Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Page 48

Tímarit Máls og menningar
hvar eigi að ætla þeim stað í tignarstiga bóka. Hvort tveggja er tengt því
að skáldsögur Guðrúnar eiga sér rætur í öðrum aðstæðum en þeim sem
nú ríkja á bókamarkaði og í sagnasmiðjum. Guðrún er, eins og menn vita,
þekktust í hópi lítt eða ekki skólagenginna höfunda úr alþýðustétt sem
skrifa skáldsögur um íslenskt bændasamfélag. Afstaða þeirra til verks síns
hefur í reynd verið önnur og „saklausari“ en afstaða útsmoginna atvinnu-
manna alþjóðlegs skemmtisagnamarkaðar. Guðrún frá Lundi skrifaði til
dæmis áratugum saman skáldsögur án þess að vita hvort sögur hennar
mundu út gefnar.
Sögur þessara höfunda byggja annars vegar á upprifjun á eigin reynslu,
á uppvaxtar- og þroskaárum þeirra í íslensku dreifbýli fyrr á öldinni. Þessi
efnisþáttur gefur bókum þeirra jarðsamband, styrkir þær með raunsæis-
legum lýsingum úr daglegu lífi. A hinn bóginn hafa þessir höfundar bók-
legar fyrirmyndir (bæði frá frumbýlingsárum íslenskrar skáldsögu og úr
þýddum skemmtisögum), sem ráða miklu um það hvað er talið áhugavert
í skáldsögu, hvernig tilfinningum er lýst, hvaða mat er lagt á persónur og
atburði. Þessar fyrirmyndir — æði misjafnar að sönnu — gerast einatt
mjög ráðríkar og þoka verkum þessara áhugamanna um skáldsagnagerð
mjög nálægt hinni alþjóðlegu skemmtisögu. Guðrún frá Lundi er sá höf-
undur sem einna best kemst frá þessari blöndu. Þegar á heildina er litið
munu flestir íslenskir afþreyingarhöfundar standa mun nær hinni alþjóð-
legu formúlu en Guðrún. Þetta á bæði við „sakleysingja“ hennar kynslóðar
og þá sem yngri eru og vita mætavel hvað þeir eru að gera þegar þeir reyna
að „hanna“ metsölubækur um sína kynslóð borgarbarna.
36