Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.02.2015, Blaðsíða 38

38 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14.2. 2015
Græjur og tækni
Efnisveitan Netflix tilkynnti nýlega að hún
mundi hefja starfsemi á Kúbu. Nettengdir
Kúbverjar munu því geta fylgst með nýjustu
sjónvarpsseríunum á heimsvísu að því
gefnu að þeir geti greitt með alþjóðlega
gjaldgengum greiðslukortum.
Netflix til Kúbu
Í
hverri viku birtast nýjar frétt-
ir af verkefnum netrisans Go-
ogle, sem flest ef ekki öll
miða að því að umbylta núver-
andi fyrirkomulagi og jafnvel
heimsmynd venjulegs fólks. Fyr-
irtækið ætlar sér stóra hluti á
sviði heilbrigðisvísinda og nýjustu
áform þess benda til að það ætli
sér smám saman að breyta vef-
síðu sinni í stafrænan lækni. Nýj-
ustu tíðindin eru þau að fyrir-
tækið vinni nú að stórum
breytingum á leitarkerfi sínu í því
skyni að innleiða læknisfræði-
staðreyndir og upplýsingar sem
varða mannlegt heilbrigði í leit-
arniðurstöður. Starfsmenn fyr-
irtækisins vinna nú að því að
bæta slíkum upplýsingum inn í
instant-leitarkerfi Google, sem
nefnist Þekkingarnet (e. Know-
ledge Graph), en það leikur einn-
ig lykilhlutverk í stafræna hjálp-
arkokkinum Google Now og í
leitarvélasmáforriti fyrirtækisins.
Spurningum um heilbrigðismálefni
verður nú svarað beint og milli-
liðalaust í leitarvélinni án þess að
notandinn þurfi að smella sér-
staklega á svörin.
Google hefur nú þegar innleitt
þessa virkni þegar notendur leita
að orðabókarskilgreiningum, dag-
skrá íþróttaviðburða og Wiki-
pedia-greinum um frægt fólk. Áð-
urnefnt þekkingarnet er í raun og
veru innbyggð alfræðiorðabók
sem framkallar staðreyndir, gögn
og myndir frá ýmsum upp-
sprettum.
Stór hluti leita varðar
heilbrigði
Maður kann að velta fyrir sér
hvers vegna Google leggi svo
mikla áherslu á að gera upplýs-
ingar um heilbrigði og sjúkdóma
aðgengilegar í leitarkerfi sínu.
Svarið er að tuttugasta hver leit
sem framkvæmd er á síðunni
tengist heilsufari og hreysti. „Við
munum sýna notendum dæmigerð
einkenni og viðeigandi meðferðir
við tilteknum sjúkdómum, ásamt
upplýsingum um hversu algengir
kvillar eru, hvort þeir eru alvar-
legir, á hvaða aldri fólk er ber-
skjaldað gagnvart þeim og svo
framvegis,“ sagði Prem Ramas-
wami, vörustjóri hjá Google, í
samtali við the Guardian.
Með þessum áformum ætlar
Google sér að sækja inn á heilsu-
markað. Fyrirtækið hefur einnig
hleypt af stokkum þjónustu sem
gerir notendum kleift að safna
upplýsingum um heilsu og líkams-
hreysti og sent frá sér smáforrit
sem nefnist Google Fit. En þótt
Google leitist við að birta not-
endum nytsamlegar og viðeigandi
upplýsingar í gegnum Þekking-
arnet sitt, liggur fyrir að gera
verður ennþá meiri kröfur til
þess um nákvæmni ætli það sér
að veita fólki út um allan heim
læknisráðgjöf. Google vinnur að
verkefninu í samstarfi við lækna
frá sjálfseignarstofnun sem nefn-
ist Mayo Clinic. Læknarnir fara
yfir þær upplýsingar sem bætt
hefur verið í gagnagrunninn og
hafa jafnframt umsjón með að
stilla þeim upp. Að því er fram
kemur í upplýsingum frá Google
hefur hver einasta grein að með-
altali verið yfirfarin af meira en
ellefu ólíkum læknum.
Umdeilt þekkingarnet
Strangar reglur gilda um hvers
kyns læknisráðgjöf í Bandaríkj-
unum. Heilbrigðisyfirvöld þar í
landi stöðvuðu árið 2013 annað
verkefni sem Google tók þátt í að
fjármagna, arfgerðargreiningu
sem nefndist The 23andMe, á
þeim forsendum að ekki væri
heimilt að veita upplýsingar um
ýmsa genatengda sjúkdóma. Go-
ogle mun án nokkurs vafa kapp-
kosta að koma í veg fyrir að slíkt
gerist aftur. Ramaswami sagði að
ætlunin með nýju leitarniðurstöð-
unum væri ekki að veita fólki
læknisfræðiráðgjöf. „Það sem við
leggjum fram er aðeins gert í
upplýsingaskyni, og allir notendur
ættu að hafa samband við fagfólk
í heilbrigðisþjónustu með vanda-
mál sín.“ Á næstu dögum verður
þessi leitarþjónusta tekin í gagnið
í Bandaríkjunum og notendur þar
í landi munu geta kynnt sér upp-
lýsingar um meira en 400 sjúk-
dóma, allt frá sykursýki til misl-
inga. Talið er að um 10% leita á
síðu Google muni grundvallast á
nýju þjónustunni. Þjónustan verð-
ur svo tekin í gagnið á fleiri stöð-
um eftir því sem fram líða stund-
ir.
Þekkingarnet Google hefur sætt
gagnrýni í áranna rás fyrir þær
sakir að með því hagnýti Google
sér upplýsingar annarra og mis-
noti markaðsaðstöðu sína sem
leiðandi leitarvél og tenging
meirihluta Vesturlandabúa við int-
ernetið. Heilbrigðismarkaður á
internetinu er ört vaxandi og
margar vefsíður sérhæfa sig í því
að birta nákvæm svör við spurn-
ingum um algenga sjúkdóma. Á
slíkum síðum er áherslan yfirleitt
fremur á auglýsingar og hverjir
sjá þær fremur en nákvæmni í
upplýsingagjöf. Í Bretlandi, svo
dæmi sé tekið, hefur NHS reynt
að stemma stigu við þessari þró-
un með sínum eigin gagnagrunni.
Fyrstu
skrefin tekin
í átt að
Google-lækni
HEILBRIGÐISMARKAÐUR Á NETINU ER ÖRT VAXANDI
OG MARGAR VEFSÍÐUR ERU UM HITUNA ÞEGAR KEM-
UR AÐ ÞVÍ AÐ LAÐA AÐ NOTENDUR MEÐ HEILSU-
FARSSPURNINGAR. GOOGLE HEFUR NÚ INNLEITT
FYRSTU SKREFIN AÐ SÍNUM EIGIN LÆKNI Á NETINU.
Halldór A. Ásgeirsson haa@mbl.is
Margar vefsíður á netinu sérhæfa sig í því að birta nákvæm svör við spurn-
ingum um algenga sjúkdóma. Áhersla á auglýsingar hefur þó verið mikil.
Morgunblaðið/Eggert
Hakkarasamtökin Anonymous bera ábyrgð á
því að hafa ráðist á reikningana og hafa geng-
ist við því að hafa beint spjótum sínum að um
800 twitter-reikningum, 12 facebook-síðum og
rúmlega 50 tölvupóstföngum. Anonymous hét
því í kjölfar hryðjuverkaárásanna í París að
ráðast gegn ISIS á netinu og koma í veg fyrir
að samtökin gætu dreift hatursáróðri sínum
þar og lokkað til sín nýja meðlimi. Í YouTube-
myndbandi Anonymous sagði að þeir myndu
finna síður á vegum ISIS og sjá til þess að
þær yrðu teknar niður. Í nýju myndbandi,
sem birt var á föstudag í liðinni viku, sagði:
„Þið (ISIS) verðið meðhöndluð eins og
tölvuvírus, og við erum lausnin. Við eigum
internetið.“ Twitter hefur ekki viljað tjá sig
um þá reikninga sem lokað hefur verið en Fa-
cebook hefur staðfest að 11 af þeim 12 síðum,
sem Anoymous ætlaði sér að ráðast gegn, hafi
verið lokað fyrir brot á reglum. Facebook vildi
hins vegar ekki staðfesta að hakkararnir
hefðu komið að málinu eða haft áhrif á fram-
gang þess.
Bæði Twitter og Facebook hafa lagt sig í
líma við að loka reikningum og skrúfa fyrir
efni sem tengist hryðjuverkum, en það er erf-
iðleikum bundið að fylgjast með öllu því sem
gerist á síðum þeirra. Af þeim sökum hafa
þau oft reitt sig á ábendingar og kvartanir frá
öðrum notendum áður en þau taka af skarið
og loka reikningum.
Anonymous-samtökin eru alræmd fyrir
starfsemi sína um víða veröld, en þau hafa
ráðist á vefsíður á vegum ríkisstjórna og stór-
fyrirtækja. Þau lýstu því hins vegar yfir eftir
Charlie Hebdo-hryðjuverkin í París í janúar
að nú myndu þau beina sjónum að hryðju-
verkum. „Við, Anonymous um víða veröld, lýs-
um yfir stríði gegn ykkrur, hryðjuverkamönn-
unum.“
Netstarfsemi hryðjuverkamanna er ný birt-
ingarmynd alþjóðlegrar hryðjuverkastarfsemi
og ISIS-liðar hafa verið duglegir að koma
boðskap sínum á framfæri í gegnum netið og
jafnframt laða til sín nýja fylgismenn. Ekki er
vitað til þess að samfélag fólks á netinu á borð
við Anonymous hafi áður lýst yfir netstríði og
er þessi þróun bersýnilega í takt við það að
fleiri og fleiri þættir mannlegrar tilveru færist
yfir á internetið.
Anonoymous ræðst gegn ISIS á netinu
LOKAÐ HEFUR VERIÐ FYRIR
HUNDRUÐ REIKNINGA Á SAM-
FÉLAGSMIÐLUM SEM HAFA TENGSL
VIÐ HRYÐJUVERKASAMTÖKIN ISIS.
Meðlimir Anonymous með Guy Fawkes-einkennisgrímur samtakanna.