Tímarit Máls og menningar - 01.11.1985, Page 21

. . . það sem menn kalla Geni
Hvað Hyggið þér nú, eftir langa yfirvegun, til staðarins, hvar Alþing
eigi að verða staðsett? Ég þykist vita, hvað sem öðru líður, að þér
kunnið fyllilega að meta þann „andlega kraftinn", sem Þingvöllum
óneitanlega fylgir fram yfir hvern annan stað á landinu.5
Hér var fyrr minnst á séní sem lykilorð í rómantískum mannskilningi.
Mönnum var samkvæmt því skipt í tvennt: hina venjulegu hæfileikamenn
og Séníin, sem Napóleon varð einn allsherjar fulltrúi fyrir. Henrich Steffens
sem var dæmigerður rómantískur hugsuður og flutti stefnuna til Norður-
landa frá Þýskalandi orðar þessa hugsun svo:
Geniet adskiller sig fra det blotte Talent, som altid er eensidigt,
derved at det er den umiddelbarste Aabenbarelse af det Evige selv i
det Endelige og derfor, endskjönt det individuelleste, dog tillige det
universelleste.6
Séníið sameinar þannig ítrustu andstæður í snilld sinni, í innblæstrinum
veitir það venjulegum hæfileikamönnum hlutdeild í veröldum sem hvers-
dagsaugum voru huldar. Einhver ámóta hugsun þessari virðist liggja að baki
lítilli klausu sem Jónas hripaði hjá sér um Tómas Sæmundsson liðinn, þótt
ef til vill megi líka líta á hana sem nokkurs konar bakþanka eftir deilurnar í
Fjölnishópnum:
. . . hefði hann ekki getað á svo mörgum stöðum rykkt sér út yfir
takmörk almennrar þekkingar, ef hann hefði ekki verið, það sem
menn kalla Geni. Hann sá oft í augnabliki, þó hann gæti þá í stað ekki
sannað það, margt, sem við jafnaldrar hans erum nú búnir að ná með
langsamlegri eftirgrennslan, og margt sem bíður seinni tíma, áður en
það verði eign mannlegrar þekkingar.7
En það er ekki síst hið mikla líf í náttúrunni í kvæðum Jónasar sem tengja
mætti við rómantík. Jörðinni er þar einatt lýst sem móður og hin ýmsu
náttúrufyrirbæri fylgjast með mannlífinu og deila með mönnum tilfinn-
ingum:
Heyri ég himinblæ
heiti þitt
anda ástarrómi;
fjallbuna þylur
hið fagra nafn
glöð í grænum rinda.
(Söknudur)
419