Ægir - 01.03.2003, Blaðsíða 6

6
P I S T I L L M Á N A Ð A R I N S
Í hönd fara kosningar til Alþingis Ís-
lendinga, þeirrar stofnunar í þjóðfélag-
inu sem ræður hvað mestu um fram-
vindu efnahags- og atvinnumála þjóð-
arinnar. Hvað sem hinum almenna
kjósanda kann að þykja um eðli og
þróun kosningabaráttu hverju sinni þá
hlýtur það að vera lýðræðinu nauðsyn-
legt að tekin sé málefnaleg umræða
um grunnþætti þjóðfélagsins á að
minnsta kosti fjögurra ára fresti í
tengslum við kosningar. Bæði þarf að
horfa yfir sviðið í ljósi þess sem liðið er
en fyrst og fremst eru kosningar tími
til að gefa tón inn í framtíðina og móta
stefnu. Hér má halda því fram að á
margan hátt sé þessi forgangsröð oft
nokkuð öfugsnúin í kosningabaráttu,
þ.e. að allt púðrið fari í að ræða um það
sem liðið er og gert í stað þess að taka
stöðu dagsins í dag og framtíðarstefn-
una. Það á þó að vera eitt aðal hlutverk
stjórnmálamanna.
Í ljósi þess hversu snar þáttur íslenskur
sjávarútvegur er í efnahags- og at-
vinnumálum er eðlilegt að sú atvinnu-
grein sé til umræðu í kosningabaráttu
flokkanna og vissulega hefur örlað á
sjávarútvegsumræðunni nú, eins og
stundum áður. Umræðan um sjávarút-
vegsmálin hefur einmitt markast tölu-
vert af þeirri forgangsröð sem hér var
nefnd áðan, þ.e. að í stað þess að fram-
tíðin sé skoðuð í víðu samhengi er
megininntak umræðunnar á gamal-
kunnum átakanótum um kvótakerfi
eða ekki kvótakerfi. Þetta kann að
tengjast því að auðlindaumræða hér á
landi er ekki orðin mjög þroskuð. Til
að mynda má spyrja hvernig á því
standi að ekki sé rætt um takmarkaðar
auðlindir Íslendinga sem eina heild í
aðdraganda kosninga. Við búum t.d.
við takmarkaðar auðlindir í ferðaþjón-
ustu á þann hátt að ferðamannastaðir
þola ekki endalausan átroðning. Sama
gildir um virkjanakosti, svo annað
dæmi sé nefnt. Flestir sem fylgjast með
í sjávarútvegi hljóta að gera sér grein
fyrir því að frjálsar veiðar í nútímanum
ganga ekki upp. Slík er afkastageta
báta- og fiskiskipaflotans að fiskistofn-
arnir gætu aldrei staðist slíkt áhlaup.
Forsætisráðherra fór aðeins inn á þessi
almennu mál í viðtali á dögunum þar
sem hann sagði réttilega að kvótakerfi
sé andstætt eðli hins íslenska veiði-
manns en á hinn bóginn verði umræð-
an að snúast um eftir hvaða leiðum eigi
að takmarka sókn.
Fiskveiðistjórnunin sjálf er vissulega
einn af grunnþáttunum í íslenskum
sjávarútvegi og á öllum kerfum má
finna ágalla. Krafan hlýtur að vera sú
að stjórnmálaflokkar séu tilbúnir til að
þróa kerfið, væntanlega til hins betra
en gæti þess umfram allt að kollsteypa
ekki greininni með skyndibreytingum.
Sjávarútvegurinn er nefnilega engin
„poppgrein“ sem hægt er að fara með
eins og hvert annað tískufyrirbrigði. Ef
stöðugleiki er einhverri grein mikil-
vægur þá er það sjávarútveginum. Það
kann að vera til skyndivinsælda fallið
að láta svo líta út sem hægt sé að koll-
varpa heilu fiskveiðistjórnarkerfi á
einni nóttu án þess að það hafi grund-
vallaráhrif á afkomu greinarinnar og
þar með þjóðfélagsins alls en slíkt er
varasamt þegar um jafn mikilvæga
grein er að ræða.
En nú er það svo að sjávarútvegurinn
hefur fleiri hliðar en þessa einu sem
snýr að fiskveiðistjórnuninni sem
slíkri. Hér má nefna sem dæmi út-
flutnings- og markaðsmál, rannsóknir
á fiskistofnun og lífríki hafsins, veiðar-
færarannsóknir, nýtingarmál, gæðamál
almennt, fiskeldi og þannig mætti
lengi telja. Allt eru þetta mjög mikil-
væg mál í sjávarútvegsumræðunni og
ættu heima í kosningaumræðu, ekkert
síður en deilurnar um fiskveiðistjórn-
unina. Í hugum Íslendinga er því betur
nokkuð skýrt að sjávarútvegurinn er
grein sem stendur að stórum hluta
undir okkar afkomu. Einmitt þess
vegna er svo mikilvægt að umræðan
um greinina sé skynsamleg og skýr en
ekki í slagorðastíl.
Sjávarútvegurinn
á kosningaári
Pistil mánaðarins skrifar
Jóhann Ó. Halldórsson, blaðamaður