Morgunblaðið - 10.04.2015, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. APRÍL 2015
Verkfræðingafélag
Íslands hefur í ár valið
þennan dag, föstudag-
inn 10. apríl, sem Dag
verkfræðinnar – tilefni
til þess að vekja at-
hygli á verkfræðingum
og viðfangsefnum
þeirra í samfélagi nú-
tímans. Það var um
þetta leyti árs, þann
19. apríl árið 1912,
sem Félag verkfræðinga var stofn-
að í Reykjavík, en á þeim rúmu
hundrað árum sem síðan eru liðin
hafa verkfræðingar átt drjúgan
þátt í uppbyggingu þeirra lífsgæða
sem við njótum í dag, þrátt fyrir
harðbýlar aðstæður á stundum.
Á undanförnum árum hafa nýjar
verkfræðigreinar komið til sög-
unnar og með þeim hefur verið
lagður grunnur að nýjum atvinnu-
greinum og þær styrktar sem fyrir
eru. Hvort sem horft er til hugbún-
aðariðnaðarins, hátækni í heilbrigð-
isþjónustu, orkugreina, samgangna
eða nýsköpunar í atvinnulífinu –
alls staðar koma verkfræðingar við
sögu og nýta þar
þekkingu sína og
reynslu.
Verðmætasköpun
og innviðir
heilbrigðis-
þjónustunnar
Dagur verkfræð-
innar verður í þetta
fyrsta skipti nýttur til
þess að vekja sér-
staklega athygli á við-
fangsefnum verkfræð-
inga á tveimur sviðum
– við verðmætasköpun og á sviði
heilbrigðismála. Verkfræðifyrirtæki
okkar hafa í auknum mæli skapað
sér ný tækifæri og aflað verðmæta
með útflutningi og sölu þekkingar
til annarra landa. Í vinnslu sjáv-
arafurða og við orkuöflun er bætt
nýting og aukin sjálfbærni lyk-
ilatriði. Verkfræðingar koma einnig
að uppbyggingu heilbrigðiskerfisins
með hönnun og byggingu mann-
virkja, auk þess sem tæknibúnaður
í heilsugæslu jafnt sem hátækni-
sjúkrahúsum er að stórum hluta
hannaður af verkfræðingum.
Verkfræðingafélagið gengst fyrir
ráðstefnu um þessi mál, sem hefst
kl. 13 á Hótel Nordica í dag, en hún
er opin almenningi auk verkfræð-
inga og annarra sem áhuga hafa á
þessum viðfangsefnum. Ungt fólk
sem áhuga hefur á að kynna sér
störf og viðfangsefni verkfræðinga
er hvatt til þess að taka þátt, en
kynningar munu fara fram af hálfu
háskólanna sem kenna verk-
fræðigreinar hérlendis, auk þess
sem kynnt verða áhugaverð verk-
efni sprotafyrirtækja og ungra
frumkvöðla á sviði verkfræði.
Það er von okkar í Verkfræð-
ingafélagi Íslands að Dagur verk-
fræðinnar verði árviss viðburður
sem veki áhuga og skilning á þeim
fjölbreytilegu og mikilvægu verk-
efnum sem verkfræðingar starfa
við.
Verkfræðin lagði grunn að
nýjum atvinnugreinum
Eftir Kristin
Andersen » Á degi verkfræð-
innar er athygli
beint að verkfræðingum
og viðfangsefnum þeirra
í samfélaginu.
Kristinn Andersen
Höfundur er formaður
Verkfræðingafélags Íslands.
Fyrir nokkru birtist
eftirfarandi frétt á
forsíðu Morgunblaðs-
ins: „Íslenskan í
ólagi? Reglulega
heyrast áhyggjuraddir
um að íslenskan sé í
hættu. Framhalds-
skólakennarar og
nemendur blása á
raddirnar.“ (Tilvitnun
lýkur.) Vísað var í út-
tekt aftar í blaðinu þar sem fram
komu hugleiðingar blaðamanns og
viðtöl við íslenskukennara, nem-
endur og leikhúsmann. Þótt bjart-
sýni hafi gætt í þessari umfjöllun,
er ofmælt að allir hafi blásið á
áhyggjurnar. Það er þó fyrst og
fremst tölvumálið sem menn virð-
ast hafa áhyggjur af. „Tölvuheimur
ógnar,“ segir á einum stað, og
þeirri spurningu er velt upp hvort
við stefnum öll hraðbyri inn í
myrkviði tölvuenskunnar, eins og
það er orðað. Þetta hættumat er
dálítið einkennilegt í ljósi þess að
skipulega hefur verið unnið að ís-
lenskun tölvuorða í áratugi (sjá
http://tos.sky.is). Það skortir því
ekki íslensk orð yfir tölvuhugtök ef
menn nenna að nota þau. Hitt er
svo annað mál og verra við-
ureignar, að í tölvusamskiptum
ríkir meira kæruleysi en áður gilti
í sendibréfum. Menn láta allt
flakka og hirða hvorki um málfar
né stafsetningu.
Það er víðar en í tölvumáli sem
ágengni enskunnar gerir vart við
sig. Nú er það fjarri mér að fjand-
skapast við enska tungu. Eftir
langa námsdvöl í Bretlandi var
enskan orðin mér nærri því eins
töm og móðurmálið. En við heim-
komuna rak ég mig á
að orðalag enskunnar
var býsna áleitið. Ég
sagði óvart við mann
sem kom í heimsókn
til mín og þáði kaffi:
„Tekurðu sykur?“
Hráar þýðingar af
þessu tagi sjást nú
iðulega og heyrast í
fjölmiðlum. Dæmi um
þetta er orðalagið „að
taka eigið líf“ sem
nánast hefur útrýmt
ágætum íslenskum
orðum um þetta atferli. Þessi til-
hneiging til að nota enskt orðalag
sýnist mér öllu varasamari en
sletturnar, þótt þær séu vissulega
orðnar allt of algengar. Varla
heyrist viðtal í útvarpi eða sjón-
varpi án þess að enskuslettur fylgi.
Það þykir „kúl“ eins og stendur
(án gæsalappa) í umræddri Morg-
unblaðsgrein. Fyrir nokkrum dög-
um skrifaði blaðamaður pistil í
Morgunblaðið og talaði ítrekað um
„intróvertana“ og „extróvertana“
eins og það væru íslensk orð sem
allir hlytu að skilja.
Erlend heiti eru orðin algengari
en íslensk í nöfnum verslana og
fyrirtækja. Það er ekki nóg með að
nýjum fyrirtækjum séu gefin er-
lend nöfn, heldur eru íslensk nöfn
látin víkja fyrir erlendum. Dæmi
um metnaðarleysi fyrir hönd ís-
lenskunnar er nafn flugfélags sem
eitt sinn hét Flugleiðir en heitir nú
Æslander (ég leyfi mér að skrifa
nafnið eftir framburði). Þess er
ekki kostur lengur að ferðast til
útlanda með flugfélagi sem ber ís-
lenskt nafn því að keppinautar
Æslander hafa ekki reynst hótinu
smekklegri í nafngiftum. Nýjasti
stjórnmálaflokkurinn á Íslandi, og
sá sem virðist í örustum vexti, ber
ekki íslenskt nafn. Þetta þykir al-
þingismönnum sjálfsagt og eðli-
legt.
Þá eru það mannanöfnin. Nýj-
ustu fréttir benda til þess að
stjórnvöld vilji leggja manna-
nafnanefnd niður. Menn geta rétt
ímyndað sér þá holskeflu erlendra
nafna og alls kyns ónefna sem þá
mun ríða yfir þjóðina.
Með aukinni tölvunotkun hefur
mjög dregið úr lestri bóka. Það
hefur ekki aðeins leitt til minni
lestrarkunnáttu heldur einnig til
orðfæðar sem þegar er orðin áber-
andi. Orð sem áður voru algeng og
allir skildu, eru nú óðum að falla í
gleymsku. Við það verður íslenskt
mál fátækara.
Að síðustu vil ég nefna vanda-
mál sem litla athygli hefur vakið,
en það er skortur á skýrleika í tal-
máli. Ungt fólk er farið að tala svo
hratt og óskýrt að erfitt getur ver-
ið að skilja það. Þetta mun vera
vandamál í fleiri löndum; a.m.k.
sagði mér maður sem dvalist hefur
langdvölum í Danmörku, að mál-
færi ungs fólks í Kaupmannahöfn
ylli sér vaxandi erfiðleikum. Mér
hefur virst að ógreinilegur fram-
burður sé sérstaklega áberandi á
Reykjavíkursvæðinu. Á lands-
byggðinni talar fólk yfirleitt skýr-
ara mál, hve lengi sem sú dýrð
stendur.
Þegar á allt er litið sýnist mér
fyllsta ástæða til að hafa áhyggjur
af framtíð íslensks máls.
Hugleiðingar um málfar
Eftir Þorstein
Sæmundsson » Þegar á allt er litið
er fyllsta ástæða til
að hafa áhyggjur af
framtíð íslensks máls.
Þorsteinn Sæmundsson
Höfundur er stjörnufræðingur.
Við hjónin fórum í bíó um daginn –
sem er nú næstum því í frásögur
færandi núorðið – að sjá myndina
Fúsa. Auglýstur sýningartími var
kl. 20 og mættum við laust fyrir
þann tíma. Á auglýsingum sýning-
artíma, kl. 20, hófust hins vegar
auglýsingar, sem stóðu í hálftíma!
Mér finnst þetta ekki boðlegt.
Eitt er að sýna nokkrar auglýs-
ingar, ég get skilið að það þurfti að
hafa þær og það getur verið gaman
að sjá sýnishorn úr nokkrum
myndum, en í heilan hálftíma finnst
mér nú ansi mikið – og allt að því
dónalegt.
Mér finnst þetta ekki boðlegt.
Myndin Fúsi, loksins þegar hún
byrjaði, var hins vegar frábær.
Húsmóðir í Vesturbænum.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Dónalega langar auglýsingar
Frábær Kvikmyndin Fúsi var frá-
bær en bíógesti fannst auglýsing-
arnar vera of langar.
SAMKVÆMT BÓKSÖLU Í PENNANUM EYMUNDSSON UM LAND ALLT
METSÖLULISTI EYMUNDSSON
VIKAN 02.04.15 - 08.04.15
1 2
5 6
7 8
109
43
Afturgangan
Jo Nesbø
Dansað við björninn
Roslund & Thunberg
Britt - Marie var hér
Fredrik Backman
Haugbúi
Johan Theorin
Vertu Úlfur
Héðinn Unnsteinsson
Krabbaveislan
Hlynur Níels Grímsson
Gleymdu stúlkurnar
Sara Blædel
Viðrini veit ég mig vera
Óttar Guðmundsson
Syndlaus
Viveca Sten
Eiturbyrlarinn ljúfi
Arto Passilinna