Ský - 01.04.2007, Qupperneq 37

sk‡ 37
Stutt og laggott
sér klafa sléttubanda, stuðla og höfuðstafa, myndlistarmenn leituðu
nýrra forma og tónlistarmenn hlustuðu eftir nýjum hljómum. Lífs-
stíll margra þeirra sem hneigðust til listsköpunar var bóhemskur og
hömlulaus. Lífsins átti að njóta í botn og forðast að láta borgaraleg
viðhorf og tepruskap hefta sig í leitinni að innblæstri og nautnum
lífsins. Þessir straumar komu frá Evrópu og Ameríku til Íslands
og listamennirnir, sem töldu mikilvægara að sitja á kaffihúsum og
ræða stefnur og strauma í listinni, mættu ekki miklum skilningi hjá
vinnusömum Íslendingum sem nýttu sér allsnægtir eftirstríðsáranna
til þess að koma sér þægilega fyrir í nútímanum með öllum þeim
efnislegu gæðum sem skyndilega voru innan seilingar fyrir alla sem
vildu bera sig eftir björginni.
Ásta kvaddi sér eftirminnilega hljóðs sem rithöfundur aðeins
21 árs að aldri þegar hún birti smásögu sína Sunnudagskvöld til
mánudagsmorguns, í tímaritinu Lífi og list sem Steingrímur St.Th.
Sigurðsson ritstýrði. Sagan er sérlega beinskeytt og nöpur lýsing á
skemmtanalífi meðal listamanna í Reykjavík og segir frá drykkfelldri
listakonu sem er nauðgað af ókunnugum manni sem hirðir hana
upp af götu eftir stormasamt samkvæmi. Ásta kemur fram undir
sínu eigin nafni í sögunni og reykvískir lesendur tóku andköf af
hneykslan þegar þeir lásu söguna. Árið eftir birtist svo sagan Draum-
urinn á prenti, sem hneykslaði fólk ekki minna en þar er fjallað um
fóstureyðingu á opinskárri hátt en áður hafði verið gert. Ásta mynd-
skreytti báðar sögurnar með dúkristum svo auðséð var að hér var
fjölhæfur listamaður á ferð.
Hún tók virkan þátt í hömlulausu lífi bóhemanna og listamann-
anna og skeytti lítt um viðurkenningu eða höfnun samfélagsins.
Hún vakti umtal og hneykslun með framferði sínu, bæði í lífi og list.
Ásta starfaði auk þess hjá Gliti við smíði og skreytingu leirkera undir
stjórn Ragnars Kjartanssonar myndhöggvara. Hún var drífandi afl í
félagsskap atómskáldanna og í raun var ekki annað sýnt en að hún
ætlaði sér framtíð sem listamaður.
Steingrímur St. Th. Sigurðsson lýsir henni svo í Tímariti Máls og
menningar 1986:
„Hún átti það til stundum að ganga í pels og það þótti mjög
djarflegt. En hún átti kannski líka til að ganga í strigaskóm við pels-
inn. Hún þótti lagleg og það var ákveðin reisn yfir henni. En hún
var skapmikil og tilfinningarík og hún gat stundum fengið vissar
hugmyndir í sambandi við fólk, henni var ekki um allt fólk gefið og
það hefur sennilega verið varnarstaða. Og það er synd að íslenskar
bókmenntir skyldu ekki njóta hennar lengur en raun varð á.“
Fjölþættir hæfileikar
Í bók Friðriku Benónýsdóttur, Minn hlátur er sorg, sem Iðunn gaf út
1992 og fjallar um ævi Ástu, sést að Ástu var margt til lista lagt. Þar
er dregin upp mynd af stúlku sem var óstýrilát og baldin í uppvext-
inum en elst upp við strangan aga mótaðan af aðventistatrú móður
Ástu. Hún dvelur hjá móðursystur sinni í Reykjavík, sem einnig er
aðventisti, ströng og siðavönd, en reynist erfitt að hemja frænku sína.
Ásta lauk fullnaðarprófi með miklum ágætum vorið 1944 og lýkur
landsprófi með fyrsta hópnum sem þreytir það próf vorið 1946, eftir
að hafa lesið heima á Litla-Hrauni seinni hluta vetrarins. Ritgerð
hennar í íslensku á landsprófi vakti mikla athygli og lof. Það sama
vor sat Ásta sex vikna myndlistarnámskeið undir handleiðslu Kurts
Zier í Reykjavík og hlaut mikið lof kennara síns.
Meðan Ásta sat á skólabekk í Kennaraskólanum var dr. Broddi
Jóhannesson að rannsaka eiginleika sem hann kallaði hljómsýn en
fólk sem er gætt honum sér liti með tónlist. Í ljós kom að Ásta
hafði þennan eiginleika í ríkum mæli og lýsti honum skriflega fyrir
Brodda:
„Maður er langa ævi að hrapa,
hrapa og lengst niðri í botninum er
tjara, tjörudíki, þar sem litlar mýs
byltast og krafsa í seigri efjunni, með
örlitlum smágerðum fótum og ber-
jast við dauðann. Tjaran drekkir svo
mjúku hárinu og fyllir dökku, stóru
augun þeirra.“
Úr sögunni Sunnudagskvöld til mánudagsmorguns.
Ásta Sigurðardóttir.