Fréttatíminn - 05.06.2015, Page 32

Blautur koss á Helluvaði
Þ
Það verður að segjast eins og er, kýr eru
ekki gerðar til fimleikaæfinga. Þær eru
stirðbusalegar og þungar á sér – og júgr-
in þvælast fyrir þeim, vafalaust orðin allt
of stór af kynbótum miðað við það sem
upphaflega var þegar mjólkurframleiðsl-
an miðaðist við einn kálf en ekki mjólkur-
samlag. Samt eiga kýrnar sér einn dag á
ári þegar þær sletta úr klaufunum, í bók-
staflegri merkingu, þegar þeim er sleppt
út á vorin. Þá fara þær með þvílíkum
rassaköstum, í léttleika frelsisins, að þær
gleyma risajúgrunum um stund.
Þetta þekki ég frá því ég var sumardreng-
ur í sveit fyrir margt löngu. Kýrnar í Skálm-
ardal, þar sem ég dvaldi hjá góðu fólki,
voru tvær, auk nauts og kálfa – en ánægja
þeirra, þegar þær losnuðu af básum sínum
eftir vetrarvisina, var óblandin og gaman
að fylgjast með. Þessa njóta fá borgarbörn í
dag og því er framtak bænda á Helluvaði á
Rangárvöllum virðingarvert en heimafólk
þar býður öllum sem vilja njóta að fylgjast
með því á hverju vori er kúnum er hleypt út.
Jafnframt er boðið upp á kræsingar, ábrysti,
nautatungu og fleira gott.
Greinilegt var síðastliðinn sunnudag
að margir vildu samgleðjast kúnum á
Helluvaði því þar voru vafalaust um þús-
und manns, foreldrar, afar og ömmur –
en einkum börn. Minn betri helmingur
heldur vel utan um barnabörnin okkar og
fylgdist því með degi frelsiskúnna á Hellu-
vaði. Við héldum tímanlega í austurveg á
sunnudaginn með þrjá yngissveina í aftur-
sætinu, einn á fjórða ári, annan sem verður
fimm ára síðar í sumar og þann þriðja sem
náði þeim merka áfanga fyrr í vikunni að
verða sex ára – og er þar með væntanlegur
skóladrengur í haust.
Sveinarnir voru fullir tilhlökkunar að fá
að sjá dýrin í sveitinni þótt þeir gerðu sér
kannski ekki alveg grein fyrir því hvað í
vændum væri. Á austurleiðinni fylgdumst
við með öllum hestum sem við sáum við
veginn en einkum folöldum sem eru fal-
legar skepnur. Þá voru lömbin ekki síður
yndisefni, auk fugla og annars sem gaman
var að skoða. Sem betur fer þvældust engir
fuglar fyrir okkur á leiðinni en litlu munaði
helgina fyrr, í annarri sveitarbunu, að svan-
ur kæmi styttri leiðina inn í bílinn. Sá hafði
valið sér Biskupstungnabraut sem flug-
braut og hóf flug beint á móti akstursstefnu
minni. Svanir eru þungir í flugtaki og þurfa
talsverða braut, líkt og júmbóþotur. Þótt ég
snarhemlaði virtist svo um örskotsstund
sem svanurinn flygi beint á framrúðuna
hjá okkur – ég beinlínis horfðist í augu við
hann – en hann slapp yfir bílinn á síðustu
stundu. Ég reikna með því að svanurinn
hafi þakkað sínum sæla og hið sama átti
við um ökumanninn.
Á Helluvaði tylltum við okkur á barð, af-
inn og amman, með sveinana þrjá og bið-
um þess að kýrnar yrðu leystar af básum
sínum. Það var fullt af fólki í kringum okk-
ur og spenna í loftinu. Loks opnuðust fjós-
dyrnar og sú fyrsta skaut út snoppu sinni
og hnusaði að vorinu. Hún fékk hins veg-
ar lítinn tíma til íhugunar því stallsystur
hennar ruddust meðfram henni og út. Þær
voru búnar að fá nóg af inniverunni. Halar
fóru á loft og júgur sveifluðust í þessum
sérstaka dansi. Kýrnar léku við hvurn sinn
fingur, hlupu með sínu lagi fram og til baka
uns þær róuðust því kýr eru hvorki gerðar
fyrir spretthlaup né maraþonhlaup.
En það var fleira að sjá á Helluvaði en
kýrnar. Nautin fengu ekki að hlaupa þennan
sunnudaginn. Þau voru föst á básum sínum
en það var opið inn til þeirra og fremsta
nautið gat stungið hausnum út svo hægt
var að klappa því. Afinn var nógu kjarkaður
til að klappa nautinu, vitandi af því bundnu
á bás sínum. Ungsveinarnir treystu sér hins
vegar ekki í svo náið samneyti við tudda
en það kætti þá svo í þeim skríkti er nautið
rak óumbeðið út úr sér langa tunguna og
gaf afanum blautan koss. „Við viljum tungu-
kossa,“ söng amman við það tækifæri og
vitnaði í smell hljómsveitarinnar Amaba
Dama frá síðasta sumri. Það var ekki að
sjá að henni leiddust þessi samskipti bónda
síns og nautsins á Helluvaði.
Kálfarnir stóðu fyrir sínu, laglegri en
foreldrarnir, en best voru samt lömbin. Við
fórum í fjárhúsin þar sem heimamenn tóku
vel á móti borgarbörnunum. Miðdrengur-
inn brá að vísu buffi svokölluðu, sem hann
var með á höfðinu, fyrir vitin og sagðist
hafa ofnæmi fyrir sveitalykt. Afinn, gamli
smalinn úr Skálmardal, tók ekkert mark á
slíkum tiktúrum og leiddi sveininn áfram
og amman hina tvo. Lyktin gleymdist um
leið og drengirnir fengu lömb í fangið sem
klappa mátti að vild. Engin ógn stóð af
þeim eins og nautinu, lítil og dásamleg sem
þau eru nýborin. Ærnar voru kannski ekki
alveg jafn hrifnar af tilstandinu, jörmuðu
eftir afkvæmum sínum og stöppuðu jafnvel
niður fótum. Þær jöfnuðu sig samt um leið
og þær fengu lömb sína aftur og drengirnir
sáu lömbin grípa spena móður sinnar um
leið og færi gafst. Óvíst er að lömbin átti
sig á því hve krúttleg þau í augum manna-
barna og gaman að halda á og strjúka.
Að lokinni heimsókninni í fjárhúsin fór
amman í röð og fékk kókómjólk og ábrysti
handa drengjunum, sem hún kynnti að vísu
sem búðing enda ekki tilbúin fyrr en síðar
að ræða broddmjólkina við borgarbörnin
en afinn skaut sér í aðra röð þar sem beið
gómsætt grillmeti – og nautatungur. Það
verða væntanlega örlög tungunnar löngu,
sem náði óvænt að sleikja þann sama afa,
að enda á slíku gnægtaborði – en það er
önnur saga og ekki beinlínis barnvæn!
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
LAKKVÖRN
+GLJÁI
Sterk og
endingargóð
gljávörn!
Made in GerMany
Since 1950
Hefur hlotið
frábæra dóma!
32 viðhorf Helgin 5.-7. júní 2015