Læknablaðið - 01.09.2015, Blaðsíða 21

LÆKNAblaðið 2015/101 409
R A N N S Ó K N
Niðurstöður fyrri rannsókna, þar sem árangur þolþjálfunar hjá
einstaklingum með og án sykursýki er borinn saman, eru nokkuð
misvísandi. Nokkrar rannsóknir hafa komist að svipaðri niður-
stöðu og hér er birt, það er að hjartasjúklingar með sykursýki bæti
árangur í þreki við hjartaendurhæfingu minna en aðrir.11,12 Aðrar
rannsóknir hafa fundið lægra þrek í byrjun hjá sykursjúkum
hjartasjúklingum eins og í þessari rannsókn, en sambærilega bæt-
ingu eftir hjartaendurhæfingu.13 Ástæður þess að hjartasjúkling-
um með sykursýki af tegund 2 gengur heldur verr að bæta þrek
sitt eru ekki að fullu þekktar, en geta til dæmis skýrst af lakara
blóðflæði til vöðva í fótum.14 Einnig er þekkt röskun á starfsemi
í hvatberum í þverrákóttum vöðvum sjúklinga með sykursýki af
tegund 2,15 sem þó virðist geta gengið til baka með þjálfun.16 Reglu-
leg líkamleg þjálfun og hreyfing er ein af grunnstoðum meðferðar
við sykursýki af tegund 2 en ýmislegt bendir til þess að þeir hreyfi
sig almennt minna en aðrir.17,18 Væntanlega eru því mikil tækifæri
hjá þeim að ná heilsufarslegum ávinningi með aukinni hreyfingu
þar sem sterk rök benda til þess að regluleg hreyfing bæti heilsufar
og lifun hjá þeim sem hafa sykursýki af tegund 2.19,20
Niðurstöður okkar sýna að talsvert stór hluti rannsóknarhóps-
ins jók hreyfingu og þjálfun, því rúmlega 40% hópsins segist í
eftirfylgd hreyfa sig í að minnsta kosti tvær klukkustundir á viku
af talsverðri ákefð. Þetta gæti skýrt það að bætt göngugeta sem
náðist á meðferðartímanum viðhélst í eftirfylgd eftir sex mánuði.
Hjartaendurhæfing á Reykjalundi inniheldur meðal annars
fjölþætta líkamlega þjálfun sem rannsóknir hafa sýnt að skilar
góðum árangri í að bæta þol og styrk. Slembuð íhlutunarrannsókn
á sjúklingum með sykursýki af tegund 2 sem fengu mismunandi
þjálfun, sýndi aukningu í þoli og styrk, en aðeins þeir sem fengu
blandaða styrk- og þolþjálfun sýndu einnig marktæka lækkun á
HbA1c miðað við samanburðarhóp.21
Aðrir þættir hjartaendurhæfingarinnar eru til dæmis fræðsla
um mataræði, slökun, streitustjórnun og hvatning til aukinnar
virkni og bættrar reglu á daglegum venjum, til dæmis svefn-
venjum. Rannsóknir hafa sýnt að slík þverfagleg meðferð hefur
góð áhrif til að draga úr einkennum um andlega vanlíðan, svo
sem þunglyndi og kvíða.22 Það er mikilvæg forsenda þess að ein-
staklingum takist með endurhæfingu að breyta lífsháttum sínum,
meðal annars að auka hreyfingu og virkni.
Ekki urðu neinar verulegar breytingar á notkun lyfja við syk-
ursýki á rannsóknartímabilinu. Sjúklingar á insúlínmeðferð voru
hvattir til að fylgjast vel með blóðsykurgildum sínum en oft er
þörf á að lækka insúlínskammta eftir að þjálfunarmeðferð hefst.
Engin alvarleg tilvik urðu af blóðsykurföllum eða hjartatengdum
áföllum í rannsóknarhópnum á meðferðartímanum. Meðferðin
virðist því vera áhættulítil, jafnvel fyrir þennan hóp einstaklinga
sem margir eru í ofþyngd og hafa í mörgum tilvikum sögu um
langvarandi hreyfingarleysi auk hjartasjúkdóms og sykursýki af
tegund 2.
Styrkleikar þessarar rannsóknar voru góð þátttaka, en allir sem
komu til greina í rannsóknina samþykktu að taka þátt, og einnig
að allvel gekk að fá þátttakendur til að mæta í eftirfylgd. Sami
hópur starfsfólks sinnti meðferð sjúklinganna á rannsóknartím-
anum og meðferðin var vel skilgreind og samkvæmt ákveðnum
ferlum. Veikleikar rannsóknarinnar felast einkum í smæð rann-
sóknarhópsins sem ekki leyfði samanburð innan hópsins. Einnig
var talsvert brottfall í eftirfylgdinni, einkum í sex mínútna göngu-
prófunum. Einnig má telja til veikleika að samanburðarhópurinn
kom ekki í eftirfylgdarmælingar.
Rannsókninni var fyrst og fremst ætlað að lýsa þeim árangri
sem næst við núverandi verklag í hjartaendurhæfingu og því var
ekki slembað í mismunandi meðferðarhópa, en ópersónugreinan-
leg gögn sem liggja fyrir um aðra sjúklinga í hjartaendurhæfingu
voru notuð sem viðmið.
Meðal þeirra sjúklinga sem komu til hjartaendurhæfingar
reyndist sykursýki af tegund 2 talsvert algengari en gengur og
gerist í almennu þýði. Þeir sjúklingar sem hafa sykursýki eru að
jafnaði þyngri og þrekminni, en árangur þeirra í endurhæfingu
var annars að mestu sambærilegur og hjá öðrum hjartasjúkling-
um. Ánægjulegt var að endurhæfingin virtist skila sér í bættum
daglegum venjum til lengri tíma með aukinni hreyfingu og bættri
göngugetu.
Æskilegt væri að rannsaka frekar langtímaárangur hjartaend-
urhæfingar sykursjúkra hjá enn stærri hópi. Einnig væri áhuga-
vert að kanna hvort öðruvísi uppbyggð endurhæfing eða virkari
stuðningur eftir útskrift gæti skilað betri árangri.
Þakkir
Þakkir fær Thor Aspelund tölfræðingur fyrir aðstoð við öflun og
úrvinnslu gagna frá Hjartavernd, Vísindasjóður Reykjalundar
fyrir styrk til rannsóknarinnar og starfsfólk Hjartateymis Reykja-
lundar fyrir aðstoð við framkvæmd rannsóknarinnar.