Morgunblaðið - 18.05.2015, Side 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. MAÍ 2015
Þvottagleði Á laugardag bauð Toyota upp á árlegan frían bílaþvott í Kauptúni fyrir eigendur Toyota-bifreiða og fjölmenntu þeir með bíla sína sem voru pússaðir og fægðir í veðurblíðunni.
Eggert
Tollar hækka
vöruverð til neyt-
enda og fyrirtækja.
Tollar skekkja verð-
myndun í hagkerf-
inu, stuðla að röng-
um fjárfestingum og
rýra hagvöxt. Tollar
lækka ráðstöfunar-
tekjur launþega.
Tollar flytja hagnað
af verslun úr landi
og draga úr vöruúr-
vali neytenda. Tollar
auka viðskiptakostn-
að atvinnulífsins.
Tollar veikja útflutn-
ingsgreinar. Það eru
engin efnahagsleg
eða pólitísk rök fyrir
því að leggja tolla á
vörur, önnur en að
gæta sérhagsmuna
afar fárra fyrirtækja
og einstaklinga á
kostnað atvinnulífs-
ins og alls þorra
launþega.
Tekjur ríkisins af
tollum og aðflutn-
ingsgjöldum, skv. fjárlögum 2015, eru áætl-
aðir 5,5 milljarðar króna, eða sem nemur
0,8% af heildartekjum ríkissjóðs. Væru allar
vörur settar í 0% tollflokk og allir magntollar
lagðir af, myndu tekjur ríkissjóðs minnka
óverulega, en á móti myndi ríkið spara kostn-
að við tollheimtu, aðrir skattstofnar myndu
styrkjast og kaupmáttur allra landsmanna
eflast.
Ríkisstjórnin ætti að stefna að afnámi alla
tolla á innflutning frá og með 1. janúar 2016.
Það mun kosta lítið, en styrkja efnahag og
bæta lífskjör í landinu.
Afnemum
tolla
Eftir Erlend Magnússon
» Væru allar
vörur sett-
ar í 0% toll-
flokk og allir
magntollar
lagðir af,
myndu tekjur
ríkissjóðs
minnka óveru-
lega.
Erlendur Magnússon
Höfundur á sæti í flokksráði Sjálfstæðisflokksins.
Fólk úr öllum stéttum sam-
félagsins getur brotið af sér og
hlotið fangelsisdóm eins og
dæmin sanna. En sumir eru lík-
legri en aðrir til að ganga gegn
grundvallarlögum samfélagsins
og komast í flokk brotamanna.
Þar koma iðulega við sögu fé-
lagslegar aðstæður sem rót
ógæfunnar. Margir brotamanna
hafa búið við lakari kjör en aðr-
ir – uppeldi verið slakt og að-
búnaður í sumum tilvikum hörmulegur.
Koma þeirra í fangelsi kemur oftast nær
ekki á óvart þegar haft er í huga vaxtar-
og mótunarumhverfi sem þeir eru sprottnir
upp af og það getur vakið umhugsun um
mörk sektar einstaklings og sektar sam-
félags. Aðrir hafa hrakist af gæfuleið af
ýmsum ástæðum enda þótt þeir hafi búið
við gott atlæti.
Fangelsisrefsingar nútímans verða sífellt
þyngri út frá því sjónarhorni einu að fang-
elsun útilokar menn frá fleiru en fyrr á
tímum: nútímasamfélag veitir óþrjótandi
möguleika á tölvuöld hvað t.d. atvinnu og
tómstundir snertir. Fangelsið þrengir að
lífskjörum fangans og möguleikar til lífs-
viðurværis eru skertir svo bitnar á börnum
og maka, sé þeim til að dreifa. Margur seg-
ir auðvitað að þeim sjálfum sé um að kenna
en málið er ekki ætíð svo einfalt og leysir
ekki heldur vandann sem afplánuninni
fylgir.
Orðin betrun og betrunarhús heyrast
stundum þegar talað er um fangelsi. Með
þeim orðum er búið að skilgreina þau sem
eru bak við lás og slá sem verri mann-
eskjur en aðrar – þær þurfi að gera betri
og siða til. Í nútímanum er
skynsamlegra að tala í þessu
sambandi um samfélagslega
leiðsögn án þess að fella gild-
isdóma um hvort manneskjan
sé góð eða slæm; hvort
tveggja er til í öllum.
Leiðsögnin er samtal
og samvinna
Það eina sem sameinar
fanga er að þeir hafa hlotið
dóm fyrir afbrot og stundum
svo alvarleg að aldrei verður
um bætt. Annars er fanga-
hópurinn mjög sundurleitur og að vissu
leyti ónákvæmt að tala um hann sem hóp –
þetta eru margir hópar eða þegar öllu er á
botninn hvolft fyrst og fremst einstaklingar
á svipuðu reki. Það er mjög mikilvægt að
þurrka ekki út einstaklinginn sem er fangi
og tala um hópinn sem einlita hjörð eins og
gjarnan er gert. Samfélagsleg leiðsögn
fanga á að draga dám af því að hann er
einstaklingur.
Með samfélagslegri leiðsögn er í raun átt
við að hafa siðferðilega jákvæð áhrif á ein-
stakling sem brotið hefur af sér, veita hon-
um tækifæri til að sýna að hann geti axlað
ábyrgð á sjálfum sér og komið sóma-
samlega fram gagnvart öðrum. Mikilvægt
er að koma fram við brotamanninn á for-
dómalausan hátt sem manneskju, sýna hon-
um virðingu og traust. Þessi leiðsögn fer
iðulega fram á stað þar sem frelsi ein-
staklingsins hefur verið úthýst, í lokuðu
fangelsi eða opnu.
Hvernig er námskrá samfélagslegrar
leiðsagnar? Hún er ekki til sem slík en
daufan óm hennar má finna í lögum og
reglugerðum sem rekja hvað fangavist er
og hvað föngum standi þar til boða. En
brýnt er að móta heildstæða atvinnu- og
skólastefnu fyrir fangelsin og hún má ekki
vera tilviljanakennd heldur úthugsuð.
Atvinna og nám eru grunnþættir í sam-
félagslegri leiðsögn fanga. Skólahald þarf
að stórefla en það hefur víða gengið býsna
vel. Allt námið þarf að vera einstaklings-
miðað því margur fanginn hefur orðið við-
skila við skólakerfið á unglingsaldri. Vinna
og nám eru mikilvægir þættir til að byggja
upp líf sitt og móta betri sjálfsmynd. Hvað
skyldi það vera við vinnu sem býr til betri
sjálfsmynd? Það er meðal annars tilfinning
fyrir því að geta komið að gagni, þá laun
og vinna sem hentar viðkomandi og höfðar
til hans. Flestir fangar vilja vinna – sumir
ekki. Ef vinna á að vera veigamikill hluti af
samfélagslegri leiðsögn fangans þurfa laun-
in að vera sem næst taxtakaupi með þeim
skyldum og sköttum sem greiða þarf. Auk
þess myndi það auka svigrúm fangelsa til
að auka fjölbreytni vinnunnar. Vandinn er
sá að fangelsum er örðugt um vik að stofna
til nýrra arðbærra atvinnutækifæra. Um
leið og einhverju er komið á koppinn innan
fangelsis heyrast raddir fyrir utan fang-
elsin um að samkeppnislög séu brotin enda
laun fanga lægri en taxtakaup á almennum
vinnumarkaði.
Fangelsi er ekki nein endastöð í mannlíf-
inu sem betur fer – en það er mannlífstorg
sem ýmsir fara um – og þar getur svo sem
gengið á ýmsu eins og á öðrum torgum.
Endastöð brotamannsins er góðu heilli úti í
samfélaginu og þá sem frjáls einstaklingur.
Það er mikilvægt að hann sé vel útbúinn til
að koma þangað aftur eftir fangavist. Þess
vegna þarf hin samfélagslega leiðsögn að
hafa styrkt sjálfsmynd og hóflega bjart-
sýni. Komið honum á fætur til að taka þátt
í samfélaginu eftir því sem kostur er.
Fangaverðir vinna afar mikilvæga vinnu
í dagsins önn og eiga dagleg samskipti við
fanga. Þar reynir á almenna skynsemi,
festu og umhyggju. Menn geta orðið fyrir
góðum áhrifum með því að kynnast góðu
fólki í slæmum aðstæðum og þegar þeir
hafa komið lífi sínu í hönk. Þá þarf að huga
að því að fá tómstundaráðgjafa og félags-
málafræðing til að leiðbeina föngum þegar
þeir eiga lausar stundir en þær eru býsna
margar. Mikilvægast er að sinna föngum
með viturlegum hætti þar sem mannúð,
skilningur og kærleikur eru í fyrirrúmi.
Fangelsi og samfélagsleg leiðsögn
Eftir Hrein S.
Hákonarson
» Fangelsi er ekki nein enda-
stöð í mannlífinu sem bet-
ur fer – en það er mannlífstorg
sem ýmsir fara um …
Hreinn S. Hákonarson
Höfundur er fangaprestur þjóðkirkjunnar.