Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2008, Side 21

VÍSINDAÞING SKÍ/SGLÍ
FYLGIRIT 55
verið skýrð með tilviljanagreiningu. í fyrri rannsóknum hér-
lendis hefur tilviljanagreining ekki verið sjálfstæður forspárþátt-
ur lífshorfa og betri horfur þessara sjúklinga verið skýrðar með
lægri stigun og gráðu æxlanna. Tilgangur rannsóknarinnar var
að athuga þróun nýgengis og dánarhlutfalls á 35 ára tímabili og
um leið kanna forspárþætti lífshorfa með sérstöku tilliti til áhrifa
tilviljanagreiningar.
Efniviður og aðferðir: Afturvirk rannsókn á sjúklingum sem
greindust á lífi með nýmafrumukrabbamein á íslandi 1971-2005.
Kannað var nýgengi og dánarhlutfall og athugaðir forspárþættir
lífshorfa með fjölbreytugreiningu. Öll æxlin voru stiguð skv.
TNM-kerfi og vefjasýni endurskoðuð. Litið var sérstaklega á
tilviljanagreind æxli og þau borin saman við æxli greind vegna
einkenna.
Niðurstöður: Alls greindust 913 sjúklingar, meðalaldur 65
ár, 557 karlar (61%). Nýgengi jókst marktækt á tímabilinu og
var 13,2/100.000/ár fyrir karla og 8,2 fyrir konur 2001-05.
Dánarhlutfall hélst hins vegar stöðugt. Af 913 sjúklingum greind-
ust 658 vegna einkenna (72%) og 255 fyrir tilviljun (28%), oftast
vegna tölvusneiðmyndatöku og ómskoðunar. Tilviljanagreining
jókst á tímabilinu, eða frá 11,1% 1971-75 í 39,2% 2001-05.
Tilviljanagreindu æxlin voru 2,7 cm minni og af lægri stigun og
gráðu en æxli greind vegna einkenna. Aldur, kynjadreifing og
vefjagerð voru hins vegar sambærileg. Samanburður á hópunum
er sýndur í töflu I. Fjölbreytugreining sýndi að stigun (p<0,001)
er veigamesti sjálfstæði forspárþáttur lífshorfa en einnig aldur,
greiningarár, sökk og gráða. Einkennagreindir sjúklingar höfðu
einnig marktækt verri horfur en tilviljanagreindir (HR 1,4; 95%
CI 1,02-1,93; p=0,04).
Alyktun: Lífshorfur sjúklinga með nýmafrumukrabbamein á
íslandi fara batnandi (vaxandi nýgengi og óbreytt dánarhlut-
fall). Líklegasta skýringin er aukning tilviljanagreindra æxla en
í dag eru þau um helmingur nýgreindra nýmafrumukrabba-
meina. Tilviljanagreining er sjálfstæður vemdandi forspárþáttur
lífshorfa og hefur slíkt ekki sést áður hér á landi. Betri horfur
tilviljanagreindra sjúklinga skýrast því ekki eingöngu af lægri
stigun og gráðu heldur er tilviljanagreining ein og sér jákvæð
fyrir horfur sjúklinga.
Tafla I. (Gefinn er upp fjöldi sjúkl. og % í sviga).
Tilviljanagreind æxli Einkennagreind æxli p-gildi
Fjöldi 255 (27,9) 658 (72,1)
Aldur 65,6 64,8 óm
Karlar/konur 1,6 1,6 óm
Stasrð (cm) 5,4 8,1 <0,001
Hæ. nýra 146 (57,3) 325 (49,7) óm
TNM-stig
1 146 (57,3) 123(18,8) <0,001
II 29 (11,4) 84 (12,8)
III 54 (21,2) 162 (24,7)
IV 26 (10,2) 287 (43,8)
Gráða
1+2 181 (75,4) 285 (48,5) <0,001
3+4 59 (24,6) 303 (51,5)
Blóðrauði (g/L) 138,4 126,9 <0,001
Sökk (mm/h) 25,2 45,3 <0,001
óm=ómarktækt
LÆKNAblaðið 2008/94 21