Ægir - 01.02.2003, Blaðsíða 26

26
H Ö R P U D I S K U R
þegar svo afgerandi hrun verði í
stofninum. „Það er mikilvægt að
rannsóknir á hörpudiskinum
verði auknar, t.d. vitum við ekki
nóg um óbein áhrif skelplóganna
á hörpudiskinn og búsvæði hans,“
segir Jón Sólmundsson að lokum.
Gríðarlegt högg fyrir byggðar-
lög á Snæfellsnesi
Hrun hörpudiskstofnsins kom til
umræðu á Alþingi og lagði Árni
Steinar Jóhannsson, þingmaður
VG á Norðurlandi eystra, spurn-
ingar um málið fyrir sjávarút-
vegsráðherra. Árni Steinar sagði
Snæfellingar vera á þeirri skoðun
að menn viti almennt alltof lítið
um lífríkið í Breiðafirði, m.a.
vanti sárlega neðansjávarmynda-
vélar til þess að fylgjast nægilega
vel með lífríkinu. Árni Steinar
sagði að ef kæmi til vinnslustopps
væri það gríðarlegt högg fyrir þau
fyrirtæki sem hafi byggt afkomu
sína á skelfskvinnslunni. Fyrir
annað skelfiskvinnslufyrirtækið í
Stykkishólmi sagði Árni Steinar
að verðmætin svöruðu til um
1.700 þorskígildistonna.
400 þorskígildistonn til skel-
fiskbáta
Árni M. Mathiesen, sjávarútvegs-
ráðherra, upplýsti að sjávarhiti
við landið væri hærri um þessar
mundir en um langt árabil og
þyrfti að fara allt aftur til áranna
fyrir 1965 til að finna sambæri-
legt árferði í sjó, þ.e. til þess
tímabils sem hörpudiskveiðar
voru enn ekki stundaðar við
landið og lítið var vitað um út-
breiðslu og magn tegundarinnar.
Ráðhera sagði hugsanlegt að skil-
yrði hafi því farið batnandi fyrir
hörpudisk þegar sjór kólnaði á
sjöunda áratugnum, en hafi
versnað aftur við hlýnun síðustu
árin.
Til þess að mæta vanda þeirra
fiskvinnslufyrirtækja sem hafa
byggt afkomu sína á skelfiskveið-
um sagði ráðherra að gripið hafi
verið til heimildar í 9. grein laga
um stjórn fiskveiða og skelbátum
bætt að hluta sú skerðing sem
þeir hafa orðið fyrir í skelveiðum
með botnfiski. Skelfiskbátunum
hafi þannig verið úthlutað 400
tonnum í þorskígildum, sem
sjávarútvegsráðherra sagði vera í
samræmi við hvernig inn-
fjarðarækjubátum hefur verið
bættur niðurskurður aflaheimilda
í innfjarðarrækju.
Áhyggjur af atvinnuleysi
í Stykkishólmi
Jóhann Ársælsson, þingmaður
Samfylkingarinnar á Vesturlandi,
lýsti í ræðu sinni á Alþingi þung-
um áhyggjum af hruni hörpu-
diskstofnsins fyrir atvinnulíf í
Stykkishólmi. Hann sagðist ótt-
ast mjög að þrátt fyrir bolfisk-
kvóta til útgerða sem hafa stund-
að þessar veiðar í Breiðafirði sé
mikil hætta á atvinnuleysi í
Stykkishólmi og því þurfi opin-
berir aðilar að vinna áætlun með
heimamönnum um það hvernig
tekið verði á þessum vanda.
„Það er mikilvægt að rannsóknir
á hörpudiskinum verði auknar,
t.d. vitum við ekki nóg um óbein áhrif
skelplóganna á hörpudiskinn
og búsvæði hans.“
Fyrir kemur að karlfiskar hrygna á norskri fiskislóð. Ástæðan
er álitin vera sívaxandi notkun getnaðarvarnarpillna og
annarra hormónalyfja. Enn meiri vanda gæti getnaðarvarnar-
plásturinn valdið.
Meira en 420.000 norskar konur nota pilluna eða önnur lyf
sem í er östrógen. Hluti þess fer í skólpið, til dæmis þegar
útrunnum lyfjum er hent. Í hreinsistöðvum síast ekki öll virk
efni frá og afleiðingin er sú að lífverur í sjónum við strendur
Noregs fá sjálfkrafa hormónameðferð, segir á Netsíðunni
forskning.no.
Kvenleg einkenni
– Við sjáum kvenleg einkenni hjá karlfiskum og dæmi eru um
að í þeim þroskist egg. Sömuleiðis er hætta á að efnin, sem
þessu valda, hafni á diskinum okkar, segir Anders Goksøyr,
prófessor við háskólann í Bergen.
Nýlega er kominn á markað í Evrópu getnaðarvarnarplástur,
sem gæti valdið enn meiri usla í lífríkinu. Samkvæmt reglum
innan ES þarf ekki að taka sérstakt tillit til umhverfisáhrifa
þegar nýtt lyf kemur á markaðinn. Notendur verða þess vegna
að vera meðvitaðir um að þegar skipt er um plástur og þeim
gamla hent er eftir í honum talsvert af virkum efnum, hefur
Fiskaren eftir Joakim Larsson við Gautaborgarháskóla. – Það
má ekki henda plástrinum í klósettið heldur verður að brenna
hann, segir Larsson.
Í Svíþjóð var fyrir skömmu haldin ráðstefna um
„kvenvæðingu Móður náttúru“. Þar komu fram niðurstöður úr
sænskum og breskum rannsóknum, sem sýna að mannahormón
í skólpi hafa haft áhrif á fisk.
Hægt og bítandi
– Ástandið er uggvekjandi, segir Leif Norrgren, prófessor við
Landbúnaðarháskólann sænska.
– Áhrif hormóna og skyldra efna, sem veitt er út í
náttúruna, koma nefnilega fram hægt og bítandi. Þar er ekki
um nein skyndiáhrif að ræða.
Karlfiskar kvenvæðast!