Dagblaðið Vísir - DV - 04.07.2008, Blaðsíða 25

DV Menning föstudagur 4. júlí 2008 23
Yfirlitssýning
Guðmundar
Ármanns
Sumarsýning Listasafnsins á
Akureyri verður opnuð á morg-
un, laugardag, en hún er helg-
uð yfirliti á verkum Guðmund-
ar Ármanns Sigurjónssonar.
Guðmundur hefur starfað við
myndlist og kennslu síðastliðna
fjóra áratugi og verið mikilvirk-
ur í félags- og baráttumálum
myndlistarmanna. Í tengslum
við sýninguna hefur verið gefin
út 150 síðna bók um listferil
Guðmundar sem í rita meðal
annarra Kristján Kristjánsson
heimspekingur og listfræðing-
urinn Shauna Laurel Jones.
Sýningin stendur til loka ágúst-
mánaðar.
Mistur í
Fótógrafí
Sýning Berglindar Björns-
dóttur verður opnuð í ljós-
myndagalleríinu Fótógrafí á
Skólavörðustíg 4 á morgun,
laugardag, klukkan 17. Sýning-
in, sem nefnist Mistur, sam-
anstendur af myndum af trjám
og gróðri sem stækkaðar eru á
álplötur. Í fyrstu virðast mynd-
irnar óskýrar eins og þær renni
saman við rýmið. Síðan birtast
þær, fjarlægar og daufar eins og
fölnuð minning í huga manns.
Myndirnar eru afrakstur til-
raunar ljósmyndarans að nýta
ónýtar filmur. Sýningin stendur
til 2. ágúst.
Súpergrúppa
á Jómfrúnni
Á fjórðu tónleikum sumar-
tónleikaraðar veitingahússins
Jómfrúrinnar við Lækjargötu
á morgun, laugardag, kemur
fram kvartett saxófónleikar-
ans Sigurðar Flosasonar, Bláir
skuggar. Kvartettinn er nokk-
urs konar „súpergrúppa“ í ís-
lenskum djassi en auk Sigurðar
skipa hann þjóðsagnapersón-
ur í íslenskri tónlist, þeir Þórir
Baldursson, Jón Páll Bjarnason
og Pétur Östlund. Tónleikarnir
hefjast klukkan 15 og standa til
klukkan 17. Leikið verður utan-
dyra á Jómfrúrtorginu ef veður
leyfir, en annars inni á Jóm-
frúnni. Aðgangur er ókeypis.
Sumartónleikar við Mývatn hefja sitt 22. starfsár:
Ungmeyjar og kuflsöngvarar
Sumartónleikar við Mývatn hefja
sitt tuttugasta og annað starfsár um
helgina. Tónleikar verða á laugar-
dagskvöldum í Reykjahlíðarkirkju
en einnig verða tónleikar á ýmsum
öðrum stöðum.
Kórar eru einu sinni sem oftar í
aðalhlutverki, þar á meðal eru ís-
lenskar ungmeyjar og rússneskir
kuflsöngvarar. Einn af kórum Jóns
Stefánssonar við Langholtskirkju,
stúlknakórinn Graduale Nobili, ríð-
ur á vaðið í Reykjahlíðarkirkju núna
á laugardagskvöldið. Kórinn hefur
hlotið mikið lof og fjölmargar við-
urkenningar, meðal annars tilnefn-
ingu sem Bjartasta vonin á Íslensku
tónlistarverðlaununum í vetur.
Stúlkurnar eru á aldrinum 17-25 ára
og flytja hágæða kórtónlist, íslenska
og erlenda.
Af öðrum viðburðum má nefna
tónleika Karlakórs St. Basil-dóm-
kirkjunnar í Moskvu 26. júlí. Kórinn
býður upp á hæstu og lægstu tóna
sem heyra má, auk óviðjafnanlegr-
ar rússneskrar karlakóratónlistar.
Til viðbótar er óvenjulegt dúó, gítar
og víóla, ítalskur píanóleikari sem
töfrar fram Chopin og Schubert og
þýskt tríó, söngur, víóla og píanó.
Kórinn heimsækir nú Ísland í þriðja
sinn en hann sló í gegn á Listahátíð
árið 2004.
TÓNLIST
ekki enst til að skrifa skáldsögu. Hann
hefði verið rokinn í eitthvað annað
þegar hann hefði verið búinn með
tuttugu, þrjátíu síður. En sem bréfrit-
ari var Neal Cassady engu síðri rithöf-
undur en Kerouac. Kerouac er ein-
faldlega mótíveraður til að ætla sér
að verða mikill rithöfundur. Allt hans
líf gengur út á það, að ná að koma út
úr sér því sem í honum býr, á með-
an Neal hefur ekki þessa mótívasjón.
Hann er að hugsa um allt annað –
bíla, kvenfólk, stuð og að lifa lífinu.“
Mamma passaði strákinn sinn
Kerouac fór þó ekki beint algjör-
lega varhluta af ljúfa lífinu. Hann
drakk ótæpilega og frægar eru sög-
urnar af notkun bítskáldanna á fíkni-
efnum. Kerouac, sem skrifaði allt í
allt átján skáldsögur, er sagður hafa
skrifað allavega þrjár eða fjórar þeirra
undir áhrifum örvandi efna. Móðir
hans passaði hins vegar alltaf upp á
hann, vann fyrir honum, gaf honum
að borða og þvoði af honum.
En síðustu árin sem Kerouac lifði
sökk hann sífellt dýpra í fen brenni-
vínsins, áður en hann gaf upp önd-
ina 47 ára. „Undir það síðasta vill
hann ekkert lengur með bítkynslóð-
ina hafa,“ segir Ólafur. „Mamma hans
hleypir þeim heldur ekki að honum.
Æskuvinkona hans er líka komin,
giftist honum og þær tvær passa upp
á hann. Hann getur hins vegar lítið
unnið vegna drykkju. Kerouac deyr
blásnauður maður eftir að hafa átt
nöturlega síðustu ævidaga. Og ég hef
aldrei heyrt um annan eins dauðdaga
eins og hans,“ segir Ólafur og setur í
brýrnar, en það sem endanlega varð
skáldinu skrautlega að aldurtila var
að maginn í honum sprakk. „Það var
svo kvalafullt og skelfilegt að ég hef
aldrei lesið um annað eins.“
Hetjuskapur Kerouacs
og Keiths Richards
Kerouac kvæntist þrisvar og eign-
aðist eina dóttur sem hann sinnti
aldrei sem heitið getur. Hann var
franskættaður kaþólikki, en á tíma-
bili fóru hann og einhver bítskáld-
anna yfir í búddisma. Þó virtist nokk-
uð grunnt á þeirri trúarsannfæringu,
að minnsta kosti í tilviki Kerouacs.
Hann var feiminn og afskaplega við-
kvæmur maður. En Ólafur segir að
trúnaður hans gagnvart rithöfunda-
starfinu sé aðdáunarverður.
„Hann snertir mann. Og það er
eitthvað hetjulegt við þessa gígant-
ísku orku, köllun og trúnað við starf-
ið. Það nálgast heilagleika. Þetta er
svipað og með Keith Richards sem
þú sérð fá sér sæti á tónleikum vegna
þess að hann hlaut þessa höfuð-
áverka. En hann er samt glottandi
og heldur áfram,“ segir Ólafur og vís-
ar þar til meiðslanna sem Richards
varð fyrir þegar hann féll niður úr
tré við kvikmyndatökur fyrir tveimur
árum. „Þetta er komið yfir starf, þetta
er orðinn hetjuskapur. Það er þannig
sem Kerouac virkar á mig þessi síð-
ustu æviár sín.“
Allt að 50 klukkustundir
við ritvélina
Ólafi finnst Kerouac langmesta
skáldið af bítskáldunum. „Hann var
þeirra færastur að semja stórkostleg-
ar setningar. Þessi blús-/djasstexti,
þessi ryþmi í bókunum hans, þetta
er stórkostleg list.“
Og Kerouac sat stundum býsna
lengi við, hvort sem amfetamín kom
þar við sögu eða ekki. „Hann skrif-
aði allt upp í fimmtíu klukkustundir
í beit. Og ég skil hann mjög vel. Það
eru sumir sem fíla það að sitja lengi
við ritvél og skrifa á hana. Hún verð-
ur eins og hljóðfæri. Ég held að met-
ið mitt við að sitja við ritvél í einu sé
tuttugu og einn klukkutími. Og eftir
því sem ég sat lengur, því betur leið
mér. Ég var kominn á svona „vélrit-
unarhigh“. Ég var að verða reiðubú-
inn að byrja á minni eigin On the
Road,“ segir Ólafur og hlær. Þó við-
urkennir hann að hann hafi staðið
örstutt upp frá vinnunni til að sinna
frumhvötum eins og að kasta vatni.
Varstu undir áhrifum einhverja
efna? „Nei nei. Ég veit ekki hvað
hefði skeð ef ég hefði haft amfetam-
íntöflur,“ segir Ólafur og glottir.
Ólafur var sjálfur drykkjumað-
ur eins og Kerouac en setti tappann
í flöskuna fyrir tuttugu og tveimur
árum. Hann segir vinnuþrekið hafa
breyst til hins betra upp frá því þar
sem timburmennirnir voru hon-
um ekki lengur Þrándur í Götu. „En
ég vann alltaf þó að ég drykki, fór til
dæmis alltaf á lappir,“ útskýrir Ólafur
og nefnir vinnuna við skáldsögu sína
Gaga í því samhengi. „Ef ég opna
hana í dag og les eina, tvær síður man
ég eftir þynnkunni. Veikindin anda
upp af síðunum. En enginn maður
endist til að skrifa undir svona lög-
uðu.“ Varstu orðinn dagdrykkjumað-
ur? „Ég var ...,“ segir Ólafur og staldr-
ar aðeins við. „Við Kerouac hefðum
verið fínir saman. Við hefðum alveg
getað siglt áfram án þess að ég hefði
orðið honum til skammar.“
Hélt að ég kæmist
ekki til Ameríku
Eins og Ólafur minntist á áðan fór
hann sjálfur í ródtripp um Bandarík-
in fyrir tveimur árum, með vinum
sínum Einari Kárasyni og Jóhanni
Páli Valdimarssyni útgefanda. Hann
segir ferðina hafa verið stórkostlega.
„Þegar ég var að þýða On the Road
töluðum við um að við þyrftum ein-
hvern tímann að gera þetta. Svo
kýldum við loksins á þetta. Ég hafði
aldrei áður komið til Ameríku og
það var einhver meinloka í mér að
ég kæmist aldrei, alveg sama hvað
myndi gerast.“
Upplifuninni þegar Ólafur steig
loksins á ameríska grundu lýsir hann
sem allundarlegri. „Ég man að ég sá
tvo svertingja vera að stafla ferða-
töskum og hugsaði: „Hvernig geta
menn staflað ferðatöskum í Amer-
íku og látið eins og það sé normalasti
hlutur í heimi?“ Mér fannst það svo
stórfenglegt að vera lentur í þessu
landi sem hafði tekið mig hálfa öld
að komast til,“ segir Ólafur hlæjandi.
Þeir sem vilja heyra meira af ævintýri
þremenninganna í vesturheimi geta
lesið bókina sem Ólafur og Einar
skrifuðu um ferðalagið, Úti að aka.
Önnur bíthátíð verður svo hald-
in á næsta ári og er ætlunin að hafa
hana nokkuð stærri í sniðum en í vor.
Hún verður haldin á Eiðum og mun
Sigurjón Sighvatsson, kvikmynda-
framleiðandi og vinur Ólafs, halda
utan um batteríið. Eins og greint hef-
ur verið frá standa vonir til þess að
einhverjar Hollywood-stjörnur mæti
á svæðið, þar á meðal Ethan Hawke
og Mickey Rourke. Ólafur segir ekki
komið á hreint hvort þeir komist en
það skýrist þegar nær dragi.
Ný bók í haust
Ólafur, sem verður sextugur í
mánuðinum, er svo að leggja loka-
hönd á nýja skáldsögu þessa dagana
sem kemur út í haust. „Ég er búinn
að setja lokapunkt. Á bara eftir að
lesa hana einu sinni enn yfir,“ segir
hann. Bókin fjallar öðrum þræði um
hippatímann og að sögn Ólafs má
segja að heimsókn Led Zeppelin til
Íslands árið 1970 sé öxullinn í sög-
unni. „Svo er þarna persónugallerí
sem hreyfist í kringum atburði sem
gerðust þó ekki í raunveruleikanum,“
segir rithöfundurinn og bætir við að
hann hyggist skrifa tvær bækur í við-
bót sem tengist þessari.
Fyrst þegar Ólafur fór af stað með
efnið sem bókin fjallar um, í upphafi
árs 2006, ætlaði Ólafur að skrifa leik-
rit. „En ég var ekki sáttur við þetta
leikrit og því fór það í skúffuna. Svo
byrjaði ég að skrifa þetta sem skáld-
sögu og handritið hefur breyst mik-
ið eftir það. Það er ekki nema brot
af upphaflegu hugmyndinni eftir.“
Vinnuheiti bókarinnar var Dimmar
rósir, í höfuðið á laginu vinsæla, en
Ólafur er orðiðnn fráhverfur þeim
titli núna. „Ég er kominn með annað
nafn sem kannski hæfir henni betur.
En þetta er ekki alveg orðið klárt.“
Er eitthvað líkt með þessari bók
og On the Road? „Nei, ég hef aldrei
skrifað undir áhrifum frá Kerouac,“
svarar Ólafur að bragði. „Án þess
að ætla að fara að hreykja mér hátt
þá skrifa ég bara undir áhrifum frá
sömu mönnum og Kerouac var und-
ir áhrifum frá. Ég fór bara í aðrar áttir
með þau áhrif. Það er eins og sagt var
einhvern tímann um Hemingway:
„There was never a school of Hem-
ingway because the standards he
set were too tough.“ Ég veit því ekki
hvort það sé nokkur „school of Ker-
ouac“.“ kristjanh@dv.is
Karlakór St. Basil-dómkirkjunnar í
Moskvu Kórinn býður upp á hæstu og
lægstu tóna sem heyra má.
Landsmót harmonikkuunnenda
Tíunda landsmót harmonikkuunnenda verður haldið í Reykjanesbæ um
helgina og er gert ráð fyrir um 900 þátttakendum. Fjölbreytt dagskrá
verður alla helgina þar sem fram koma meðal annars erlendir heiðursgest-
ir. Dagskráin fer að mestu fram í Íþróttahúsinu við Sunnubraut.
Kristjana á Gljúfrasteini
Kristjana Stefánsdóttir syngur á Stofutónleikum Gljúfrasteins á sunnudaginn. Vart
þarf að kynna Kristjönu fyrir tónlistaráhugafólki en hún hefur getið sér gott orð
fyrir söng sinn undanfarin ár, þar á meðal með sínum eigin kvartett. Að venju
hefjast tónleikarnir klukkan 16 og er aðgangseyrir 500 krónur.Menning
Mesti haMingjutíMi
rithöfundarferilsins
Ólafur Gunnarsson rithöfundur
„Mesti hamingjutíminn í mínu
rithöfundastarfi held ég að hafi verið
sumarið sem ég þýddi On the road.“
dV-MYNd Ásgeir