Morgunblaðið - 16.04.2015, Blaðsíða 39

Tjarnargötu 12 | 101 Reykjavík | sími 527 2100 | tjarnarbio.is
Carroll: Berserkur (Mörg rými Tjarnarbíós)
Fim 16/4 kl. 20:00 Fös 17/4 kl. 20:00
Macho Man Saving History (Salurinn)
Sun 3/5 kl. 20:00
Sviðslistahátíð Assitej (Salurinn)
Þri 21/4 kl. 17:00 Fim 23/4 kl. 12:00 Lau 25/4 kl. 13:00
Mið 22/4 kl. 9:30 Fim 23/4 kl. 15:00 Lau 25/4 kl. 16:00
Mið 22/4 kl. 17:00 Fös 24/4 kl. 9:00 Lau 25/4 kl. 18:00
Síðbúin rannsókn (Aðalsalur)
Mán 11/5 kl. 20:00 Þri 12/5 kl. 20:00 Fös 15/5 kl. 20:00
Both Sitting Duet og Body Not Fit For Purpose (Salurinn)
Lau 30/5 kl. 20:00
The Border (Salurinn)
Mán 18/5 kl. 20:00 Þri 19/5 kl. 20:00
Endatafl (Salurinn)
Fös 1/5 kl. 20:00 Fim 14/5 kl. 20:00 Fim 28/5 kl. 20:00
Lau 2/5 kl. 20:00 Lau 16/5 kl. 20:00 Fös 29/5 kl. 20:00
Fim 7/5 kl. 20:00 Sun 17/5 kl. 20:00
Fös 8/5 kl. 20:00 Sun 24/5 kl. 20:00
Hávamál (Salurinn)
Mið 27/5 kl. 20:00 Sun 31/5 kl. 20:00 Lau 6/6 kl. 20:00
MENNING 39
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. APRÍL 2015
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Vesturíslenski fornleifafræðingurinn
Kristján Ahronson flytur í dag,
fimmtudag, kl. 16.30 forvitnilegan
fyrirlestur í stofu 101 í Odda, húsi
Háskóla Íslands. Í fyrirlestrinum,
sem er í fyrirlestraröð Miðaldastofu
um landnám Íslands, fjallar hann um
rannsóknir sínar á aldri manngerðra
hella á Suðurlandi og mögulegum
uppruna krossa sem hafa verið ristir í
veggi hellanna.
Fyrirlesturinn kallar Kristján
„Into the ocean – Early Iceland and
its Atlantic context“. Í kynningu seg-
ir að í slíkum hellaristum, sem finnast
á hundruðum staða við strönd Ír-
lands, Skotlands og Íslands, birtist
lítt þekkt saga kristni við Norður-
Atlantshaf. Sem dæmi sé vitað að á
eyjum við Skotland hafi þrifist á mið-
öldum klausturmenning, þar sem
menn hafi gert slíka einfalda krossa,
en enn sé óljóst hver útbreiðsla þess-
ara kristnu samfélaga hafi verið.
Hins vegar hafi norrænir menn verið
áberandi á þessum tíma við Norður-
Atlantshaf.
Kristján hefur leitað svara við
spurningum um landnám og áhrifa-
svæði og greinir í fyrirlestrinum frá
rannsóknum sínum hér á landi.
Gjóskulög á efnishaugnum
Kristján er lektor við Prifysgol
Bangor University í Wales og hefur
University of Toronto Press nýverið
gefið út bók hans um rannsóknirnar
en hún nefnist Into the Ocean: Vik-
ings, Irish and Environmental
Change in Iceland and the North.
„Síðustu tvö ár hef ég meðal ann-
ars verið að skoða leyndardóma þess-
ara manngerðu hella á Suðurlandi
sem Árni Hjartarson og fleiri hafa
rannsakað og skrifað merkilegar
greinar um,“ segir Kristján. Hann
bætir við að á Suðurlandi séu tugir
slíkra hella og erfitt hafi verið að
koma tilurð þeirra inn í kenningar um
landnám landsins.
Kristján fór ásamt samstarfs-
mönnum að velta fyrir sér hvernig
væri hægt að tímasetja gerð hell-
anna. Þeir beindu sjónum sér-
staklega að Seljalandshellum, sem
eru þrír, og Kverkhelli sem er
skammt þar frá. Við Kverkhelli gátu
þeir notað gjóskulögin í landinu til að
tímasetja aldurinn en skiljanlega
gekk það ekki við hellinn sjálfan held-
ur ákváðu þeir þeir að leita að efnis-
haugnum sem mokað var út úr berg-
inu. „Með því að styðjast við
gjóskulögin hér á landi má tímasetja
hluti í jörðu með einstakri ná-
kvæmni,“ segir Kristján. Þeir fundu
efnishaug fyrir utan hellinn og með
samanburðarrannsóknum á berginu
má með sannfærandi hætti segja að
þar sé komið efnið sem mokað var út.
„Þá þurfti að sjá hvort hægt væri að
beita gjóskulagsrannsóknum og við
fundum bæði landnámslagið svokall-
að og gjósku úr Kötlugosi fimmtíu til
sextíu árum síðar. Það var mikil-
vægur fundur og þessi gjóskulög
voru talsvert ofar en efnið sem mokað
var út úr hellinum. Með því að beita
viðurkenndum niðurstöðum á því
hvernig jarðvegur safnaðist upp á
þessum tíma höfum við tímasett gerð
hellisins til um ársins 800,“ segir
hann. „Það vekur ýmsar spurningar!“
Tengsl við krossa á Skotlandi
Í Seljalandshellum beindist rann-
sókn Kristjáns og samstarfsmanna
hans að öðru fyrirbæri, hinum mann-
gerðu krossum sem höggnir hafa ver-
ið, og eru 24 talsins, og 104 til sem
ristir hafa verið í veggina og enn eru
sýnilegir. Þeir gerðu eftirmyndir
þessara krossa, með bestu tækni sem
fyrirfinnst í dag, og unnu með sér-
fræðingum á Bretlandseyjum í grein-
ingu slíkra krossa. Kristján mun
greina frá rannsóknunum í fyrirlestr-
inum en í stuttu máli telja að kross-
arnir hér líkist mest krossum sem
finnast á ákveðnum stöðum við norð-
urströnd Írlands og norðvestur-
strönd Skotlands. Miðað við þessar
niðurstöður, sem benda til veru krist-
inna manna hér á landi löngu fyrir
tíma hins meinta landnáms upp úr
870, er rétt að spyrja Kristján hvort
ekkert sé að marka Landnámabók.
„Saga landnáms Íslands er líklega
flóknari en talið hefur verið,“ segir
hann. „Við ættum að lesa Landnáma-
bók í því ljósi að hún var skrifuð með
ákveðinn tilgang í huga. Þessar nið-
urstöður vekja ýmsar spurningar og
ég er sannfærður um að framhalds-
rannsóknir á hellunum muni vekja
enn fleiri.“
Rannsókn tímasetur
Kverkhelli til um 800
 Kristján Ahronson greinir frá rannsóknum á hellum
Morgunblaðið/Golli
Fræðimaðurinn „Saga landnáms Íslands er líklega flóknari en talið hefur
verið,“ segir Kristján Ahronson sem rannsakað hefur aldur hellisins.
Gamall Þórður Tómasson, safnvörður í Skógum, bendir á kross í vegg
Kverkhellis sem rannsóknir benda til að hafi verið gerður um 800.
Birgir Snæbjörn
Birgisson mynd-
listarmaður opn-
ar í dag klukkan
17 sýningu í Gall-
er í Gangi,
heimagalleríi
Helga Þorgils
Friðjónssonar
myndlistar-
manns að Reka-
granda 8. Allir
eru velkomnir.
Sýninguna kallar Birgir „Nafn
mitt er lýðræði“ og vísar heitið til
texta sem femíníski aktivistahóp-
urinn Femen hefur notað. Hópur-
inn hefur barist gegn ýmiskonar
óréttlæti sem viðgengst í nútíma-
samfélögum. Hann á uppruna í
Úkraínu, en flúði með höfuðstöðvar
sínar til Parísar. Birgir sýnir bæði
málverk og texta í Ganginum.
Lýðræðispælingar
á sýningu Birgis
Birgir Snæbjörn
Birgisson
Kópavogsbær veitti í
vikunni 14,5 milljónir
króna í menningar-
styrki. Alls hlaut 21
aðili, einstaklingar,
hópar, hátíðir eða
samtök styrk úr lista-
og menningarsjóði
bæjarins í ár og í til-
kynningu segir að
verkefnin séu að
venju fjölbreytileg.
Af helstu styrkjum
má nefna að Erpur
Eyvindarson fær styrk
upp á 1,5 milljónir til
að halda útitónleika í
Hamraborg; RIFF, alþjóðleg kvik-
myndahátíð í Reykjavík er styrkt
um 3,5 milljónir til að vera með
sérviðburði í menningarhúsum
Kópavogsbæjar; Cycle, tónlistar-
og listahátíð, fær einnig styrk upp
á 3,5 milljónir til að halda nýja
listahátíð í Kópavogi í samstarfi
við Gerðarsafn, Salinn, Náttúru-
fræðistofu Kópavogs og Listhús
Kópavogsbæjar; Björn Thoroddsen
fær 1,5 milljónir til að halda
djasshátíð í Kópavogi og Pamela
De Sensi fær einnig 1,5 milljónir
til að halda menningarhátíðina
Ormadaga í Kópavogi.
Kópavogur veitti menningarstyrki
Styrkþegar Frá afhendingunni í Salnum.
Billy Elliot (Stóra sviðið)
Fim 16/4 kl. 19:00 14.k Þri 5/5 kl. 19:00 Mið 20/5 kl. 19:00
Fös 17/4 kl. 19:00 15.k Mið 6/5 kl. 19:00 Fim 21/5 kl. 19:00
Sun 19/4 kl. 19:00 aukas. Fim 7/5 kl. 19:00 Fös 22/5 kl. 19:00
Mið 22/4 kl. 19:00 Fös 8/5 kl. 19:00 Mán 25/5 kl. 19:00
Fim 23/4 kl. 19:00 Lau 9/5 kl. 19:00 Mið 27/5 kl. 19:00
Fös 24/4 kl. 19:00 Sun 10/5 kl. 19:00 Fös 29/5 kl. 19:00
Sun 26/4 kl. 19:00 Mið 13/5 kl. 19:00 Lau 30/5 kl. 19:00
Mið 29/4 kl. 19:00 Fim 14/5 kl. 19:00 Sun 31/5 kl. 19:00
Fim 30/4 kl. 19:00 Fös 15/5 kl. 19:00 Mið 3/6 kl. 19:00
Sun 3/5 kl. 19:00 Sun 17/5 kl. 19:00 Fim 4/6 kl. 19:00
Fjölskyldusýning í hæsta gæðaflokki - ósóttar pantanir seldar daglega
Lína langsokkur (Stóra sviðið)
Lau 18/4 kl. 13:00 Sun 26/4 kl. 13:00 Sun 17/5 kl. 13:00
Sun 19/4 kl. 13:00 Sun 3/5 kl. 13:00
Lau 25/4 kl. 13:00 Sun 10/5 kl. 13:00
Síðustu sýningar leikársins
Er ekki nóg að elska? (Nýja sviðið)
Fim 16/4 kl. 20:00 10.k Mið 29/4 kl. 20:00 15.k Sun 10/5 kl. 20:00 21.k
Fös 17/4 kl. 20:00 11.k Fim 30/4 kl. 20:00 16.k Þri 12/5 kl. 20:00 aukas.
Sun 19/4 kl. 20:00 aukas. Sun 3/5 kl. 20:00 17.k Mið 13/5 kl. 20:00 22.k.
Mið 22/4 kl. 20:00 12.k Mið 6/5 kl. 20:00 aukas. Fim 14/5 kl. 20:00 23.k.
Fim 23/4 kl. 20:00 13.k Fim 7/5 kl. 20:00 18.k Fös 15/5 kl. 20:00 aukas.
Fös 24/4 kl. 20:00 aukas. Fös 8/5 kl. 20:00 19.k Fim 21/5 kl. 20:00
Sun 26/4 kl. 20:00 14.k Lau 9/5 kl. 20:00 20.k.
Nýtt verk eftir Birgi Sigurðsson höfund hins vinsæla leikrits Dagur vonar
Kenneth Máni (Litla sviðið)
Lau 18/4 kl. 20:00 Lau 2/5 kl. 20:00 Fös 29/5 kl. 20:00
Lau 25/4 kl. 20:00 Lau 16/5 kl. 20:00
Stærsti smáglæpamaður Íslands stelur senunni
Beint í æð (Stóra sviðið)
Lau 18/4 kl. 20:00 Lau 2/5 kl. 20:00
Lau 25/4 kl. 20:00 Lau 16/5 kl. 20:00
Sýningum fer fækkandi
Hystory (Litla sviðið)
Fös 17/4 kl. 20:00 aukas. Mið 29/4 kl. 20:00 6.k. Fös 15/5 kl. 20:00
Sun 19/4 kl. 20:00 aukas. Fös 8/5 kl. 20:00 auka. Mið 20/5 kl. 20:00 auka.
Fös 24/4 kl. 20:00 5.k. Fim 14/5 kl. 20:00
Nýtt íslenskt verk eftir Kristínu Eiríksdóttur
Billy Elliot –★★★★★ , S.J. Fbl.
leikhusid.is Segulsvið – ★★★★ „Mikill galdur“ – AV, DV
HVERFISGATA 19551 1200 LEIKHUSID.IS MIDASALA@LEIKHUSID.IS
Fjalla - Eyvindur og Halla (Stóra sviðið)
Fim 16/4 kl. 19:30 7.sýn Lau 18/4 kl. 19:30 9.sýn Lau 25/4 kl. 19:30 11.sýn
Fös 17/4 kl. 19:30 8.sýn Fös 24/4 kl. 19:30 10.sýn
Eitt magnaðasta verk íslenskra leikbókmennta í uppsetningu Stefan Metz.
Sjálfstætt fólk - hetjusaga (Stóra sviðið)
Sun 19/4 kl. 19:30 Aukas.
Allra síðasta aukasýning.
Segulsvið (Kassinn)
Fös 17/4 kl. 19:30 9.sýn Lau 18/4 kl. 19:30 10.sýn
Nýtt leikverk eftir Sigurð Pálsson
Kuggur og leikhúsvélin (Kúlan)
Sun 19/4 kl. 13:30 Sun 19/4 kl. 15:00
Kuggur og félagar geysast nú upp á svið í Þjóðleikhúsinu í fyrsta sinn!