Morgunblaðið - 18.02.2015, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Óumdeilt erað „samn-ingar“ Þrí-
eykisins, AGS,
ESB og seðla-
banka evrunnar,
annars vegar og Grikklands hins
vegar voru nauðungargjörð.
Þannig vill fara þegar annar að-
ilinn hefur enga stöðu en hinn
allt á sinni hendi og beitir afli
sínu til fulls. Sigurvegararnir í
fyrri heimsstyrjöldinni þóttu
hafa farið offari gegn þeim sigr-
aða og til þeirrar harðneskju
hafi að nokkru mátt rekja að
seinni heimsstyrjöldin varð. Um
það má deila. En engu að síður
gættu menn sín betur við lok
seinni heimsstyrjaldarinnar og
afskrifuðu fáum árum síðar um
helming af stríðsskuldum Þjóð-
verja, svo þeir gætu styrkst og
eflst og orðið virkur bandamað-
ur gegn uppivöðslu Sovétríkj-
anna.
Til þessa vitna Grikkir óspart
og nudda Þjóðverjum upp úr
þessu nú og jafnframt meintri
skuld þeirra við Grikkland og
óblíðri meðferð nasista við her-
setna þjóð.
Sagt er að fundur Ráðherra-
ráðs evruríkjanna hafi farið út
um þúfur í fyrradag. Telja sumir
stjórnmála- og fræðimenn það
benda til þess að Grikkir hljóti
fyrr en síðar að hverfa úr evr-
unni, hinni sameiginlegu mynt,
sem hefur reynst svo gölluð.
Aðalleikari Grikkja á þessum
fundi var Yanis Varoufakis fjár-
málaráðherra. Hann er fyrrver-
andi kennari í hagfræði og gerði
leikjafræði að sérgrein sinni.
Ráðherrann hefur gefið út bók
um það efni. Hætt er við að bókin
sú hafi tekið sölukipp
upp á síðkastið, því
bæði embættismenn í
Brussel og þúsundir
skriffinna um efna-
hagsmál muni telji
bókina skyldulesningu. Líklega
stæði Varoufakis betur að vígi
nú hefði hann látið vera að skrifa
bók.
Grikkir hata Þríeykið. Það er
skiljanlegt að þeir vilji fremur
kenna því um ófarir sínar en að
líta í eigin barm. En gallinn er,
að tillögur Þríeykisins um end-
urbætur á grískri stjórnsýslu,
fjármálakerfi, hagsýslugerð og
skattaumhverfi ná ekki fram að
ganga eftir stjórnarskiptin.
Enginn getur þó neitað því, að
slíkra umbóta var þörf.
En sama á við víðar. Matteo
Renzi, forsætisráðherra Ítalíu,
hafði lofað að lagfæra ítalska
kerfið. Ekki veitti af. Hann hafði
samið um stuðning Berlusconis,
fyrirrennara síns, við það verk-
efni, sem var nokkurt afrek. Því
er nú hampað að Renzi tókst að
koma sínum manni, Sergio
Mattarella, í forsetaembætti
landsins í einni atrennu og þótti
sýna með því vaxandi styrk. En
ekki er allt sem sýnist.
Renzi vildi viðra kunnáttu
sína í klækjastjórnmálum og
samdi við óvæntar fylkingar í
þinginu um að gera Mattarella
að forseta Ítalíu. En hann er
eitur í beinum Berlusconis, sem
hefur nú sagt upp stuðningi sín-
um við umbótaáætlun forsætis-
ráðherrans „vegna undirmála“
hans.
Það getur reynst Renzi og
ESB dýrkeypt í því gríska and-
rúmslofti sem nú ríkir í álfunni.
Forsetagambítur
Renzis hittir hann
sjálfan fyrir}
Skoða þarf Grikkland
og Ítalíu í samhengi
Þau undur ogstórmerki
gerðust á fundi um-
hverfis- og skipu-
lagsráðs borgar-
innar í síðustu viku,
að fulltrúar meirihlutans sam-
þykktu að fjölga ætti bílastæð-
um við fyrirhugaða stúd-
entagarða í Brautarholti, en sú
ákvörðun hefur vakið athygli að
einungis ætti að gera ráð fyrir
einum bíl á hverjar fimm íbúðir
þar.
Í fyrstu mátti ætla að meiri-
hlutinn hefði loksins séð að sér
en þegar nánar var að gáð sást
að breytingin var ekki merki-
legri en svo að í staðinn fyrir að
tæpum 100 íbúðum myndu
fylgja 18 bílastæði varð nið-
urstaða meirihlutans sú að hafa
19 stæði fyrir rúmar 100 íbúðir.
Ekkert tillit var sem sagt tekið
til athugasemda vegna þess að
bílastæði væru allt of fá.
Fulltrúar minnihlutans sátu
að vanda hjá en bókuðu að ekki
hefði verið hlustað
á íbúa í nágrenninu.
En hverjum ætti
það svo sem að
koma á óvart?
Vinnubrögð meiri-
hlutans í skipulagsmálum hafa
helst einkennst af því að taka
ákvarðanir byggðar á þröngri
hugmyndafræði. Svo þegar
mótbárur hafa borist við þröng-
sýninni hefur verið reynt að
þagga niður í þeim, eða í mesta
lagi boðið til „samráðsfundar“
nánast á vinnutíma á virkum
dögum, til þess að hægt væri að
segja að allar ákvarðanir hafi
verið bornar undir íbúana.
Þessir fundir hafa þó engin
áhrif á framgöngu meirihlutans.
Það er full ástæða til að hafa
áhyggjur af þessari þróun í átt
til sýndarlýðræðis í borginni.
Þvert á það sem fulltrúar meiri-
hlutans virðast trúa mun einka-
bíllinn ekki hverfa við það að
bílastæðunum fækki. Hér er því
málum stefnt viljandi í óefni.
Meirihlutinn anar
áfram í nafni þétt-
ingar byggðar}
Samráðið mikla
S
íðastliðið haust kynnti innanrík-
isráðuneytið drög að laga-
frumvarpi um breytta hugtaka-
notkun til umsagnar, en í því felst
meðal annars að orðið fáviti verði
fellt úr íslenskum lagatexta, en það er nú að-
eins til á einum stað, í 222. gr. almennra hegn-
ingarlaga.
Í gagnagrunni Landsbókasafnsins, sem að-
gengilegur er á vefsetrinu timarit.is, má finna
texta 951 blaðs eða tímarits á 4.752.337 blað-
síðum frá upphafi útgáfu til okkar daga. Þar
kemur orðið fáviti fyrst fyrir á prenti 30. jan-
úar 1908 í vikublaðinu Baldri.
Á timarit.is má líka sjá að orðið fáviti náði
mestum vinsældum á fyrsta áratug þessarar
aldar en skarpt hefur dregið úr vinsældum
þess á þessum áratug, enda hafa flestir áttað
sig á að svo gildishlaðin orð eiga ekki heima á prenti,
hvað þá þau séu notuð í opinberri umræðu, en kveikja
þessarar hugleiðingar er einmitt sú að þekktur bloggari
dró það óforvarandis fram í dagsljósið í vikunni.
Ég dundaði mér við það að lesa rit íslenskra þjóðernis-
sinna á vef Landsbókasafnsins fyrr í vetur og fann þar
mikinn samhljóm með skoðunum margra þeirra sem
virkastir eru í athugasemdum og á bloggi nú um stundir.
Í Mjölni, blaði þjóðernissinnaðra stúdenta, sem kom
út 1934 til 1938, rakst ég á grein sem snarað var úr
dönsku tæknitímariti eftir danska „fræðimanninn“ Knud
Asbjørn Wieth-Knudsen þar sem hann rökstuddi yfir-
burði norræns kynstofns með „rannsóknum“
og flokkaði gáfnafar rækilega:
Bráðgáfaða taldi hann hálft prósent
dönsku þjóðarinnar, dável gáfaða 2%, vel gáf-
aða 5%, sæmilega gáfaða 8%, nokkuð yfir
meðallagi 15%, gáfur í meðallagi 39%, nokkuð
undir meðallagi 15%, laklega gáfaða 8%, vit-
granna 5%, heimska 2% og loks taldi hann
nautheimska (fábjána o.s.frv.) hálft prósent
þjóðarinnar.
Víst voru unglingarnir sem gáfu Mjölni út
kynþáttahatarar, töldu sig til hins hávaxna,
ljóshærða og bláeygða hreinnorræna kyn-
þáttar og litu niður á hina lágvöxnu, svart-
hærðu og dökkeygðu. Þeir hötuðu líka gyð-
inga, en lögðu mikla áherslu á kristilegt
uppeldi, og mörg þeirra átrúnaðargoð, til að
mynda Wieth-Knudsen, fyrirlitu konur.
Með góðum vilja mætti kannski lýsa Mjölnisdrengj-
unum sem velmeinandi kjánum, enda rjátlaðist af þeim
ruglið flestum þegar þeir eltust. Þeir fullorðnu menn
sem mótmælt hafa mannréttindum af sem mestum krafti
hér á landi síðustu ár, og minna margir óneitanlega á áð-
urnefnda Mjölnismenn, eiga þó skilinn öllu bragðmeiri
merkimiða. Nú rekur þú eflaust augun í það, ljúfi les-
andi, að samkvæmt töflu Wieth-Knudsens eru rúm 70%
manna með meðalgreind eða meira, en þegar að því kem-
ur að skipa á kvarðann þeim sem fávitavætt hafa um-
ræðuna undanfarnar vikur er óljóst hvar þeir lenda.
arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Hér fljótum vér eplin
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Er trúin að einhverju leytiástæðan fyrir hryðjuverk-um fólks úr röðum músl-íma? „Letilega svarið er
að segja að þetta hafi ekkert með ísl-
am og múslíma að gera og ekki ætti
að ræða það frekar. Þetta er leti-
hugsun og er rangt,“ segir menning-
armálaráðherra Bretlands, Sajid Ja-
vid sem er múslími af pakistönskum
uppruna. Hann segir útilokað að
horfa fram hjá því að hvort sem öðr-
um múslímum líki það betur eða verr
kalli hryðjuverkamennirnir sig músl-
íma og hampi trúnni. Allir eigi að
leggja sig fram í baráttunni við þá en
samfélag múslíma beri sérstaka
ábyrgð og eigi að gera meira til að
kveða niður ofstæki.
En hvað með tjáningarfrelsið,
má nota það til að móðga trúrækna
múslíma, ekkert síður en kristna
menn? Ahmed Aboutaleb, er borg-
arstjóri í Rotterdam, næst-stærstu
borg Hollands. Hann er innflytjandi
frá Marokkó og múslími. Aboutaleb
vakti mikla athygli þegar hann sagði
m.a. í sjónvarpsviðtali eftir morðárás-
ina á ritstjórn Charlie Hebdo og
verslun gyðinga í París í janúar að
múslímar sem ekki gætu lagað sig að
hollensku samfélagi og vestrænu
tjáningarfrelsi ættu að fara úr landi.
„Ef ykkur líkar ekki lífið hér vegna
þess að einhverjir húmoristar sem
þið eruð á móti gefa út blað verð ég
að biðja ykkur um að drulla ykkur
burt,“ sagði Aboutaleb. Hann sagði
að ofstæki sumra múslíma og skortur
á aðlögunarhæfni ætti þátt í að ein-
angra samfélag þeirra í Hollandi,
kæmi illa niður á öllum hinum.
Fyrirbyggjandi aðgerðir
Rétturinn til að móðga suma
liðsmenn spámannsins með því að
teikna af honum skopmyndir er um-
deildur. En síðustu árin hafa deilur af
þessu tagi orðið heiftarlegri en áður
og orðið kveikjan að hryðjuverkum,
nú síðast í Danmörku þar sem nánast
var um einstaklingsframtak að ræða.
Omar Abdel Hamid el-Hussein virð-
ist ekki hafa haft umtalsverð tengsl
við hryðjuverkasamtök en ákvað
skyndilega að láta vopnin tala. Beita
ekki orðum heldur morðum.
Einn af þekktustu sérfræð-
ingum heims í starfsemi hryðju-
verkamanna, Svíinn Magnus Ran-
storp, segir í grein sem hann ritaði í
vikunni ásamt samstarfsmanni sínum,
Peder Hyllengren, í Dagens Nyheter,
að þeir hafi um margra ára skeið varað
ráðamenn á Norðurlöndum við. Búast
mætti við óvæntum árásum einfara á
borð við el-Hussein og tryggja yrði að
viðvörunarbjöllur samfélagsins væru
virkar. Grípa þyrfti til margvíslegra
fyrirbyggjandi aðgerða til að reyna að
koma í veg fyrir að ofstækisöfl hefðu
áhrif en einnig vinna markvisst að því
koma í veg fyrir að árásirnar ýttu und-
ir öfga á báða bóga.
Margir Danir og einnig Frakkar
fullyrða að árásirnar í París og Kaup-
mannahöfn hræði þá ekki. Vestrænt
frelsi og lýðræðisgildi muni enn verða
höfð í hávegum. En Ranstorp og Hyl-
lengren efast.
„Í kjölfarið á þróuninni síðustu
árin hefur vaxandi fjöldi gyðinga í Evr-
ópu komist að þeirri niðurstöðu að
Evrópa sé ekki lengur örugg og
flutt til Ísraels,“ segja þeir.
„Margir útgefendur hafa
komist að svipaðri nið-
urstöðu og beitt sjálfs-
ritskoðun til að fá að vera í
friði. Þetta er þróun sem
hefði átt að valda
miklum um-
ræðum en hefur
í allt of miklum
mæli farið
hljótt.“
Sjálfsritskoðun
vegna hryðjuverka
EPA
Á verði Danskur lögreglumaður við veitingahúsið Púðurtunnuna þar sem
Omar Abdel Hamid el-Hussein gerði árás á fólk sem ræddi tjáningarfrelsi.
Helstu samtök múslíma í Dan-
mörku fordæmdu árásina í
Kaupmannahöfn um helgina
en ekki öll. Róttæk samtök,
Hizb ut-Tahrir, sem munu hafa
um milljón félaga, einkum í
Bretlandi, eru einnig virk í
Danmörku. Þau eru þekkt fyr-
ir að berjast ákaft gegn öllum
vestrænum gildum og þá ekki
síst tjáningarfrelsi og lýðræði.
„Einhverjir munu krefjast
að múslímar taki afstöðu
[gegn hryðjuverkunum],“
sagði í yfirlýsingu samtak-
anna. „Aðrir munu af meiri
klókindum segja að ekki séu
allir múslímar öfgafullir en
þeir séu hluti af dönsku sam-
félagi meðan þeir styðji ver-
aldlegan þankagang og
tjáningarfrelsi … Þvinga á
múslíma til að gerast
veraldlegir.“
Fordæma
ekki morðin
HIZB UT-TAHRIR
Abu Ata
Rashda,
leiðtogi Hezb
ut-Tahrir.