Bókasafnið - 01.10.2008, Blaðsíða 59

BÓKASAFNIÐ 32. ÁRG. 2008 57
áhugaverðar bækur eftir að verða á vegi mínum og ég
vona að þær verði margar, bækurnar á náttborðinu
mínu, sem eiga eftir að hrífa mig og leiða um víða
veröld í skemmtilegum ferðalögum hugans.
Hilmar Gunnþór Garðarsson
Draumaland
Andri Snær Magnason: Drauma­
landið – Sjálfshjálpar bók handa
hræddri þjóð. Rv. 2006.
Draumalandið er að mínu mati
merkasta bók sem komið hefur út
á Íslandi í langan tíma. Hún fjallar
um mikið hitamál í samtímanum
á hispurslausan hátt og af mikilli
hugmyndaauðgi. Höfundur rekur umræður um
virkjunar- og stóriðjumál á undanförnum árum. Hann
gagnrýnir málflutning virkjunar- og stóriðjusinna
og sér í lagi ráðamanna þjóðarinnar og segir hann
einkennast af fullyrðingum sem ekki standast við
nánari skoðun, hálfsannleik og hreinum rangfærslum
þegar verst lætur. Klifað er á því að á Íslandi sé nær
óþrjótandi vatnsorka sem hægt sé að virkja án teljandi
umhverfisspjalla og látið eins og það sé heilög skylda
okkar að virkja þessa „umhverfisvænu“ orku svo að
hægt sé að draga úr notkun mengandi orkugjafa.
Höfundur sýnir fram á að þessi málflutningur fær
ekki staðist nánari skoðun. Hræðsluáróðurinn finnst
höfundi þó sýnu verstur. Honum finnst viðhorf
þjóðarinnar til virkjana og stóriðju mótast af ótta
við framtíðina. Hann skilur ekki hvernig þjóð, sem
lifir við auðsæld og ætti að geta ráðið örlögum
sínum sjálf, óttast svo mjög að glata auðlegð sinni
nema hún fórni náttúru landsins og taki erlendum
stórfyrirtækjum opnum örmun. Höfundur átelur
ráðamenn þjóðarinnar fyrir að ala á þessum ótta og
telja þjóðinni trú um að allt fari á verri veg ef ekki
verði haldið áfram að virkja og reisa stóriðjuver.
Hefur höfundur meiri trú á löndum sínum en svo
að þeir þurfi að láta misheppnaða stjórnmálamenn
hræða sig til fylgis við þessa 19. aldar atvinnugrein.
Hann segir að íslenska þjóðin sé duleg, hugmyndarík
og framtakssöm og hvetur landa sína til að láta ekki
ráðamenn kúga úr sér fjörið.
Það er sennilega rétt sem segir á bókarkápu að
svona bók hefur ekki verið skrifuð á Íslandi áður enda
ekki mikil hefð fyrir því að helstu deilumál samtímans
séu tekin til jafn rækilegrar umfjöllunar og gert er í
bók Andra. Það er einmitt helsti kostur bókarinnar
að öll ummæli sem fallið hafa um virkjunar- og
stóriðjumál á undanförnum árum eru hér saman
komin. Lesandinn getur því gert sér góða grein
fyrir heildarmyndinni sem ella væri brotakenndari.
Höfundur hefur dregið saman mikið magn heimilda
og er skilmerkilega til þeirar vitnað og eykur það gildi
bókarinnar. Bókin er vel skrifuð og þægileg aflestrar,
frásögnin lifandi og spennandi. Ég las hana eins og
reyfara í fyrsta skipti og síðan hef ég lesið hana aftur
og aftur mér til fróðleiks og ánægju. Bókin vakti
mikla athygli og deilur þegar hún kom út og hún
seldist vel eins og títt er um góðar bækur. Hún lætur
engan ósnortinn, vekur lesandann til umhugsunar
og áleitnar spurningar vakna. Þetta er sterk bók sem
breytir viðhorfum.
Nú er mikið talað um kreppu í efnahagsmálum
þjóðarinnar. Menn spryja hver annan; verður
lendingin mjúk eða hörð? Eða verður kannski bara
algert hrun? Jarðvegurinn er frjór fyrir hræðsluáróður.
Misheppnaðir stjórnmálamenn segja að allt fari
fjandans til nema reist verði álver í Helguvík, á
Bakka og olíuhreinsunarstöð í Dýrafirði. Og ætli
þurfi ekki bara kjarnorkuendurvinnslustöð líka?
Einn þingmaðurinn sagði að við yrðum að reisa
álver til þess að hægt væri að borga kennurum hærra
kaup. En til hvers var reist álver á Reyðarfirði? Nú
er það farið að „mala gull“ en samt höfum við ekki
efni á að borga kennurum vel. Við þurfum sennilega
eitt eða tvö álver, kannski þrjú, til þess að geta
það. Umræðan um Kárahnjúkavirkjun og álver á
Reyðarfirði endurtekur sig. Hún einkennist af sömu
vantrú ráðamanna á getu þjóðarinnar til þess að ráða
fram úr vandanum á eigin spýtur, sömu vantrúnni
á atvinnulífinu. Eina bjargræðið sem þeir sjá er að
erlendir auðhringar með vafasamt orðspor færi okkur
auðlegð. Í þessu svartnætti á sjálfshjálparbók handa
hræddri þjóð brýnt erindi við þjóðina. Hún telur
kjark í fólk, bendir á leiðir og hvetur fólk til að treysta
á sköpunarkrafta sína, atorku og dugnað.