Fréttatíminn - 04.09.2015, Blaðsíða 52

52 heilsutíminn Helgin 4.-6. september 2015
 MarkMiðasetning VeruM raunhæf
Þ að er komið fram í september og sumarið sem aldrei kom er að skipta sér út og við öll að setja okkur í stellingar fyrir það sem koma
skal. Það er næsta öruggt að það er kaldari tími
framundan, en kannski erum við heppin og fáum
einhverja framlengingu og milt veður næstu vikur.
Það væri örugglega gott fyrir sálartetrið, en þessi
tími er annars umvafinn dulúð, krafti og fegurð.
Skólarnir eru byrjaðir og starfsemi fyrirtækja að
komast á skrið með undirbúningi fyrir veturinn. Það
er eitthvað ánægjulegt við haustið, maður er fullur
af orku eftir sumarið og reiðubúinn að takast á við
verkefni þau sem liggja fyrir með eftirvæntingu og
þá er gott að komast aftur í rútínuna sína.
Ég er hrifinn af þessum tíma, hann er fallegur,
sérstaklega þegar litir umhverfisins breytast og næt-
urfrost og norðurljós láta á sér kræla á ný. Annríkið
eykst á þessum sama tíma, dagarnir verða skipu-
lagðari og verkefnin fjölbreytt fram að næsta sumri,
hvort heldur sem við erum í vinnu eða skóla.
Margir eru staðráðnir að komast í gott form eft-
ir sumarið, ætla að æfa af krafti að nýju og bæta
mataræði sem oft vill versna í fríinu. Líkamsrækt-
arstöðvarnar fyllast af fólki sem hefur „trassað“
hreyfingu sína um sumarið og vill ná af sér grill-
steikunum. Í það minnsta að komast í kjólinn fyrir
jólin, vera klúbb fitt, sjokkbylgja sig og svo fram-
vegis. Það er allt gott og blessað og vonandi ná allir
þeim markmiðum sem þeir hafa sett sér. Aðalatriðið
er að fylgja almennum leiðbeiningum og fara ekki
fram úr sjálfum sér með ofþjálfun eða rangri líkams-
beitingu, ofneyslu próteindrykkja og fæðubótarefna
svo eitthvað sé nefnt. Þá er alltaf góð regla að láta
fagfólk leiðbeina sér sem hefur þekkingu á starf-
semi líkamans og getur sagt manni fyrir verkum í
þjálfun og hvað næringu snertir.
Mikilvægast er að horfa til þeirra þátta sem skipta
okkur öll máli, en það eru reglubundin hreyfing,
hollt mataræði, nægur svefn og hæfilegt álag. Allir
ættu að eiga skilgreind verkefni við sitt hæfi og vera
í góðum samskiptum við annað fólk. Þetta eru þeir
þættir sem teljast til heilbrigðra lífshátta og skila sér
í bættri heilsu og líðan.
Á þessum tíma að hausti er mikilvægt að muna
eftir þessum grundvallarþáttum, þeir sem eru undir
miklu álagi og streitu og hugsa síður um sjálfan sig
eru líklegri til að veikjast. Þá er einnig talið að sjúk-
dómar ýmis konar geti átt orsök sína í slíku ójafn-
vægi og hefur verið bent á flesta lífsstílssjúkdómana
í því samhengi sem og krabbamein. Þá er skynsam-
legt að verjast inflúensu með bólusetningu, en búast
má við að hún stingi sér niður að venju seint í haust.
Það er talið ráðlegt að nota bætiefni sem sannað hafa
gildi sitt eins og lýsi eða D-vítamín sem okkur flest
skortir yfir vetrartímabilið. Sértæk bætiefni ætti að
skoða í samráði við sinn lækni. Þeir sem reykja ættu
að stefna að því að hætta því, en víst er að reykinga-
fólki er hættara við sjúkdómum í öndunarfærum
svosem eins og berkjubólgu og lungnabólgu.
Því er skynsamlegt að verja hæfilegum tíma til að
rækta sjálfan sig og sína nánustu. Það er auðvitað
ekki til nein töfraformúla þegar kemur að heilbrigði
einstaklinga sem eru jafn mismunandi og þeir eru
margir. Þó er ljóst að ef við náum því markmiði að
halda góðu jafnvægi milli þeirra þátta sem ég taldi
upp að ofan og hugsum jákvætt og uppbyggilega er
líklegra en ekki að heilsa okkar verði góð.
Tökum því á móti haustinu og komandi vetri með
gleði og eftirvæntingu, fögnum fjölbreytileika þeirra
verkefna sem fyrir okkur liggja og setjum markið
hátt auk þess að muna eftir að njóta lífsins, því það
mun svo sannarlega skila sér í bættri heilsu okkar.
Heilsan að hausti
PISTILL
Teitur
Guðmundsson
læknir
1. Látið barnið aldrei bera
meira en 15% af eigin
líkamsþyngd.
2. Setjið þyngstu hlutina
sem næst baki barnsins
og raðið vel í töskuna
þannig að bækurnar
séu síður á ferðinni.
3. Nota alltaf báðar
axlarólarnar.
4. Veljið bakpoka með
vel fóðruðum
axlarólum.
5. Veljið rétta
stærð af tösku
fyrir barnið
jafnhliða því
hve mikið pláss
skóladótið
þarf.
6. Stillið
axlarólarnar
þannig að
taskan passi vel að baki
barnsins. Taskan ætti
aldrei að ná lengra en
10 cm niður fyrir mitti.
7. Muna að nota mitt-
isólina,
ef að hún er á
skólatöskunni, en hún
hjálpar við að dreifa
þyngd töskunnar.
8. Skoðið hvað barnið er
að bera í töskunni á
milli skóla og heimilis.
Verið viss um að það
sé einungis það sem
það þarf að nota þann
daginn.
9. Ef skólataskan er of
þung, íhugið að nota
tösku á hjólum, ef
barnið samþykkir.
10. Þá daga sem
skólataskan er
yfirhlaðin getur barnið
borið bækur eða hluti í
fanginu – það minnkar
álagið á bakið.
Heimild: doktor.is
s kammtímamarkmið eru frekar auðveld markmið sem koma okkur á sporið í átt að lokatak-
markinu. Skammtímamarkmiðin veita
þér mikla gleði þegar þeim er náð og
halda baráttuandanum við á leið þinni
að stóra sigrinum. Reyndu að vera
nokkuð nákvæm(ur) þegar þú setur þér
skammtímamarkmiðin, hafðu þau það
erfið að þú þurfir að hafa fyrir þeim en
ekki þannig að þú gefist upp á þeim.
Mundu að þú þarft að sýna ákveðni og
viljastyrk, en ef þú gerir það færðu það
þúsundfalt til baka. Skammtímamark-
mið ættu að ná yfir u.þ.b. 4 - 6 vikur
og geta t.d. verið að mæta 1 - 2 sinnum
í ræktina, borða hollt allavega einu
sinni á dag eða neita sér um einhverja
freistingu.
Miðtímamarkmiðin þín eru fram-
lenging á skammtímamarkmiðunum og eiga að ná
yfir 4 til 12 mánuði. Þar herðirðu aðeins á skemmri
markmiðum þínum og getur farið enn lengra með
þau. Á miðtímanum ertu farinn að sjá virkileg áhrif
frá æfingunum og breytta mataræðinu, þú finnur
mun á fötum, hvíldarpúlsinn er lægri, þú ert léttari og
fituprósenta þín hefur lækkað. Þú finnur jafnvel fyrir
skapferlisbreytingum eins og aukinni einbeitingu og
þolinmæði og meira sjálfstrausti. Miðtímamarkmiðin
þurfa að vera meira krefjandi en skammtímamark-
miðin en þó aldrei svo að þér finnist allt vera kvöð á
þér, fyrst og fremst á þetta að vera gaman og þú átt að
hlakka til næstu æfingar en ekki kvíða fyrir henni.
Langtímamarkmiðin eru í raun fín-
pússuð miðtímamarkmið. Þau eiga
að ná yfir lágmark eitt ár og helst að
endast alla ævi. Langtímamarkmiðin
eiga að vera þau að þú sért sáttur við
eigin líkama og heilsu og að þú búir
í líkama sem veitir þér sjálfstraust
og gleði. Hollt mataræði og regluleg
hreyfing eiga að vera orðin hluti af
þínu nýja lífi og þú hefur nú þá þekk-
ingu á þínum eigin líkama að þú veist
hversu miklar æfingar og hversu
strangt mataræði hann þarf til að
virka eins og honum er ætlað.
Þó að allt þetta hljómi vel og virki
auðvelt er langt í frá að svo sé. Það
munu koma upp hundruð augnablika
þar sem þér mun finnast þetta mjög
erfitt og það munu koma upp vanda-
mál sem þér finnast jafnvel óyfir-
stíganleg. Þú munt freistast til að sleppa æfingu og þú
munt freistast til að fá þér nammi þegar þú ættir að
fá þér epli. Það mikilvægasta er að þú gerir þér grein
fyrir þessu öllu frá upphafi og ætlir ekki að fara af
stað án þess að falla nokkurn tíma af baki.
Málið er ofur einfalt, Það falla nær allir einhvern
tímann á markmiðum sínum, fyrstu vikuna, fyrsta
daginn eða jafnvel fyrsta klukkutímann. Það er eng-
inn fullkominn. Að þú sért að gera betur í dag en í
gær og betur þessa vikuna en þá seinustu er það sem
skiptir máli, aldrei gleyma því.
Heimild fengin af www.thjalfun.is
Mikilvægt að
setja sér markmið
Aðalmálið með að setja sér markmið þegar kemur að ástundun líkamsræktar er að þau séu
raunhæf, að þú trúir því að þú getir náð þeim og að þau séu mælanleg, t.d. að lækka hjartslátt-
inn, minnka fituprósentuna, léttast um ákveðið mörg kíló o.s.frv.
10 góð ráð til að létta byrði skólatöskunnar
Skólarnir eru
nú farnir á
fullt og því
rétt að huga
að skólatösk-
um og öðrum
fylgihlutum.
Að mörgu
er að hyggja
þegar ný
taska er keypt
en einnig
mikilvægt að
vera með-
vitaður um
hvernig best
er að nota
skólatöskurn-
ar. Hér má líta
á 10 atriði sem
vert er að hafa
í huga til að
létta byrðina:
Burt með lúsina
Nú er lúsin farin að stinga
sér niður eina ferðina
enn í skólum lands-
manna. Lúsin fer ekki
í manngreinarálit, það
geta allir smitast, en smit
er algengast
hjá 3-11 ára
börnum.
Lúsin er
afar hvimleið,
en hún er
ekki á
neinn
hátt
hættu-
leg.
Meðferð er
ekki alltaf
einföld, sér-
staklega ef ekki
er nægjanlega
vandað til hennar
í upphafi og oft þarf að
meðhöndla aðra í fjöl-
skyldunni eða nánasta
umhverfi þess smitaða.
Hægt er að fá lúsame-
ðal án lyfseðils í næstu
lyfjaverslun,
þessi efni
eru borin í
hárið í þeim
tilgangi að
drepa lús og
nit. Afar
mikil-
vægt er
að fara
nákvæm-
lega eftir
leiðbein-
ingum sem
fylgja.
Samhliða því þarf
jafnframt að:
 Skoða aðra í nánasta
umhverfi.
 Meðhöndla þá sem eru
með lús samtímis.
 Kemba daginn eftir að
meðferð var beitt til
að athuga hvort með-
ferðin hafi heppnast og
síðan er nauðsynlegt
að kemba annan hvern
dag í daga þar á eftir.
 Endurtaka með-
ferðina sjö dögum
eftir upphaflegu með-
ferðina.
 Frysta höfuðföt,
kodda, tuskudýr og
annað þvíumlíkt í að
minnsta kosti 4 klukku-
stundir við –20°C.
Heimild: doktor.is
Sýna þarf ákveðni og viljastyrk til að ná markmiðum. Ljósmyndir/NordicPhotos/Getty