Ægir - 01.07.2005, Blaðsíða 31

31
M A K R Í L L
Ég brá mér nokkra túra á síld í
sumar sem háseti um borð í
Bjarna Ólafssyni AK 70. Nótt
eina í lok júní vorum við að tog-
veiðum í svokölluðu Hvalbaks-
halli, það er yfir landgrunnskant-
inum suðaustur af landinu milli
Íslands og Færeyja. Þarna urðum
við varir við nokkrar þokkalegar
torfur sem við reyndum að ná en
illa gekk. Þegar híft var kom í
ljós að við höfðum ekki haft ár-
angur sem erfiði. Í trollinu var
einungis lítilsháttar afli. Ekki af
síld, - heldur af stórum og falleg-
um makríl. Þarna var komin
skýringin á því hvers vegna svo
lítið hafði veiðst. Makríllinn er
mjög hraðsyndur og veiðist vart
á þeim toghraða sem er viðhafður
við veiðar á síldinni. Hún er
svifaseinni í snúningum þó hún
teljist einnig til sprettharðari
sundfiska.
Þessi snubbótti markílveiði-
skapur okkar á Bjarna Ólafssyni
vakti mig hins vegar til umhugs-
unar. Meðal annars rifjaðist upp
fyrir mér að ég skrifaði eitt sinn
greinar í Fiskifréttir þar sem ég
vakti athygli manna á tveimur
nytjategundum fiskjar í hafinu
austur af Íslandi sem við Íslend-
ingar nýttum ekki. Önnur teg-
undin var kolmunni, hin var
makríll1. Nú eru liðin tíu ár og
íslensk skip hafa borið nokkrar
milljónir tonna kolmunna að
landi. Litlum sögum hefur hins
vegar farið af makrílveiðum.
Hvað er makríll?
Nú á tímum hækkandi sjávarhita
þar sem suðlægar tegundir leita
sífellt norðar, tel ég rétt að kom-
inn sé tími til að huga að þessum
litla frænda túnfisksins. Fregnir
af því að sjómenn hafi orðið varir
við makríl við strendur Íslands
nú í sumar, allt frá Vestfjörðum
suður um og austur á Langanes,
styrkja mig í þeirri trú.
Atlantshafsmakríllinn er upp-
sjávarfiskur sem finnst beggja
vegna Norður Atlantshafs og í
Miðjarðarhafi. Helstu hrygning-
arstöðvar eru við Írland, í
Biscayaflóa og Norðursjó. Mak-
ríllinn hrygnir á vorin en heldur
eftir það í ætisleit og fer þá
gjarnan norður í höf2. Vafalítið
eru það einmitt slíkir fiskar sem
orðið hefur vart við hér við land í
sumar. Sennilega á hækkandi
hitastig sjávar sinn þátt í því að
útbreiðsla makrílsins færist nú
ört norður á bóginn yfir sumar-
tímann. Þokkalegt ástand virðist
vera á makrílstofninum og nýlið-
un ágæt undanfarin ár ef marka
má skýrslu Alþjóða hafrann-
sóknaráðsins3.
Eftirsóttur matfiskur
Makríllinn er eftirsóttur til
manneldis, enda úrvals matfisk-
ur. Fiskurinn hefur einnig verið
vinsæll sem beita. Makríll var
lengi vannýttur og veiðar hófust
ekki af fullri alvöru fyrr en um
1965. Hrun norsk íslensku síld-
arinnar og brottrekstur togara
Breta frá veiðum við Ísland og í
Barentshafi við útfærslu lögsagna
í 200 sjómílur átti stóran þátt í
því að menn fóru að nýta makríl-
inn. Heildarveiðin hefur í fjöl-
mörg ár verið mjög stöðug á bil-
inu 600 til 800.000 tonn.
Makríllinn er að mestu veiddur
í nót og flottroll. Einnig eru
færaveiðar stundaðar með smærri
bátum sem dorga eftir makríln-
um með sérstökum hætti4. Ágætt
verð hefur fengist fyrir þennan
fisk. Norska blaðið Fiskaren
greindi nýlega frá því að norsk
nótaskip hefðu fengið að meðal-
tali um 90 krónur íslenskar fyrir
kílóið af makríl í fyrra. Færabát-
arnir fengu lægri verð, eða rétt
tæpar 50 krónur fyrir kílóið5.
Það er full ástæða fyrir okkur
Íslendinga að kanna hvort mak-
ríll finnist ekki yfir sumartímann
í veiðanlegu magni í okkar lög-
sögu og á alþjóða hafsvæðum
suður og austur af landinu. Það
er enginn kvóti á honum og öll-
um ætti því að vera frjálst að
reyna.
Heimildir:
1. Magnús Þór Hafsteinsson, 1995. Nytjastofn-
ar í Síldarsmugunni - seinni grein. Makríll-
inn. Fiskifréttir, 21. apríl 1995.
2. Stephen J. Lockwood, 1988. The Mackerel.
Its biology, assesment and the management
of a fishery. Fishing News Books. 180 s.
3. ICES Advice 2004, ACFM/ACE Report.
Mackerel.
4. Ljósmyndir á netinu af norskum makríldorg-
bátum:
ttp://www.fiskeri.no/Foto2002/Markelldorg-
ing2002a.htm
5. Fiskaren 3. ágúst 2005.
Makrílinn
- gáum að honum!
Magnús Þór Hafsteinsson:
„Það er full ástæða fyrir okkur
Íslendinga að kanna hvort
makríll finnist ekki yfir sumar-
tímann í veiðanlegu magni í
okkar lögsögu og á alþjóða
hafsvæðum suður og austur af
landinu.“
Magnús Þór
Hafsteinsson.
Höfundur er
alþingismaður og
fiskifræðingur.