Ægir - 01.07.2007, Qupperneq 12

12
Æ G I S V I Ð T A L I Ð
Snemma í júní kynnti Hafrannsókna-
stofnunin skýrslu sína um ástand fiski-
stofnanna við landið. Óhætt er að segja
að skýrslan sú hafi verið biksvört; leidd
voru rök að því að ástand þorskstofnsins
hefði aldrei verið jafn bágt og nauðsyn-
legt væri að draga verulega úr sókn. Það
var því tæpast að ófyrirsynju að ráða-
menn tækju sér langan umþóttunartíma
til að kveða uppúr með hámarksafla ný-
hafins fiskveiðiárs, enda þó lendingin
yrði sú að fylgja ráðum vísindamanna.
Tillagan kom mér í opna skjöldu
Í viðtali við Ægi á síðasta ári, sagði Jó-
hann Sigurjónsson, forstjóri Hafrann-
sóknastofnunarinnar, að ástand þorsk-
stofnsins væri með þeim hætti að róttæk-
ar aðgerðir varðandi nýtingu hans og
samdrátt veiða mættu ekki bíða. Af því
vaknar eðlilega sú spurning hvort tillaga
Hafró, sem kynnt var um sjómannadags-
helgina um 130 þúsund tonna þorskafla,
hafi komið sjávarútvegsráðherra á óvart.
„Já, þessi tillaga um svona mikinn
niðurskurð kom mér í opna skjöldu,“
segir ráðherra. „Hinu er ekki að neita, að
í skýrslu Hafrannsóknastofnunar á síð-
asta ári voru kveikt mjög alvarleg viðvör-
unarljós og hvatt til þess að veiðiálagið
yrði minnkað. Meðal annars var velt upp
þeirri hugmynd að veiða 150 þúsund
tonn í fjögur ár. Í fyrra ákvað ég að fara
ekki að þessum tillögum. Mín ákvörðun
þá fól það í sér að fylgja óbreyttu 25%
veiðihlutfalli og breyta veiðireglunni til
þess horfs sem svokölluð aflareglunefnd
hafði lagt til á sínum tíma. Þetta fól í sér
að aflinn fór í 193 þúsund tonn, en hefði
orðið 187 þúsund tonn hefði ég fylgt
sömu reglu og var gildandi.
Ástæðan fyrir þessu var einfaldlega
sú, að ég var ekki sannfærður um með
hvaða hætti skyldi bregðast við ráðum
Hafró. Eins skorti í mínum kolli þá heild-
armynd sem mér fannst ég þurfa að hafa
áður en ég tæki ákvörðun um verulegan
samdrátt veiða. Í ljósi upplýsinga Hafró á
síðasta ári ákvað ég að afla betri upplýs-
inga um málið og vildi kortleggja hvaða
áhrif skerðing þorskkvótans hefði efna-
hagslega á atvinnugreinar, byggðarlög
og landsvæði. Þess vegna fól ég Hag-
fræðistofnun Íslands að fara yfir mál og
lagði áherslu á að niðurstaða hennar
lægi fyrir nú á vordögum eins og gekk
eftir. Því gaf ég ákvörðun minni mjög
langan aðdraganda,“ segir Einar sem
kveðst hafa vonast eftir betri upplýsing-
um um ástand þorskstofnsins, meðal
annars í ljósi frétta af góðum aflabrögð-
um sl. vetur.
Nýliðun er léleg og ofmatið krónískt
„Ráðgjöf Hafró var áfall. Miklu lægri tala
en ég hafði búist við,“ segir ráðherra og
bendir á að nú hafi svonefnt veiðihlutfall
verið lækkað og sé komið í 20%. „Tvær
aflareglunefndir hafa verið starfandi. Þær
lögðu báðar til lægra veiðihlutfall og jafn-
framt að beitt yrði ákveðnum aðgerðum
til að draga úr þeim sveiflum sem ella
verða í ákvörðunum um heildaraflamark.
Ákvörðun um heildarafla nýhafsins fisk-
veiðiárs fól í sér að hverfa frá þessari
sveiflujöfnun, fara í miklu harkalegri nið-
urskurð en niðurstaða aflareglunefndar
sagði til um. Hér er því gengið mjög
langt í því að fylgja ráðum fiskifræðinga
og eins er verið að taka sveifluna niður
með mjög harðneskjulegum hætti.“
- Forsendur ráðgjafar Hafró eru að
árgangarnir 2001 til 2006 séu lélegir. Nú
hefur hámarksaflinn verið í tröppugangi
niður á við í mörg ár, hvað hefur að þín-
um dómi brugðist?
„Auðvitað hefur margt brugðist og frá
sjónarhóli vísindamannanna hefur verið
veitt um of. Hafrannsóknastofnun hefur
líka – og það að eigin sögn – ofmetið
stærð þorskstofnsins ár eftir ár svo 25%
veiðihlutfallið, sem við ætluðum okkur
svo sannarlega að fylgja, hefur orðið
hærra. Menn hafa sagt að veiði umfram
þetta hlutfall helgist af ístöðuleysi okkar
stjórnmálamanna. Það er ekki rétt. Meg-
inskýringin er einfaldlega sú, að til staðar
er krónískt ofmat á þorskstofninum.
Fleiri þættir koma til. Nýliðun margra ár-
ganga í þorskstofninum er léleg, sem á
sér skýringar sem meðal annars helgast
af sveiflum í lífríkinu. Það er nú einu
sinni svo að veiðistýring eða mat á stærð
fiskistofnanna er heilmikið og flókið mál.
Þetta er ekki eins og að stilla útvarps-
„Markmið með því að skerða þorskkvótann um þriðjung var meðal annars að koma í veg fyrir
enn frekari niðurskurð í aflaheimildum á næsta ári. Hefði ég aðeins farið hálfa leið og ákveðið
að hámarksaflinn skyldi vera til dæmis 150 þúsund tonn - að ég tali ekki um óbreytt veiðihlut-
fall, það er 178 þúsund tonn - er ljóst miðað við árgangasamsetninguna að það hefði komið til
enn frekari niðurskurðar á næsta ári. Ég vildi koma í veg fyrir slíkt,“ segir Einar Kr. Guðfinns-
son sjávarútvegsráðherra.
„Hinu­er­ekki­að­neita,­að­í­skýrslu­
Hafrannsóknastofnunar­á­síðasta­ári­voru­
kveikt­mjög­alvarleg­viðvörunarljós­og­hvatt­til­
þess­að­veiðiálagið­yrði­minnkað.“