Ský - 01.04.2007, Page 45

sk‡ 45
Borgaraflokksins þar. Óli Þ. Guðbjartsson, leiðtogi sjálfstæðismanna
á Selfossi í áraraðir, fór fyrir lista á Suðurlandi.
Aðrir tóku sæti á listum beinlínis til að styðja við Albert, ellegar
hugnaðist þeim sú stefna framboðsins; það er borgaraleg sjónarmið
og mild hægri stefna. Þegar Albert var svo spurður í Morgunblaðinu
um hvort sá byr sem Borgaraflokkurinn virtist njóta markaði var-
anlegar breytingar á flokkakerfinu sagði hann að þetta gæti „ ...
þýtt ákveðna stefnubreytingu frá nýfrjálshyggju til mýkri samskipta
manna, sem er meira í átt við stefnu Sjálfstæðisflokksins eins og hún
var“, og bætti við að fólk væri þreytt á flokksræði.
Sjö menn á þing
Í vikunni fyrir kosningar gerði DV á fylgi þeirra stjórnmálaafla
sem í framboði voru og mældist fylgi Borgaraflokksins þar vera
12,1%. Í kosningunum 25. apríl varð niðurstaðan 10,9% fylgi,
sem þó dugði til að flokkurinn fékk sjö menn kjörna, þá Albert
Guðmundsson, Júlíus Sólnes, Óla Þ. Guðbjartsson, Inga Björn
Albertsson, Guðmund Ágústsson, Hreggvið Jónsson og Aðalheiði
Bjarnfreðsdóttur.
Eftir langt þóf sumarið 1987 náðu Sjálfstæðis-, Framsóknar- og
Alþýðuflokkur saman um myndun ríkisstjórnar, undir forsæti Þor-
steins Pálsonar. Sú stjórn náði hins vegar aldrei flugi né ráðherrar
hennar saman um brýn viðfangsefni. Saga þessarar stjórnar verður
ekki rakin hér, en svo fór að haustið 1988 sprakk stjórnarsam-
starfið og Framsóknar- og Alþýðuflokkur tóku saman um samstarf
við Alþýðubandalagið undir forsæti Steingríms Hermannssonar.
Þingmeirihlutinn var hins vegar eins tæpur og frekast mátti verða
og þegar fram í sótti hófust bollaleggingar um að fá Borgaraflokkinn
til samstarfsins, sem gekk eftir haustið 1989. Albert var hins vegar
ósáttur og þurfti ýmsar tilfæringar og baktjaldamakk svo kapallinn
gengi upp. Þannig var honum árið 1988 boðin staða sendiherra
Íslands í París. Um síðir þekktist hann það boð og hélt utan í apríl
1989. Borgaraflokkurinn gekk til liðs við ríkisstjórnina um haustið,
sem öðlaðist með því traustan þingmeirihluta til að sitja út kjör-
tímabilið.
Skepnan risið gegn skapara sínum
„Þegar skepnan hafði risið gegn skapara sínum og Albert Guðmunds-
son greinilega orðinn ósáttur við liðsmenn sína, þótti mér sem utan-
ríkisráðherra vel til fundið að nýta forna frægð atgervismanns meðal
almennings í Frakklandi með því að bjóða honum að gegna starfi
sendiherra Íslands þar í landi. Þannig lauk ferli hins aðsópsmikla
en umdeilda einleikara íslenskra stjórnmála með virðulegum hætti,“
sagði Jón Baldvin Hannibalsson í minningargrein um Albert.
Borgaraflokkurinn fékk tvö ráðuneyti þegar hann kom inn í
ríkisstjórn haustið 1989. Júlíus Sólnes tók við nýstofnuðu umhverf-
isráðuneyti og Óli Þ. Guðbjartsson varð húsbóndi í ráðuneyti
dóms- og kirkjumála. Þegar leið á kjörtímabilið var þó ljóst að
bakland Borgaraflokksins var að fjara út. Þeir Ingi Björn Albertsson
og Hreggviður Jónsson ákváðu fremur en að styðja ríkisstjórna að
stofna Frjálslynda hægri flokkinn haustið 1989 og gengu til liðs við
Sjálfstæðisflokkinn fáum misserum síðar. Þannig missti Borgara-
flokkurinn smám saman styrk sinn og bauð ekki fram í þingkosning-
unum vorið 1991. Júlíus, Óli og fleiri fóru í framboð undir merkjum
Frjálslyndra, sem fengu þó aðeins 1,2% fylgi. Undir lokin var Albert
kominn að minnsta kosti hálfa leiðina í sinn gamla Sjálfstæðisflokk,
þótt allt eins líklegt þætti að hann reyndi fyrir sér í sérframboði í
borgarstjórnarkosningunum 1994. Til þess kom þó aldrei því Albert
féll frá skyndilega frá í apríl það ár, þá nýlega kominn heim úr fjög-
urra ára Parísardvöl.
Fjórflokkur fastur í sessi
Hér mætti segja frá fleiri stjórnmálaöflum sem enst hafa skemur
en í upphafi var ætlað. Bandalag jafnaðarmanna fékk fjóra menn
kjörna í þingkosningunum 1983, en þrír af þeim gengu til liðs við
Alþýðuflokkinn þegar stofnandans Vilmundar Gylfasonar naut ekki
lengur við. Kvennalistinn, sem bauð fram í fernum kosningum, fyrst
1983, og náði allgóðum árangri en fór aldrei í ríkisstjórn. Þjóðvaki
Jóhönnu Sigurðardóttur fékk fjóra þingmenn í kosningunum 1995
en gekk fljótt inn í samstarf jafnaðarmanna sem varð upptaktur að
Samfylkingu. Með nokkurri einföldun má kannski segja að Sam-
fylkingin sé arftaki Alþýðuflokksins, enda virðist fjórflokkakerfið á
Íslandi fastara í sessi en flestir ætla, hverjar sem ástæður þess eru.
Frjálslyndi flokkurinn sem Sverrir Hermannsson stofnaði 1998 til
að berjast gegn kvótakerfinu lifir þó enn. Margrét dóttir stofnandans
og fleiri eru hins vegar komin í Íslandshreyfinguna – og ætla sér þar
stóra hluti. sky
,
Hannibalistar og Hulduher
Feðgarnir Ingi Björn og Albert komust báðir á þing fyrir
Borgaraflokkinn.