Ægir - 01.02.2015, Blaðsíða 12

12
norskir síldarbátar stundum
orðið varir við makríl í Noregs-
hafi er þeir voru heimleið af
síldveiðum við Ísland. Ekki er
hins vegar ljóst hvar þetta ná-
kvæmlega var, hversu oft eða í
hve miklum mæli.
1966−1971
Engar upplýsingar virðast vera
til um makríl á Íslandsmiðum
frá því kalda tímabili sem hér
um ræðir og á sama hátt er
mjög takmörkuð vitneskja um
útbreiðslu hans í Noregshafi.
Fyrir um 1970 voru aðeins litlar
veiðar í Noregshafi (mest um
1000 tonn) sem gæti bent til
takmarkaðrar útbreiðslu og lítils
stofns en ekkert er þó vitað um
það með vissu.
1972−1995
Á þessu tímabili skiptust á hlý
og köld árabil sem vörðu í 1-4
ár og vitað er um makríl við
landið árin 1973, 1983, 1987,
1991, 1993, og 1994 (6. mynd).
Öll þessi ár, nema árið 1983, eru
talin hlý ár. Í flestum tilfellum
var aðeins um að ræða staka
fiska og aðeins árin 1987 og
1991 eru heimildir um torfur.
Það að komur makríls á Íslands-
mið á síðari hluta þessa tímabils
eru nær einungis í hlýjum árum
bendir til mikilvægis hitastigs í
sambandi við almenna út-
breiðslu hans og göngur. Í hlýj-
um árum eykst framleiðsla í
hafinu og þá skapast einnig
kjörhitaskilyrði fyrir makríl á
stærra svæði, sem aftur kann að
stuðla að víðáttumeiri göngum
og aukinni útbreiðslu.
Nær allir veiðistaðir makríls á
þessu tímabili eru undan suður-
ströndinni. Þetta er frábrugðið
fyrri tímabilum þegar hann virt-
ist algengri undan norður- og
norðausturströndinni. Eins og
áður er getið tengdust hinir
fyrri skráðu veiðistaðir oftast
sumar- og haustveiðum á síld.
Eftir því sem leið á 20. öldina
urðu fiskveiðar með hinum
ýmsu veiðarfærum samfelldari
allt í kringum landið og á öllum
árstímum. Aukin veiði á makríl
undan suðurströndinni að sum-
ar- og haustlagi er líklega að
endurspegla þessa breytingu á
fiskveiðum við landið sem og
auknar fiskveiðar og rannsóknir
í úthafinu.
1996−2014
Á árunum 1996−1998 fékkst
makríll í leiðöngrum Hafrann-
sóknastofnunar á nokkrum
stöðvum austur, norðaustur og
suðaustur af Íslandi en oftast
var þar um staka fiska að ræða
(7. mynd). Á árunum 2002−
2006 fékkst makríll ávallt á
nokkrum stöðum við landið og
jafnframt jókst skráður meðafli í
síldveiðum (var um 1700 tonn
2006).
Sumarið 2007 urðu veruleg
umskipti í útbreiðslu og magni
makríls við Ísland en þá varð
hans vart mun víðar en áður og
útbreiðslan nær samfelld frá
miðum austan við landið og
vestur með suðurströndinni.
Útbreiðslan var svipuð árið
2008 en árin 2009 og 2010 var
hún orðin enn víðáttumeiri. Þá
var makríll orðinn útbreiddur
allt í kringum Ísland en minnst
virtist þó undan norðvestur-
ströndinni. Árin 2011, 2012,
2013 og 2014 var útbreiðslan
áfram svipuð nema hvað vestur
af landinu teygði makríllinn sig
enn vestar og inn í grænlenska
lögsögu.
Á tæpum áratug hafa
byggst upp umfangsmiklar
6. mynd. Makríll á Íslandsmiðum 1971-1995,
7. mynd. Makríll á Íslandsmiðum 1996-2013. Rauðir punktar tákna staði þar sem rannsóknaskip veiddu mak-
ríl og bláir punktar staði þar sem fiskiskip veiddu hann og sendu sýni til Hafrannsóknastofnunar.
24° 20° 16° 12°
64°
66°
200

Vopnafjörður
Seyðisfjörður
Reykjavík
Hafnarfjörður
Ho
rnv
ík

Tímabil 1972−1995
Stakir fiskar
Torfur

1996
64°
68°

1997
64°
68°

1998
64°
68°
1999
64°
68°

2000
64°
68°

2001
24° 16° 8°
64°
68°

2002

2003

2004

2005

2006

2007
24° 16° 8°

2008

2009

2010

2011

 2012

2013
24° 16° 8°