Ægir - 01.03.2005, Blaðsíða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Það var í hæsta máta dapurlegt að verða
vitni að því að opinberir embættismenn
skyldu taka þá ákvörðun að fela skipasmíða-
stöð í Póllandi að gera endurbætur á varð-
skipum Landhelgisgæslunnar, Tý og Ægi í
ár og á næsta ári. Þetta mál var dæmigert
fyrir það hvernig hið íslenska embættis-
mannakerfi getur tekið völdin af þeim sem
hafa framkvæmdavaldið og eiga með réttu
að hafa síðasta orðið í slíkum málum. Er það
hugsanlegt að embættismennirnir hafi feng-
ið um það fyrirmæli frá ráðherrum að samið
yrði við lægstbjóðanda í verkið, í þessu til-
felli pólsku skipasmíðastöðina Morska, sama
hversu litlu munaði á tilboðum? Eða getur
það verið að embættismennirnir taki svo
stórar ákvarðanir án þess einu sinni að bera
þær undir hið pólitíska vald? Því verður
ekki með nokkru móti trúað.
Hér er um pólitíska ákvörðun að ræða.
Hér er um að ræða ákvörðun sem felur það í
sér að styðja við íslenskan skipasmíðaiðnað
eða ekki. Hér um að ræða ákvörðun sem
snertir fjölda vinnandi manna hér á landi - í
þessu tilfelli á Akureyri. Hér er um að ræða
ákvörðun sem skiptir hérlendan skipasmíða-
iðnað verulegu máli til framtíðar.
Því hefur ekki verið mótmælt af hálfu
Ríkiskaupa að sá 13 milljóna króna munur
sem var á tilboði pólsku stöðvarinnar og
Slippstöðvarinnar sé fljótur að éta sig upp,
þó ekki væri nema vegna siglingar skipanna
til Póllands. Fyrir svo utan allan þann
kostnað sem klárlega fylgir því að gera við
skipin úti en ekki hér heima. Er sá kostnað-
ur, t.d. varðandi eftirlitsþáttinn, ekki reikn-
aður inn í heildardæmið? Hvað með skatt-
tekjur starfsmanna Slippstöðvarinnar vegna
vinnu við endurbætur skipanna? Eru þær
ekki reiknaðar inn í heildardæmið? Trúlega
ekki.
Hér er ekki um að ræða einhvern einkaað-
ila út í bæ, sem hefur það algjörlega á sínu
valdi hvar hann lætur vinna tiltekin við-
haldsverk. Hér er hins vegar um að ræða
stórt opinbert verk fyrir Landhelgisgæsluna
og þar með íslenska ríkið, sem hlýtur að
eiga að horfa á heildardæmið. En það er
gömul saga og ný að þegar embættismanna-
kerfið tekur völdin er voðinn vís. Það sann-
aðist vel í þessu máli.
Ein af meginröksemdum Ríkiskaupa fyrir
því að fara með verkið til Póllands var að
stöðin þar væri með svokallaða ISO-vottun
og reynslu af sambærilegum verkum. Ber
skylda til þess að hafa ISO-vottun til þess að
vinna slík verk? Af hverju hefur hennar ekki
verið krafist fram að þessu við sambærileg
verk? Hefur Slippstöðin ekki reynslu af
sambærilegum verkum? Auðvitað hefur hún
það. Það hefur ekkert komið fram sem segir
að þetta verk sé eitthvað flóknara en önnur
verk. Eða í það minnsta er vart hægt að
álykta sem svo út frá verklýsingu á vef
Landhelgisgæslunnar: „Stjórnbúnaður og
rafmagnslagnir í brúnni verða endurnýjaðar
ásamt stjórnpúltum. Mjög fullkominn sam-
hæfður tölvustjórnbúnaður verður í nýjum
stjórnpúltum. Íbúðir áhafnarinnar og drátt-
arvindur skipanna verða endurnýjaðar.
Einnig verður sett niður stærri og fullkomn-
ari vinda með átaksstjórnun. Þessar breyt-
ingar eru samhliða hefðbundinni slipptöku
skipanna.“
Það verður að gera þá kröfu til misviturra
embættismanna að hérlendur iðnaður njóti
sannmælis í samkeppni við niðurgreidda er-
lenda starfsemi. Ef það er opinber stefna
stjórnvalda að leggja endanlega niður ís-
lenskan skipasmíðaiðnað, þá væri heiðarleg-
ast að fá það fram. Niðurstaða í þessu
dæmalausa útboðsmáli er víti til varnaðar.
Þetta má ekki gerast aftur og hefði auðvitað
alls ekki átt að gerast.
Óskar Þór Halldórsson, ritstjóri
Ábending frá Fiskistofu
Nokkuð hefur borið á því að sjó-
menn telji heimilt að varpa fyrir borð
afla sem að þeirra mati verður ekki
nýttur með hagnaði eða arðbærum
hætti. Til að koma í veg fyrir þennan
misskilning vekur Fiskistofa athygli á
að frá því í febrúar 2002 hefur verið
skylt að hirða og landa öllum afla sem
kemur í veiðarfæri fiskiskipa. Einungis
er heimilt að varpa fyrir borð verðlaus-
um fiski. Þetta felur í sér skyldu til að
hirða allar fisktegundir sem sæta tak-
mörkun á leyfilegum heildarafla auk
þeirra sem seldar hafa verið á fisk-
markaði enda þótt verðið sé svo lágt að
ekki verði hagnaður af viðskiptunum.
(Frétt af heimasíðu Fiskistofu)
Allt fyrir skítfisk
Fiskifræðingar segja ekki of mikið
veitt af loðnu - það segi fræðin. Fiski-
fræðingar hafa líka sagt að ekkert sé
mikilvægara fyrir vöxt þorsksins en
loðna. Undir handleiðslu fræðanna
hófu Íslendingar að byggja upp þorsk-
stofninn fyrir rúmum 20 árum. Ár-
angur, enginn. Á svipuðum tíma hófu
Íslendingar að veiða loðnu - þorska-
fæðu skv. fræðingum. Milljón tonn
takk, annars bara grenj og væl.
Snemmárs 2004 leit ekki vel út fyrir
skítfiskara. Hvar var loðnan? Fræða-
flotinn var gerður út í loðnuleit. Jú
loðna fannst og vertíðinni borgið - fyr-
ir skítfiskara og bræðslur. Marga hef
ég heyrt segja fiskifræðina yfirborðs-
vísindi fyrir annarlega hagsmuna-
gæslu, þorskstofninn helmingaður,
rækjustofni nánast útrýmt, sjófugl
fellur drjúgt og önnur áhrif ótalin -
allt fyrir skítfisk.
(Arnar Guðmundsson í pistli á vef
Bæjarins besta á Ísafirði)
Breytt umhverfi
sjávarútvegsins
Umhverfi sjávarútvegsins hefur jafn-
framt breyst að mörgu öðru leyti. Sí-
fellt er verið að gera meiri kröfur til
greinarinnar, bæði af hendi hins opin-
berra aðila svo og ýmissa samtaka víða
um heim. Í sumum tilfellum er um
öfgasmtök að ræða sem ekki taka rök-
um. Þá breytast kröfur kaupenda og
neytenda sífellt og verða meiri og
flóknari. Greinin þarf að geta svarað
þessu og brugðist við með réttum
hætti. Ég tel að eins og staðan er nú að
þá sé hún að mörgu leyti vel í stakk
búin til þess. Þrátt fyrir að ég hafi
dregið fram ógnanir sem sjávarútveg-
urinn stendur frammi fyrir hér að
framan þá hefur ýmislegt í umhverfi
hans skapað ný tækifæri til sóknar og
marka ákveðin tímamót. Átök innan
greinarinnar og átök milli hennar og
þjóðarinnar eru ekki þau sömu og
áður.
(Árni M. Mathiesen, sjávarútvegsráðherra,
á ráðstefnunni „Fiskurinn og framtíðin“.)
U M M Æ L I
Dæmalaus niðurstaða
aegirmars2005-3tbllaga› 8.4.2005 8:26 Page 6