Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Blaðsíða 43

/
Arni Bergmann
íslenskar afþreyingarbókmenntir
og Guðrún frá Lundi
íslendingar lesa og skrifa afþreyingarbókmenntir eins og aðrir. En bæði
neysla og framleiðsla á slíkri lesningu er með öðrum hætti en í nálægum
löndum.
Mjög stór hluti afþreyingarbókmennta er þýddur. íslensk saga birtist
varla í mánaðarritum eða eina vikublaðinu. Innlent efni í þeim er að
mestu bundið við viðtöl (Vikan) eða útþynnt tilbrigði við „þjóðlegan
fróðleik". Innlend framleiðsla á glæpa- og leynilögreglusögum í heftum
er næstum engin. Innlent klám er á byrjunarstigi og í raun lítt aðgreinan-
legt frá þýddu klámi.
Afþreyingarbókmenntir eru hér á landi fyrst og fremst skáldsögur, þýdd-
ar eða frumsamdar. Ef um það bil 80 erlendar skáldsögur koma út á ári
eru um 65 þeirra afþreyingarsögur. Stærstir eru flokkar ástarsagna (Cavling)
eða hasarsagna (Alistair MacLean). Ef um 25 nýjar íslenskar skáldsögur
koma út á ári, er líklegt að 7—10 þeirra séu afþreyingarsögur. Flestar
mundu þær falla undir ásta- og hjúskaparsögur. M. ö. o. sögur sem fyrst
og fremst taka mið af „sviði fjölskyldulífsins", þeirri farsæld og þó einkum
öryggi sem þar er að finna. Hvort sem atburðir gerast einkum fyrir hjóna-
vígslu eða eftir hana.
Ef einhver reyndi að nefna með nafni þá höfunda sem á hverju ári
hefðu skrifað afþreyingarsögur, mundi hann fljótt heyra hljóð úr horni.
Afþreyingarsagan er óljóst hugtak í vitund manna. Danski bókmennta-
fræðingurinn Johan Fjord Jensen segir að góðar bókmenntir (,,fínar“) feli
í sér í einhverjum skilningi uppreisn í túlkun á veruleikanum, en afþrey-
ingarbókmenntir staðfesti ríkjandi túlkun. „Að baki þessarar skiptingar felst
sá skilningur og staðhæfing að heimurinn sé í breytingu og því fylgi sí-
felld þörf fyrir nýjar túlkanir á veruleikanum. Þá eru góðar bókmenntir
þær sem í sögulegu og einstaklingsbundnu samhengi verða að vettvangi
31