Morgunblaðið - 16.04.2015, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. APRÍL 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Kosið verðurtil finnskaþingsins á
sunnudag og má
segja að ýmsar blik-
ur séu þar á lofti.
Flestar kannanir benda til að
Miðflokkurinn, sem beið afhroð
síðast, muni nú ná aftur vopnum
sínum og verða stærsti flokkur-
inn, og samsteypustjórn Jafn-
aðarmannaflokksins og Samein-
ingarflokksins, flokks Alexanders
Stubbs forsætisráðherra, auk
tveggja minni flokka, muni ekki
halda velli. Þennan árangur Mið-
flokksins má ekki síst þakka for-
manni hans, Juha Sipilä, sem hef-
ur leitt flokkinn frá árinu 2012 og
mörgum þykir líklegastur til þess
að verða næsti forsætisráðherra
Finna.
Að þessu sinni hefur kosninga-
baráttan einkum snúist um
tvennt: efnahagsmál og varnar-
mál. Mjög hefur reynt á hvort
tveggja á kjörtímabilinu. Gekk
Stubb svo langt að segja við fjöl-
miðla að flokkur sinn hefði verið
fjötraður af vinstri flokkunum
sem mynduðu stjórn með Samein-
ingarflokknum, og því hefði ekki
verið hægt að koma efnahagnum á
betri kjöl. Stubb hefur einnig tal-
að digurbarkalega um kjarkleysi
finnskra stjórnmálamanna, en
ólíklegt er að sá boðskapur muni
duga til að flokkurinn haldi sínu.
Það sem vekur þó kannski ekki
síst athygli er sú staðreynd, að
miðað við þær kannanir sem birst
hafa gæti vel farið svo að Finna-
flokkurinn, sem lengst af kallaði
sig Sanna Finna, fengi ríflega
16% atkvæða, en árið 2011 fékk
hann um 19%. Hann gæti því orð-
ið þriðji stærsti flokkurinn, en
raunar er munurinn á Finna-
flokknum og Sameiningar-
flokknum þar innan
skekkjumarka. Þó
að Finnaflokkurinn
hafi þar með dalað
aðeins, myndu slík
úrslit þýða það að
flokkurinn, sem talinn er eiga
heima yst á hægri væng stjórn-
málanna, hafi í raun náð að festa
sig í sessi sem afl í finnskum
stjórnmálum.
Leiðtogar Finnaflokksins hafa
látið í veðri vaka að þeir væru til-
búnir til þess að taka þátt í stjórn-
armyndunarviðræðum eftir kosn-
ingarnar. En þá vandast málið,
því að flokkurinn hefur ekki bara
staðið fyrir harðri stefnu gegn
innflytjendum, heldur hafa þing-
menn hans lagst hart gegn öllum
tilraunum til þess að greiða úr
evrukreppunni og kosið þvert
gegn allri aðstoð til Grikklands.
Það gæti því orðið erfitt fyrir aðra
flokka að samþykkja það að
Finnaflokkurinn taki þátt í stjórn
ríkisins.
Sipilä og Miðflokkurinn hafa
engu að síður léð máls á slíku
stjórnarsamstarfi eftir kosning-
arnar. Það yrði athyglisverð nið-
urstaða, ekki síst þar sem Finna-
flokkurinn yrði þá annar
flokkurinn á Norðurlöndunum á
eftir norska Framfaraflokknum,
sem næði inn í ríkisstjórn, þrátt
fyrir að teljast til svonefndra
„hægriöfgaflokka“.
Hvernig sem fer mun næsta
ríkisstjórn þurfa að taka á efna-
hagnum, en ástandið nú má að
mörgu leyti rekja til ytri að-
stæðna. Finnar hafa hins vegar
sýnt það í áranna rás að þeir eru
úrræðagóðir, eins og þegar
gúmmístígvélafabríkka breytti
sér í einn helsta tæknirisa heims á
örfáum árum. Það skyldi því eng-
inn afskrifa Finna.
Finnski flokkurinn
heldur sjó í könn-
unum}
Kosið í Finnlandi
Ófremdar-ástandið á göt-
um höfuð-
borgarinnar hefur
ekki farið fram hjá
neinum í vetur. Víða
hafa myndast stórar og djúpar
holur, sem starfsmenn borgar-
innar hafa vart við að fylla upp í
og iðulega reynast viðgerðirnar
skammgóður vermir. Holur eiga
heima í svissneskum osti, en á
vegum geta þær beinlínis verið
hættulegar.
Í gær sagði frá því á mbl.is að
Vegagerðinni hefðu borist 200 til-
kynningar um tjón vegna holu-
aksturs það sem af væri þessu ári
og væru þær nú þegar orðnar
næstum helmingi fleiri en allt ár-
ið í fyrra.
Ítrekað hefur verið sagt frá
ástandinu á götunum í Morgun-
blaðinu og á mbl.is. Í frétt mbl.is í
gær kemur fram að sprenging
hafi orðið í þessum málum hjá
tryggingafélaginu Sjóvá, sem
tryggir stærstu veghaldara á höf-
uðborgarsvæðinu, Vegagerðina,
Reykjavík og Hafnarfjörð.
Í lok mars lýsti
viðmælandi mbl.is
því hvernig sprungið
hefði á tveimur
dekkjum á bíl hans í
holu á mótum Lækj-
argötu og Kalkofnsvegar. Meðan
ökumaðurinn beið eftir dráttarbíl
lentu tveir bílar í nákvæmlega því
sama. Þarna varð tjón á þremur
bílum á sama klukkutímanum.
Það er ótækt að ökumönnum
líði eins og þeir séu í stórsvigi
þegar þeir aka um götur borgar-
innar. Hægt er að sneiða hjá hol-
um þegar bjart er, en í myrkri og
slæmu skyggni vandast málið.
Á öllu er hægt að finna skýr-
ingar, en þær duga þeim skammt,
sem sitja uppi með ónýtan bíl.
Vissulega er mikið álag á gatna-
kerfinu og í vetur hefur oft snjóað
og því þurft að ryðja og hreinsa
göturnar.
Augljóst er að eitthvað hefur
farið verulega úrskeiðis í viðhaldi
gatnakerfisins í höfuðborginni.
Nú þarf að taka á vandanum og
fyrirbyggja að það sama verði
uppi á teningnum næsta vetur.
Ástandið á götum
borgarinnar er óboð-
legt}
Hættulegar holur
E
ins og víða annars staðar snýst
bróðurpartur íslenskrar þjóð-
félagsumræðu beint eða óbeint
um peninga. Hver á of lítið af
peningum, hver á of mikið af
peningum, hver stal peningum, hver á skilið
peninga, af hverjum ætti að hafa peninga, í
hvað ætti að verja peningum, í hvað ætti ekki
að verja peningum og svo framvegis. Aðsendar
dagblaðagreinar, pistlar á borð við þennan hér,
rökræður stjórnmálafólks, Facebook-rifrildi,
heitapottsrabb og kaffistofuskraf – alla jafna
eru peningar hjartað í þeim skoðanaskiptum
sem þjóðin nýtir til að ávarpa sjálfa sig. Þetta
er svo augljóst að það liggur við að það sé klisja
að segja að samfélagið sé heltekið af peningum.
Þessi staðreynd er engu að síður áhugaverð
fyrir ýmsar sakir. Í fyrsta lagi eru peningar
skáldskapur og sá sannleikur út af fyrir sig að mannlegt
samfélag sé gegnsýrt af tilbúningi er afskaplega áleitinn.
Goðsagnir eru – líkt og áður hefur verið vikið að á þessum
vettvangi – gríðarlega mikilvægar í krafti sameiningar-
máttar síns, en getur þjóðfélag sem er gagntekið af ein-
hverju sem er ekki til verið í heilladrjúgum farvegi?
Í öðru lagi er forvitnilegt að hugsa til þess að þrátt fyrir
að samfélagið sé með peninga á heilanum, þá hafa þeir
engu að síður takmörkuð áhrif á hamingju fólks. Mælingar
og rannsóknir á hamingju eru eðli málsins samkvæmt erf-
iðar í framkvæmd í ljósi þess að viðfangsefnið er að öllu
leyti huglægt, en á síðustu áratugum hafa þó verið gerðar
athyglisverðar rannsóknir á sambandi peninga
og hamingju fólks. Niðurstaðan er sú að pen-
ingar hafa afskaplega takmörkuð áhrif á lang-
varandi vellíðan. Hamingja einstaklings sem
þiggur, segjum, hefðbundin íslensk meðallaun
um hver mánaðamót, mun ekki breytast til
langframa þótt hann fái veglega launahækkun,
og hið sama á við þótt laun hans lækki. Gleði-
fregnir og áföll eru eins og steinvölur sem gára
yfirborð Tjarnarinnar; vatnið ýfist og ólgar um
stund, en leitar svo í sama ástand og ríkti fyrir.
Það er ekki nema í jaðartilvikum sem fjár-
hagsbreytingar skekja tilveru fólks svo harka-
lega að hamingja þess breytist varanlega. Ein-
stætt þriggja barna foreldri í láglaunavinnu
mun upplifa umtalsverða hamingju við það að
vinna í Víkingalottói, og þessi aukna vellíðan
mun lifa, jafnvel þótt áhrif hennar dvíni vissu-
lega með tímanum. (Þetta er þó allt sagt með þeim fyrir-
vara að augljóslega er til mökkur af fólki sem helgar líf sitt
baráttunni fyrir því að eiga meiri peninga í dag en í gær og
upplifir eflaust vellíðan við að sjá draum sinn rætast.)
Samfélög sem telja sig þróuð ættu að leggja minni
áherslu á að velta sér upp úr peningum og skiptast frekar
á skoðunum um hvað það er sem raunverulega gerir fólk
hamingjusamt, hvað felst í inntaksríku lífi. Við erum öll
hérna saman, á þessu augnabliki, á afskekktri eyju í köldu
hafi, og hver er eiginlega tilgangurinn með þessu öllu sam-
an ef við kappkostum ekki að hugsa um það sem virkilega
skiptir máli – að fólki líði vel?
Halldór
Armand
Pistill
Að hugsa um það sem máli skiptir
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Annar áfangi BALL-verkefnisins stendur núyfir. Hann felst í víðtækriviðhorfskönnun á Íslandi,
Spáni og í Póllandi. BALL-
verkefnið snýst um undirbúning
þriðja æviskeiðsins, það er áranna
eftir fimmtugt. BALL stendur fyrir
„Be Active Through Lifelong
Learning“ sem er þýtt „Virk með
ævinámi“.
BALL-verkefnið er til tveggja
ára. Það hófst haustið 2014 og því
lýkur haustið 2016. Verkefnið er
unnið í samstarfi íslensku sjálfseign-
arstofnunarinnar Evris Foundation
ses., sem sérhæfir sig í evrópskri og
alþjóðlegri samvinnu, U3A Reykja-
vík (The University of the Third
Age Reykjavík) og U3A-samtaka í
Póllandi og á Spáni. Evris ber
ábyrgð á stjórnun og heildar-
skipulagi verkefnisins.
U3A í Lublin í Póllandi starfar í
umboði fimm háskóla í borginni.
Permanent University Alicante á
Spáni er áætlun á sviði vísinda,
menningar og félagsmála á vegum
háskólans í Alicante og tilheyrir
einnig U3A. Verkefnið nýtur stuðn-
ings Erasmus+ áætlunar ESB.
Bakhjarlar BALL-verkefnisins hér
á landi eru Bandalag háskólamanna,
Reykjavíkurborg, Starfsmannafélag
Reykjavíkurborgar, Landsvirkjun
og Starfsmannasvið Háskóla Ís-
lands.
Íslensk hugmynd
Dr. Hans Kristján Guðmunds-
son, formaður U3A Reykjavík, segir
að Ingibjörg R. Guðlaugsdóttir,
fyrrverandi formaður U3A Reykja-
vík, hafi átt hugmyndina að BALL-
verkefninu. Fyrsta skrefið var ráð-
stefna um þriðja æviskeiðið í Lista-
safni Reykjavíkur í september
síðastliðnum. Niðurstaða fyrsta
áfanga verkefnisins var kynnt Eygló
Harðardóttur félagsmálaráðherra
25. mars sl.
„Verkefnið fjallar um að þróa
hugmyndir, leiðbeiningar og jafnvel
námsefni um hvernig best megi und-
irbúa þriðja æviskeiðið og starfslok
með góðum fyrirvara,“ sagði Hans.
Þessar leiðbeiningar munu fyrir-
tæki, samtök, skólar, stéttarfélög
eða opinberar stofnanir geta notað
til að undirbúa fólk þegar dregur
nær starfslokum. Fram kom á hug-
arflugsfundi BALL-teymisins með
sérfræðingum og fulltrúum nokk-
urra stórra fyrirtækja að undirbúa
ætti starfslok fólks með því að bjóða
upp á hagnýta fræðslu og námskeið.
Líklega er árangursríkast að bjóða
upp á slíka fræðslu í fleiri en einum
áfanga og byrja alllöngu áður en við-
komandi lætur af störfum. Auk þess
þurfa að vera í boði vinnustofur,
námskeið og þjálfun til að ýta undir
og aðstoða fólk á ofanverðum
miðjum aldri við að greina stöðu
sína, skoða ferilinn að baki, langanir,
möguleika, styrkleika og hamlanir.
Síðan þyrfti það að eiga kost á
stuðningi til forgangsröðunar og
stefnumótunar vegna áranna sem
framundan eru.
Verið er að gera víðtæka við-
horfskönnun á Íslandi, Spáni og í
Póllandi og er það 2. áfangi BALL-
verkefnisins. Félagsvísindastofnun
Háskóla Íslands vinnur að könnun
á meðal fólks í úrtaki 50 ára og
eldri um það sem lýtur að starfs-
lokum og undirbúningi þeirra.
Þriðji áfanginn mun snúast
um að þróa ráðgefandi leið-
beiningar sem geta t.d. nýst
atvinnuveitendum og
endurmenntunarstofn-
unum um undirbúning
starfsloka og þriðja ævi-
skeiðsins.
Að auka virkni á
þriðja æviskeiðinu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
U3A Samtökin halda m.a. fræðslufundi um fjölbreytt málefni og fara í
kynningarheimsóknir í fyrirtæki og stofnanir. Myndin er úr safni.
U3A eru samtök fólks á þriðja
æviskeiðinu, árunum eftir
fimmtugt, sem vill afla sér og
miðla þekkingu. Fyrsta ævi-
skeiðið er bernskan og ung-
lingsárin. Annað æviskeiðið
starfsárin og barnauppeldið og
það þriðja tekur við þegar fólk
fer að huga að starfslokum.
U3A Reykjavík samtökin
(www.u3a.is) voru stofnuð 2012
og eru hluti af alþjóðlegri hreyf-
ingu U3A sem er að finna í 30-
40 löndum. U3A var upphaflega
stofnað í Frakklandi 1972.
U3A Reykjavík stendur
meðal annars fyrir fyrir-
lestrum og fræðsluheim-
sóknum fyrir félags-
menn sína. Hægt er að
fræðast nánar um
fræðsludagskrána og
félagsstarfið á
heimasíðu
U3A
Reykjavík.
U3A sam-
tökin
ÁRIN EFTIR FIMMTUGT
Hans Kr.
Guðmundsson