Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2008, Blaðsíða 12

VÍSINDAÞING SKÍ/SGLÍ
FYLGIRIT 55
Nýgengi krabbameinsins jókst um 70% en dánartíðni aðeins
um 6%. Einungis 23% nýgengisaukningarinnar skýrðust af Tlc
æxlum (klínískt ógreinanleg en finnast vegna PSA-hækkunar),
40% stöfuðu af T2 meinum (staðbundin en klínískt greinanleg)
og 28% af sjúkdómi á stigi III (staðbundinn útvöxtur) eða IV
(meinvörp). Sjúklingar með T2 æxli höfðu 72% tíu ára lifun og
nær þrefalda áhættu á dauða miðað við Tlc.
Alyktanir: A því 16 ára tímabili sem var til skoðunar nálgaðist
tíðni PSA-mælinga það sem hæst þekkist í heiminum og ný-
gengi sjúkdómsins jókst verulega. Aðeins þriðjungur nýgengi-
saukningarinnar stafaði af meinlitlum formum sjúkdómsins
sem hugsanlega má álíta ofgreiningar. Afgangurinn voru alvar-
legri tilfelli sem flest voru þó enn á læknanlegu stigi.
E-14 Samanburður á krufningagreindum nýrnafrumu-
krabbameinum og þeim sem greinast fyrir tilviljun í sjúk-
lingum á lífi
Árirnnn Jónsson1, Sverrir Harðarson1-2, Vigdís Pétursdóttir2, Helga Björk
Pálsdóttir', Eiríkur Jónsson1-1, Guðmundur Vikar Einarsson3, Tómas
Guðbjartsson1-3
'Læknadeild Háskóla fslands, 2rannsóknarstofu í meinafræði, ’þvagfæra-
skurðdeild Landspítala
arjT@hi.is
Inngangur: Krufningagreind nýmafrumukrabbamein eru æxli
sem greinast við krufningu hjá sjúklingum sem fyrir andlát hafa
ekki þekkt einkenni sjúkdómsins. Segja má að um nokkurs konar
tilviljunargreiningu sé að ræða en hugtakið tilviljunargreining er
þó eingöngu notað um æxli sem greinast án einkenna í sjúkling-
um á lífi, oftast vegna myndrannsókna á óskyldum sjúkdómum
í kviðarholi. Markmið rannsóknarinnar var að bera saman þessi
einkennalausu æxli á 35 ára tímabili.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin byggir á gagnagrunni sem
inniheldur alla sjúklinga með nýrnafrumukrabbamein sem
greindust 1971-2005. Upplýsingar fengust úr gagnagrunni
rannsóknarstofu í meinafræði á Landspítala, Krabbameinsskrá
Krabbameinsfélags íslands og sjúkraskrám Landspítala. Öll
æxlin voru stiguð skv. TNM-stigunarkerfi og vefjasýni end-
urskoðuð. Hóparnir voru bornir saman miðað við aldur, kyn,
stærð, stigun, gráðun og vefjagerð.
Niðurstöður: Alls greindust 110 sjúklingar við krufningu og
913 á lífi, þar af 255 fyrir tilviljun, oftast vegna ómskoðunar
(29%) eða tölvusneiðmyndar (26,7%) á óskyldum sjúkdómum í
kviðarholi. Samanburður hópanna er sýndur í töflu I. Þeir sem
greindust við krufningu voru marktækt eldri en hinir en æxlin
voru hins vegar marktækt minni og munaði 1,7 cm. Auk þess
voru þau á lægri stigum og gráðum en tilviljanagreindu æxlin.
Totufrumugerð (papillary RCC) var hlutfallslega algengari í
krufningagreinda hópnum en tærfrumugerð (clear cell RCC)
sjaldgæfari.
Alyktun: Krufninga- og tilviljanagreind nýrnafrumukrabba-
mein eiga margt sameiginlegt í samanburði við einkennagreind
nýrnafrumukrabbamein, enda bæði greind í sjúklingum sem
ekki hafa einkenni sjúkdómsins. Sjúklingar í krufningagreinda
hópnum eru eldri og sjúkdómurinn á heldur lægri stigum og
gráðum en fyrir sjúklinga sem greinast fyrir tilviljun á lífi.
Tafla I. (n, % í sviga)
Krufningagreining (n=110) Tilviljunagreining (n=255) p-gildi
Meöalaldur 74,4 65,6 <0,0001
Kynjahlutfall (kk/kvk) 1,6 1,6 0.98
Vinstri aaxli 50 (45,5) 106 (41,6) 0.49
Meóalstærð (cm) 3,7 5,4 <0,0001
Gráöun
l+ll 91 (85,1) 181 (75,4) <0,04
lll+IV 16(14,9) 59 (24,6)
Stigun
l+li 94 (87,9) 175 (68,7) p=0.0001
lll+IV 13(12,1) 80 (31,3)
Veflagerð
Tærfrumugerö 80 (74,1) 214 (89,2) <0,0001
Totufrumugerö 23 (21,3) 23 (9,6) <0,0001
Litfælugerö 3 (2,8) 1 (0,4) <0,0001

E-15 Góðkynja stækkun á hvekk, breytingar á meðferð og
ábendingum fyrir aðgerðir
Hermann Páll Sigbjarnarson, Jens K. Guðmundsson, Guðmundur Geirsson
Þvagfæraskurðdeild Landspítala
hermann@landspitali. is
Inngangur: Með tilkomu lyfjameðferðar við góðkynja stækkun
blöðruhálskirtils (BPH) hafa orðið töluverðar breytingar hér-
lendis á meðferð við þessum algenga kvilla. Tvær rannsóknir
hafa áður verið gerðar hér á landi, sú fyrri tók til áranna 1988-
2000 og sú seinni 2001-2002. Markmið þessarar rannsóknar var
að skoða hver þróunin hefur orðið á árunum 2003-2005 og bera
saman við niðurstöður fyrri rannsókna.
Efniviður: Safnað var upplýsingum úr sjúkraskrám allra sjúk-
linga sem fóru í aðgerð á Landspítala vegna BPH á árunum
2003-2005. Skoðaðar voru m.a. ábendingar fyrir aðgerð, lyfja-
notkun, legutími, magn vefjar, aukaverkanir og tíðni endur-
aðgerða. Einnig voru upplýsingar fegnar frá Lyfjastofnun um
lyfjanotkun vegna BPH á sama tímabili.
Niðurstöður: Á undanfömum tuttugu árum hafa orðið miklar
breytingar á meðferð BPH á íslandi. Fjöldi aðgerða (TURP,
transurethral resection of prostate) hafa dregist saman, frá um
600 aðgerðum á landinu á árinu 1992 niður í 150 aðgerðir árið
2002 á Landspítala. Aðgerðimar voru 173 á árinu 2005. Á sama
tíma hefur ársskömmtum lyfja við BPH (cc-1 antagonistar og 5
a-redúktasar) aukist statt og stöðugt frá því að því þeir komu
á markað hér á landi árið 1992. Aukningin hefur verið nokkuð
hröð, árið 1998 voru ársskammtarnir 1200, 2002 voru þeir 2000
og 2005 voru þeir 2596. Hlutsfallsleg aukning hefur orðið á þeim
algeru ábendingum fyrir aðgerð, aukist úr 41% 1989, í 56% 2000
og 59% 2005.
Ályktun: Svo virðist sem jafnvægi sé að komast á með fjölda
aðgerða vegna BPH á meðan lyfjanotkun heldur enn áfram að
aukast töluvert. Stöðugt fleiri sjúklingar fara í TURP aðgerð
vegna algera ábendinga.
12 LÆKNAblaðið 2008/94