Morgunblaðið - 31.03.2015, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 31. MARS 2015
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Við höfum mikið verið að velta því
fyrir okkur hvernig við komum
lambakjötinu betur í ferðamanninn.
Íslendingar eru með algera sérstöðu í
lambakjötsáti og það þarf að kynna
fyrir erlendum ferðamönnum,“ segir
Þórarinn Ingi Pétursson, formaður
Landssamtaka sauðfjárbænda.
Aðalfundur sauðfjárbænda sam-
þykkti að vinna að því að íslenskt
lambakjöt verði viðurkennt sem
þjóðarréttur Íslendinga. Þórarinn
Ingi segir að eftir sé að skoða hvernig
þessari samþykkt verði hrint í fram-
kvæmd. „Þetta er ein af þeim
skemmtilegu tillögum sem komu frá
aðildarfélögunum. Við munum fylgja
þessu eftir,“ segir Þórarinn og nefnir
að kanna þurfi hjá einhverju ráðu-
neytanna hvort hægt sé að fá slíka
viðurkenningu.
Ýmsir tilnefndir
Ekki fengust svör um það hjá
skrifstofu menningararfs í forsætis-
ráðuneytinu hver væri þjóðarréttur
Íslendinga.
Við leit á enskum síðum á netinu að
því sem sagt er þjóðarréttur Íslend-
inga kemur upp wikipediasíða sem
útnefnir kæstan hákarl sem þjóðar-
rétt. Þegar leitað er að íslenskum síð-
um kemur upp auglýsing Olís um
pylsu og kók sem þjóðarréttinn.
Kjötsúpa var niðurstaðan í óform-
legri könnun sem Fiskikóngurinn
gerði á Facebook 2013. Í þeirri könn-
un og óformlegri könnun á annarri
netsíðu nokkrum árum fyrr komu til-
lögur um fleiri rétti, svo sem hangi-
kjöt, lambalæri, soðna ýsu, saltfisk,
svið, harðfisk, skyr, þorramat, slátur
og fleira. Kók og prins póló var einnig
nefnt sem og flatbökur (pítsa).
Íslenskur þjóðarréttur er ekki til-
greindur þegar National Geographic
útnefnir 10 helstu þjóðarrétti heims á
vefsíðu sinni. Þar er hamborgarinn í
Bandaríkjunum efstur á blaði en á
listann komust einnig gúllas í Ung-
verjalandi og Vínarsnitsel í Austur-
ríki, svo fleiri lönd séu nefnd.
Líta höfundar listans til þess að
réttirnir séu vinsælir hjá lands-
mönnum, leggi til hluta af sjálfsmynd
þjóðarinnar og hægt sé að mæla með
þeim við ferðamenn.
Ljóst er af þessu og tillögum að
þjóðarrétti Íslendinga að ýmsir eru
heitir. Pylsa og kók er væntanlega
þjóðarréttur Íslendinga í skyndibita.
Gera þyrfti könnun á hinum almenna
þjóðarrétti, rétt eins og Danir gerðu
á síðasta ári. Matvælaráðherrann lét
landsmenn kjósa á milli allmargra til-
lagna. Niðurstaðan varð sú að steikt
svínaflesk með kartöflum og stein-
seljusósu var valið þjóðarréttur
Dana.
Efnt verði til atkvæðagreiðslu
Á listann í slíkri atkvæðagreiðslu
hér hljóta að koma margir lamba-
kjötsréttir, eins og hangikjöt, lamba-
læri, kjötsúpa með lambakjöti, svið
og slátur. Fiskurinn mun einnig
koma sterkur inn. Nefna má soðna
ýsu, saltfisk, harðfisk með smjöri og
kæstan hákarl. Skyrið er sannkall-
aður þjóðarréttur og hlýtur að fá til-
nefningu. Svo er spurning hvort píts-
an fær að fljóta með í ljósi vinsælda
hennar.
Nú er ríkisstjórninni ekkert að
vanbúnaði að taka málið fyrir og efna
til atkvæðagreiðslu.
Þórarinn Ingi Pétursson hefur
gert eigin athuganir á þessu og segir
að síður þurfi að vekja athygli á fisk-
inum. Þegar leitað er á netinu að mat
á Íslandi komi upp myndir af alls
konar fiskréttum og jafnvel hval.
Sviðahausinn sé eini rétturinn sem
tengist lambinu sem fái mynd af sér.
Þórarinn segir að þetta sé merki um
að ferðamenn þekki ekki þá hefð sem
hér er í neyslu lambakjöts. Þeir
panta sér þá naut, svín eða kjúkling
þegar kjöt er valið af matseðli veit-
ingastaðanna, auk fisks, eins og þeir
eru vanir heima hjá sér. „Það þarf að
vera hluti af markaðssetningu okkar
að koma lambakjötinu og hefðum
okkar betur á framfæri og fá ferða-
fólkið til að borða meira af því.“
Hangikjöt,
kjötsúpa eða
soðin ýsa?
 Sauðfjárbændur vilja fá viðurkenn-
ingu á lambakjöti sem þjóðarrétti
Morgunblaðið/Ómar
Saltfiskur Vinsælasti íslenski mat-
urinn á Spáni og Portúgal.
Morgunblaðið/Ómar
Kjötsúpa Verslunareigendur á Skólavörðustígnum halda uppi heiðri kjöt-
súpunnar með árlegum súpudegi. Margir sækja hátíð þeirra heim.
Hver er þjóðarréttur Íslendinga?
Morgunblaðið/Eyþór
Hangikjöt Gamli hátíðarmaturinn,
hangikjöt, heldur enn velli um jólin.
Morgunblaðið/Ómar
Hákarl Enn er verkaður hákarl hér á landi með aldagömlum aðferðum.
Hann er mest borðaður á þorrablótum ásamt súrmat og fleiri góðum rétt-
um. Íslenska brennivínið sem gjarnan fylgir telst varla þjóðarréttur.
Sex af hverjum tíu fyrirtækjum til-
kynna viðskiptavinum ekki sérstak-
lega um verðhækkanir á vöru og
þjónustu, samkvæmt könnun sem
Capacent hefur gert fyrir stjórnvöld.
Sérfræðinganefnd á vegum Stjórnar-
ráðsins leggur til, að seljendur verði
skyldaðir til að tilkynna verðhækkan-
ir á samningsbundinni vöru og þjón-
ustu með góðum fyrirvara enda séu
sjálfvirkar verðhækkanir oft fram-
kvæmdar án þess að raunverulegur
kostnaðarauki búi að baki.
Nefndin bendir á, að sjálfvirkar
verðhækkanir sem réttlættar eru
með vísitöluhækkun kyndi undir
verðbólgu. Þannig geti orðið til spírall
verðhækkana, þar sem orsakasam-
band milli vísitölu og verðhækkana sé
gagnkvæmt. Slíkt hafi áhrif til hækk-
unar á verðtryggðum skuldum, sem
bitni á lántakendum, segir í fréttatil-
kynningu frá forsætisráðuneytinu.
Sérfræðingahópur um afnám verð-
tryggingar af nýjum neytendalánum
benti á þetta í skýrslu í janúar 2014. Í
kjölfarið skipaði forsætisráðherra
nefnd til að kanna umfang sjálfvirkra
verðbreytinga. Nefndin hefur nú skil-
að forsætisráðherra skýrslu sinni og
tillögum, sem hann kynnti í ríkis-
stjórn í gærmorgun.
Beintenging við vísitölu
Í skýrslunni kemur fram að um
helmingur innlendra samninga og að-
fanga fyrirtækja sé beintengdur við
vísitölu neysluverðs. Það sé verð-
bólguhvetjandi, þar sem einn undir-
liður í vísitölu geti valdið hækkunum
á algjörlega óskyldri þjónustu eða
vöru. Nefndin mælir með því, að sett
verði skilyrði fyrir verðbreytingum í
samningssamböndum sem tryggi
upplýsingaskyldu seljanda, takmarki
binditíma og auki þannig neytenda-
vernd.
Skylt verði
að tilkynna
hækkanir
 Könnuðu sjálfvirk-
ar verðbreytingar
Erlendi ferðamaðurinn sem lést í
bílveltu á Suðurlandsvegi síðastlið-
inn föstudag var kona frá Hong
Kong. Konan var farþegi í jepplingi
sem ferðafélagi hennar ók austur
að Kirkjubæjarklaustri en slysið
átti sér stað á þjóðvegi 1 í Eld-
hrauni um tíuleytið um morguninn.
Ökumaðurinn virðist hafa misst
stjórn á bifreiðinni í krapa og hálku
með þeim afleiðingum að bifreiðin
fór út af veginum og valt. Farþeg-
inn lenti undir bifreiðinni og mun
hafa látist samstundis. Rannsókn-
ardeild lögreglunnar á Suðurlandi
rannsakar slysið og nýtur til þess
aðstoðar ýmissa sérfræðinga.
Lést í umferðarslysi
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
„Við erum um það bil að fá framkvæmdaleyfið.
Þá munum við girða svæðið af í áföngum og
byrjum á fornleifagreftri,“ segir Gísli Steinar
Gíslason hjá fasteignaþróunarfélaginu Stólp-
um um stöðu framkvæmda á svonefndum
Hörpureitum 1 og 2 á lóð Tollhússins við Aust-
urbakka í Reykjavík.
Þriggja ára framkvæmdatími
Undirbúningur er vel á veg kominn fyrir
byggingu fjölbýlis- og verslunarhúsnæðis á 4-6
hæðum, auk bílakjallara. Alls er byggingar-
magnið á um 30 þúsund fermetrum, þar af eru
íbúðir um 80 talsins auk verslana á 1. hæð.
Reiknað er með að framkvæmdir standi yfir
í þrjú ár og á meðan verða bíleigendur, sem
lagt hafa við Tollhúsið og Kolaportið, að reiða
sig á bílastæðahús og önnur bílastæði í grennd-
inni. Við Tollhúsið eru um 200 bílastæði en í
sameiginlegum bílakjallara verða um 1.000
stæði þegar framkvæmdum lýkur að fullu.
Hönnunarvinna á lokaspretti
Að sögn Gísla er hönnunarvinna á loka-
spretti, sem og viðræður við borgina um teikn-
ingar og hvernig staðið verður að framkvæmd-
um. Reiturinn verður girtur af í áföngum og
m.a. tekið tillit til hátíðarhalda í sumar í
tengslum við 17. júní og Menningarnótt. Þann-
ig verður að öllum líkindum byrjað á upp-
greftri næst Tollhúsinu.
„Þetta er bara spurning um daga og vikur
hvenær við hefjum framkvæmdir. Við munum
kynna fyrir borgarbúum hvernig að þessu
verður staðið en við leggjum áherslu á að fram-
kvæmdir standi ekki lengur yfir en í þrjú ár,“
segir Gísli Steinar.
Stutt í að byrjað verði á jarðvegsvinnu
 Beðið er eftir framkvæmdaleyfi á Hörpureitum
1 og 2 við Tollhúsið  Svæðið girt af í áföngum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hörpureitir Nú styttist í að framkvæmdir hefjist á lóðinni við Tollhúsið við Austurbakka í
Reykjavík, nánar tiltekið á Hörpureitum 1 og 2 þar sem stór bygging rís.