá
mun það kosta mikla peninga. En
ef þú tekur ákvörðun um að lifa
þessum lífsstíl þá er það ekkert
dýrara en hver annar lífsstíll. Það
er svo mikið af allskonar óþarfa
sem þú getur sleppt að kaupa.
Þetta er allt spurning um val. Þú
getur til að mynda valið að eyða
minna í bensín og ganga meira ef
þú vilt spara. Ég lenti oft í því í litlu
búðinni minni að fólk kom inn og
kvartaði yfir verði en var samt í
dýrum merkjafötum og með bílinn
í gangi fyrir utan. Þetta er allt
spurning um að velja eitt og hafna
öðru.“
Rapunzel framleiðir lífrænan
mat úr hráefni frá 36 löndum.
Öll ræktun er vottuð lífræn og
hluti hennar er bíódínamísk.
Engin skordýraeitur, leysiefni,
þungmálmar né önnur skaðleg
efni koma nálægt vinnsluferli
varanna. Fyrirtækið leggur
ekki aðeins áherslu á gæði
matarins heldur líka á lífsgæði
bændanna sem rækta hann.
Alltaf er unnið í nánu sam-
starfi við bændur, myndaðir
eru langtímasamningar og
alltaf eru notaðar umhverfis-
verndandi ræktunaraðferðir.
Notuð er eins lítil orka og
mögulegt er við framleiðslu
og flutninga og eins lítið af
umbúðum og hægt er.
Hvað er rapunzel?
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is