Morgunblaðið - 18.05.2015, Blaðsíða 27

MENNING 27
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. MAÍ 2015
Auði djúpúðgu til Auðar Auðuns sem
var fyrst kvenna til að gegna ráð-
herraembætti. Í heild fjölgaði flett-
unum í Íslandssögu a-ö úr rúmlega
600 í um 2.000.“
Alfræðiorðabækur og dagblöð
Gífurlegur fróðleikur er kominn
saman í einu riti en varla hafa heim-
ildinar verið sóttar á netið?
„Upplýsingarnar í þessum nýju
flettum eru byggðar á fjölbreyttum
heimildum, allt frá sagnfræðiritum
og alfræðibókum til dagblaða,“ svar-
ar Pétur. „Við slíka vinnu koma oft
upp hin klassísku vandamál sagn-
fræðingsins, hvaða upplýsingar á að
nota í ljósi þess að uppflettirit sem
þetta þarf í fyrsta lagi að vera ná-
kvæmt og í öðru lagi að gæta fyllsta
hlutleysis. Þetta er einkum vanda-
samt þegar kemur að persónusög-
unni. Í fyrsta lagi þarf að velja og
hafna hvaða persónur eiga heima í
ritinu og svo hvaða þætti úr ævistarfi
þeirra á að tína til í því afmarkaða
plássi sem svona uppflettibók býður
upp á. Fyrra atriðið er reynt að leysa
með því að setja sér einhvers konar
viðmiðunarreglur, t.d. þótti okkur
ekki rúm til að hafa alla einstaklinga
sem hafa gegnt ráðherraembætti
síðustu 100 árin heldur eingöngu þá
sem sátu heilt kjörtímabil. Und-
antekningin var þó að minnast á þá
sem t.d. urðu að segja af sér af tiltek-
inni ástæðu eða fóru úr ríkisstjórn
við óvenjulegar kringumstæður.
Þetta verða aldrei 100% skörp skil
milli þeirra sem detta inn og þeirra
sem er sleppt, hér er um að ræða
ótal grá svæði en svona fræðistörf
verða einmitt skemmtileg með því að
takast á við slík atriði.“
Erfitt að fjalla um
nýliðna atburði
„Mér kom mest á óvart hversu
vandasamt er að láta umfjöllun um
nýliðna atburði ekki tútna svo út að
þeir virðist mikilvægari en þeir í
raun voru. Sagan er þannig í grunn-
inn ákveðin þróun sem einstakir at-
burðir og persónur hafa áhrif á og í
riti sem þessu þarf að gæta að
ákveðnu jafnvægi þar sem umfangið
ætti að endurspegla mikilvægi
hverrar flettu. Þannig þarf t.d. um-
fjöllun um Besta flokkinn að taka
mið af að þetta var hreyfing sem lifði
í einungis eitt kjörtímabil og ætti því
að fá mun minna pláss en stjórn-
málaflokkur sem hefur verið við lýði
í eitt hundrað ár.“
Þetta var einkum krefjandi, að
sögn Péturs, þegar verið var að
semja flettur um nýliðna atburði sem
urðu í kjölfar bankahrunsins 2008.
„Auðvelt er að gleyma sér í að
skrifa mikinn langhund um t.d. Ice-
save. Allt þar til maður uppgötvar að
lengd flettunnar gæti gefið þeim sem
flettir upp í bókinni eftir 25 ár ranga
hugmynd um mikilvægið þegar flett-
an er orðin helmingi lengri en t.d.
þorskastríð. Icesave er vissulega
mikilvægur hluti af okkar sam-
tímasögu en ekki svo mikilvægur.
En að gæta þessa jafnvægis krefst
ákveðinnar árvekni, sem sagnfræð-
ingurinn þarf sífellt að hafa í huga.“
Samstarfið við Einar Laxness
Einar kom að gerð fyrsta upp-
flettiritsins af þessari gerð fyrir að
verða um fimmtíu árum. Frá þeim
tíma hefur margt gengið á í íslensku
samfélagi. Pétur segir samstarf
þeirra félaga hafa verið einstaklega
gjöfult og gott.
„Í grunninn var það þannig hjá
okkur að Einar lagði fram þann
veigamikla gagnagrunn sem fyrri
útgáfa Íslandssögu a-ö byggðist á
og er meðal bautasteina á sviði ís-
lenskrar sagnfræði. Þá ræddum við
í samstarfi við útgefanda um hvern-
ig við vildum breyta og hverju ætti
að bæta við þann grunn. Síðan hitt-
umst við á fundum, fórum yfir fram-
gang verksins og mátum tillögur
um viðbætur. Þar voru einkum lif-
andi umræður þegar við veltum á
milli okkar þeim einstaklingum sem
ættu heima í ritinu, langoftast vor-
um við sammála en í þeim undan-
tekningartilvikum sem við vorum
það ekki tókum við nettan sjómann
og báðir unnu!“
Í ritum sem þessu ætla lands-
menn að finna megi það sem réttast
er úr sögu lands og þjóðar. Er eng-
inn prakkari í sagnfræðingnum,
sem laumar inn einni skondinni
villu? Villu sem jafnvel gæti leitað í
lærðar ritgerðir?
„Haha! Nei, biddu fyrir þér. Við
sagnfræðingar erum í raun svo
smámunasamir um að reyna að hafa
öll atriði – stór sem smá – eins rétt
og mögulegt er að tilhugsunin um
að leika sér með söguna á þennan
hátt er beinlínis hrollvekjandi.
Meira að segja vorum við stöðugt
vakandi yfir því hvenær prentun
bókarinnar hæfist úti í Kína til að
geta komið að nýjum upplýsingum á
borð við andlát tiltekinnar persónu
sem er fletta í henni. Blekkinga-
leikur er vissulega þekkt fyrirbæri í
sögunni, allt frá nafngift Grænlands
til falsana Sölva Helgasonar, en á
sem slíkur eingöngu heima sem um-
fjöllunarefni sagnfræðinga en ekki
stefnumið þeirra, jafnvel þótt grín-
aktugt sé.“
öld
Morgunblaðið/Eggert
» Auðvelt er aðgleyma sér í að
skrifa mikinn langhund
um t.d. Icesave. Allt þar
til maður uppgötvar að
lengd flettunnar gæti
gefið þeim sem flettir
upp í bókinni eftir 25 ár
ranga hugmynd um
mikilvægið.
Sagnfræðingur „Þar voru einkum lif-
andi umræður þegar við veltum á milli
okkar þeim einstaklingum sem ættu
heima í ritinu, langoftast vorum við
sammála en í þeim undantekningar-
tilvikum sem við vorum það ekki tók-
um við nettan sjómann og báðir
unnu!“ segir Pétur Hrafn Arnason um
samstarfið við Einar Laxness.
Norski leikhópurinn Jo Strömgren
Kompani sýnir tvö verk í Tjarnar-
bíói nú í vikunni og er fyrsta sýn-
ingi í kvöld, mánudagskvöld
klukkan 20, á verkinu The Border.
Það er einnig sýnt á þriðjudags-
kvöld en á laugardaginn kemur er
sýning á verkinu Eldhúsið. Bæði
verkin eru úr smiðju dans- og
leikskáldsins Jo Strömgren sem er
dansáhugafólki hér á landi að
góðu kunnur en hann hefur starf-
að talsvert með Íslenska dans-
flokknum og einnig leikstýrt í
Borgarleikhúsinu.
Eldhúsið er dansverk fyrir full-
orðna en The Border leikverk fyr-
ir börn. Íslenski leikarinn Ívar
Örn Sverrisson leikur í þeim báð-
um en hann er búsettur í Noregi
og leikur nú í fyrsta sinn hér
heima í nokkur ár.
Virtur flokkur Úr Eldhúsinu eftir Strömgren en það verður sýnt á laugardag.
Jo Strömgren Kompani
með tvö verk í Tjarnarbíói
Hópur félaga í Félagi íslenskra
samtímaljósmyndara, FÍSL, tekur
þátt í sýningum á ljósmyndahátíð-
inni WFFA 2015 í Varsjá í Póllandi.
Í Starej Galeri er samsýning með
verkum sem tengjast landslagi á
einn eða annan hátt, eftir Ingu Sól-
veigu Friðjónsdóttur, Spessa, Ingv-
ar Högna Ragnarsson, Einar Fal
Ingólfsson, Daniel Reuter, Bjarg-
eyju Ólafsdóttur og Pétur Thom-
sen. Þar er líka skyggnusýning með
verkum Katrínar Elvarsdóttur.
Í Galeria Obok er samsýning með
portrettmyndum ungra ljósmynd-
ara, Valdimars Thorlacius, Sigríð-
ar Ellu Frímannsdóttur og Hall-
gerðar Hallgrímsdóttur.
Ljósmyndarar Hluti íslensku listamannanna með skipuleggjendum í Varsjá;
Spessi, Ingvar Högni, Bjargey og Inga Sólveig, lengst til hægri.
Ljósmyndalist í Varsjá
Billy Elliot (Stóra sviðið)
Mið 20/5 kl. 19:00 Lau 30/5 kl. 19:00 Sun 7/6 kl. 19:00
Fim 21/5 kl. 19:00 Sun 31/5 kl. 19:00 Mið 10/6 kl. 19:00
Fös 22/5 kl. 19:00 Mið 3/6 kl. 19:00 Fim 11/6 kl. 19:00
Mán 25/5 kl. 13:00 Ath kl
13
Fim 4/6 kl. 19:00 Fös 12/6 kl. 19:00
Mið 27/5 kl. 19:00 Fös 5/6 kl. 19:00 Lau 13/6 kl. 19:00
Fös 29/5 kl. 19:00 Lau 6/6 kl. 19:00 Sun 14/6 kl. 19:00
Fjölskyldusýning í hæsta gæðaflokki - ósóttar pantanir seldar daglega
Er ekki nóg að elska? (Nýja sviðið)
Fim 21/5 kl. 20:00 Fim 28/5 kl. 20:00
Fös 22/5 kl. 20:00 Fös 29/5 kl. 20:00
Nýtt verk eftir Birgi Sigurðsson höfund hins vinsæla leikrits Dagur vonar
Kenneth Máni (Litla sviðið)
Fös 29/5 kl. 20:00 Lau 6/6 kl. 20:00
Stærsti smáglæpamaður Íslands stelur senunni
Peggy Pickit sér andlit guðs (Litla sviðið)
Fim 21/5 kl. 20:00 Fös 22/5 kl. 20:00 Lau 30/5 kl. 20:00
Urrandi fersk háðsádeila frá einu umtalaðasta leikskáldi Evrópu
Hystory (Litla sviðið)
Mið 20/5 kl. 20:00 auka. Sun 31/5 kl. 20:00 auka.
Nýtt íslenskt verk eftir Kristínu Eiríksdóttur
Blæði: obsidian pieces (Stóra sviðið)
Þri 19/5 kl. 20:00 Mán 25/5 kl. 20:00 Fim 28/5 kl. 20:00
Íslenski dansflokkurinn - Aðeins þessar þrjár sýningar
Billy Elliot –★★★★★ , S.J. Fbl.