Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.03.2006, Síða 23

Hvemig kyn og kyngervi spila saman
og eru mótuð af samfélaginu getur
samkvæmt þessu verið mjög misjafnt. í
vestrænum samfélögum er reglan sú að
kyn og kyngervi haldist í hendur. Konur
klæða sig og hegða sér eins og konur
meðan karlar klæða sig og hegða sér eins
og karlar. Sé hins vegar einhver brestur á
þessari fylgni, þá höfum við ýmsar
skilgreiningar á slíkum undantekningum.
Við tölum um strákastelpur og stelpustráka
fyrir k\'nþroska í einhveijum tilfellum en
slíkt er oftast litið nokkuð saklausum
augum og þessir krakkar hafa sömu stöðu
og aörir af þeirra eigin kyni innan
samfélagsins. Svo eru til kynþroska
einstaklingar sem hafa ánægju eða þörf
fyrir að klæðast eins og aðilar af hinu
kyninu. Þeir fvlgja augljóslega ekki
reglunni en staða þeirra í samfélaginu er
í raun og vem sú sama og annarra af þeirra
eigin kyni. Þeir eða þær þurfa ekki þar
með sagt að vera í felum með hneigðir
sínar en hvað samfélagið og opinbem þætti
snertir er staða þeirra óbreytt. Þeir eru
flestir í sínum viðurkenndu hlutverkum
yfir daginn og á opinberum vettvangi,
hvemig sem þeir kjósa að haga sínu
einkalífi. Annað gildir hins vegar um
kynskiptinga en þeir skipta í raun
algjörlega um hlutverk bæði í einka- og
opinberu lífi. Enn aðrir laðast kyn-
ferðislega aö sínu eigin kyni, en
samkynhneigð er víðast hvar orðin
viðurkennd í vestrænum samfélögum og
samkynhneigöir hala öðlast ákveðinn sess
sem þjóðfélagshópur. Það er rétt að taka
það fram að í umræðunni um kyngervi
fólks snýst málið ekki um orsakir hneigða
fólks heldur um orsakir og ástæður þess
hvemig einstaklingar líta á sjálfa sig og
hvemig samfélagið lítur á þá.
Kvngervi virðist því geta tekið á sig
ýmsar myndir, a.m.k. í vestrænum
samfélögum en kyn virðist einfaldara og
í fastari skorðum. Það virðist hægt að
úrskuröa um kvn einstaklings með
einföldum hætti, annað hvort hefur
viðkomandi karlkyns eða kvenkyns
æxlunarfæri og kynið er eftir því. Eina
óvissan sem upp getur komið í þessum
efnum er þegar náttúran tekur upp á
einhverju óvæntu. Það hendir annað slagið
að böm fæðast með litningagalla þar sem
kynlitningum er ofaukið eða þá vantar.
Þar sem tæknin og þekkingin er til staðar
er kyn þessara bama oftast ákvarðað á
skurðarborðinu eða með lyfjagjöf. Það er
aðeins um tvennt að velja, að vera karl
eða kona. En er einliver nauðsyn fólgin í
þessari tvískiptingu og er hún alls staðar
fyrir hendi?
II
Samkvæmt Nordbladli og Yates má líta á
karlkyn og kvenkyn sem sitthvorar
öfgamar á sama líkamlega skalanum, og
kyn afstætt frekar en fastskorðað ástand
eins og gjaman er haldið fram (Nordbladli
og Yates, 1990. bls. 222-37). Þeir telja
upp níu flokka á milli XX (venjulegs
kvenkyns) og XY (venjulegs karlk\ ns) í
mögulegum samsetningum fynlitninga. I
þessum flokkum er m.a. að finna ein-
staklinga með samsetningar eins og XXY
(sem eru stundum eins og kvenlegir
karimenn en oft tvíkynja), XO (konur með
lítil kvenleg einkenni) og XXX
(svokallaðarofurkonur, þótt einkennin séu
sjaldan mikil) o.s.frv. Þrátt fy rir að þetta
séu tiltölulega óalgengar undantekningar
þá dregur þetta úr algildi líffræðilegrar
tvískiptingar fólks eftir kvni (Nordbladh
og Yates, 1990, bls. 225).