Frjáls verslun - 01.10.2005, Blaðsíða 41

F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 5 41
S E N D I H E R R A Í S L A N D S Í B A N D A R Í K J U N U M
verulegan kostnað af Keflavíkurflugvelli. Bandaríkjamenn
hafa óskað eftir meira framlagi frá okkur, að við tökum
meiri þátt í kostnaðinum. Þeir benda á að það hafi orðið
eðlisbreyting í öryggisumhverfinu; að það mæði minna á
vörnum í Norður-Atlantshafi frá því á tímum kalda stríðs-
ins. Þess vegna vilja þeir breyta framkvæmd varnarsam-
starfsins út frá skiptingu kostnaðar. Meira get ég ekki tjáð
mig um viðræðurnar. Þegar rætt er um varnir landsins
verðum við líka að hafa hugfast, að við Íslendingar erum í
NATO, Atlantshafsbandalaginu, og það veitir okkur mikla
tryggingu - þó auðvitað ekki þá sömu og að hafa Varnar-
liðið á Keflavíkurflugvelli.“
Leiðtogafundurinn haustið 1986
Þegar hinn sögulegi leiðtogafundur Reagans og Gorba-
tsjovs var haldinn hér á landi haustið 1986 var Helgi sendi-
fulltrúi við sendiráð Íslendinga í Washington - en í einu
vetfangi var honum falið af forsætisráðherra að annast
undirbúning og fyrirgreiðslu fyrir fjölmiðla vegna leiðtoga-
fundarins. Hann hafði yfirstjórnina og vann þetta verk með
Jóni Hákoni Magnússyni fjölmiðlamanni.
„Ég var hér í sendiráðinu úti í Washington og þurfti
að fara út og færa bílinn minn. Ég kveikti á útvarpinu af
algjörri rælni og heyrði þá fréttirnar. Þegar ég kom inn
hringdi ég í utanríkisráðherrann, Matthías Á. Mathiesen, og
sagði honum að það væri mikið verk framundan að vinna
með erlendum blaðamönnum. Ég bauð mig fram og sagði
að ég væri vanur að vinna með erlendum blaðamönnum
frá því ég starfaði í sendiráðinu í London. Það liðu ekki
nema nokkrar mínútur þar til Matthías hringdi í mig út og
sagði mér að taka næstu vél heim og vann ég þetta með
Jóni Hákoni Magnússyni og fleirum. Það er margbúið að
segja frá því hve undirbúningur var skammur og hvernig
það gekk fyrir sig að koma öllum erlendu blaðamönn-
unum fyrir. Það var aðeins rúm vika til stefnu og hingað
komu allir nafntoguðustu fréttamenn heims á þeim tíma,
eins og Peter Jennings og Dan Rather. Það þurfti að skrá-
setja fréttamannaliðið og fjarskiptin voru heilmikið mál
á þessum tíma. Það var erfitt að koma þessu öllu í kring.
Þegar lítið var að gerast og frétta af sjálfum fundinum gekk
allt starf okkar út á að kynna Ísland og nýta okkur þetta
einstaka tækifæri. Ég nefni sem dæmi viðtal sem tekið var
við Halldór Laxness, þá sjónvarpaði Peter Jennings beint
frá Austurvelli fyrir framan Alþingishúsið - hann er langur
listinn sem hægt væri að nefna í þessu kynningarstarfi.“
Er nægileg arðsemi af utanríkisþjónustunni?
Mikil umræða hefur farið fram á Íslandi um að utanrík-
isþjónusta Íslendinga sé alltof dýr og vangaveltur hafa
verið uppi um það hvort nauðsynlegt sé að halda úti svo
mörgum sendiráðum á tímum bættra fjarskipta og flugsam-
gangna. Svo þetta sé sett í viðskiptabúning - er nægileg
arðsemi af utanríkisþjónustunni?
„Það er mín dýpsta sannfæring að svo sé. Nú kann ein-
hver að segja að þetta sé hræsni í mér og ég geti ekki sagt
neitt annað sem sendiherra. En starf sendiráða hefur auk-
ist með auknum viðskiptum Íslendinga erlendis og aukinni
hnattvæðingu. Auðvitað mæðir mest á þeim fyrirtækjum
sjálfum sem eru í erlendum viðskiptum. En sendiráðin liðka
oft mjög til við að koma á viðskiptum, rækta jarðveginn,
veita beina aðstoð og viðskiptaþjónustu, veita aðgang að
stofnunum, kynna meginlínurnar í lögum og reglum, veita
jafnvel aðgang að þarlendum stjórn-
málamönnum sem geta aðstoðað
viðkomandi fyrirtæki. Sendiráðin
gæta hagsmuna Íslendinga erlendis,
eins og í stjórnmálum, menningu og
öryggismálum. Íslendingar búa alls
staðar og þeir eiga sér skjól í sendi-
ráðunum fyrir mál sín; bjáti eitthvað
á. Sendiráðin veita þjónustu og það
er með þá þjónustu eins og aðra að
það getur verið erfitt að reikna út
og fá hreinar tölur um arðsemina.
En það er einu sinni svo að utanrík-
isþjónustan samræmir stefnuna í
utanríkismálum og annast hagsmunagæslu.
Ég hef stundum orðað það svo að með aukinni hnatt-
væðingu séu utanríkismál í reynd orðin innanríkismál,“
segir Helgi Ágústsson með nokkrum þunga.
Við látum hér staðar numið í spjalli okkar við þessa
glæsilegu fulltrúa Íslands í Washington DC. Borgin er síð-
asti áningastaður Helga erlendis sem sendiherra. Sú regla
er í utanríkisráðuneytinu að þeir sem eru orðnir 65 ára
hefja ekki dvöl í öðru landi sem sendiherrar.
Áður en við kveðjum þau hjón sýna þau okkur húsa-
kynni sendiherrabústaðarins sem hefur hýst margan Íslend-
inginn á þeim fjörutíu árum sem liðin eru frá því að Pétur
J. Thorsteinsson lét kaupa það. Þetta er glæsilegt hús,
tígulegt, þægilega stórt, ekki hokið af íburði, en virðulegt
og vel við haldið. Það er sómi Íslands í þessu ágæta hverfi
sendiherrabústaða, á Kalorama-hæðum.
Við kveðjumst og á leið okkar til baka ökum við fram
hjá húsi Donalds Rumsfelds. Svarti jeppinn er á sínum
stað - sem og verðirnir í honum sem fylgjast haukfránum
augum með öllum mannaferðum, hvort sem fólk er gang-
andi eða í leigubílum; þeir eru tákn breyttra tíma.
„Þegar inn kom gerði ég það
sem ég hafði aldrei gert áður,
ég gekk til bassaleikarans og
spurði hvort hann vildi ekki
spila lagið Love Walked In.
Hann svaraði: „Þú hefur góð-
an smekk.“ Kannski átti hann
við lagið, en ég held að hann
hljóti að hafa séð Hebu fyrir
aftan mig.“