Læknablaðið - 01.09.2015, Blaðsíða 46

434 LÆKNAblaðið 2015/101
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
Þau jákvæðu tíðindi spurðust út á dög-
unum að Íslensk erfðagreining ætlaði
að færa Landspítalanum jáeindaskanna
að gjöf að verðmæti nærri 800 milljónir
króna. Umræða um þörfina fyrir þetta
tæki hefur vaxið á undanförnum misser-
um en á hverju ári hafa á annað hundrað
sjúklingar verið sendir utan til Kaup-
mannahafnar til greiningar í jáeinda-
skanna. Háskólinn í Reykjavík efndi í
vor til heilbrigðisvísindadags og bauð
þar sérfræðingum í ýmsum greinum að
fjalla um notagildi jáeindaskanna við
læknisfræðilegar greiningar en einnig
umfang og kostnað við uppsetningu og
rekstur slíks tækis.
Jáeindaskanni er stórt og flókið tæki og
ljóst að einhver tími mun líða þar til tækið
verður tekið í notkun á Landspítala. Í
erindi Brynjars Vatnsdals verkfræðings
sem hefur setið í vinnuhóp spítalans
um greiningu og þörf fyrir skannann
kom fram að það þarf þrjá til fimm
sérhæfða starfsmenn til að starfrækja
hann, byggja þarf sérstakt húsnæði utan
um framleiðslu á geislavirka efninu sem
notað er en helmingunartími þess er svo
stuttur að tæplega er raunhæft að byggja
reksturinn á flutningi þess milli landa.
Brynjar sagði að skanninn þyrfti hring-
hraðal sem vista þarf í geislavörðu rými
auk aðliggjandi stjórn- og tækjaherbergis.
Þá þarf sérstaka framleiðslurannsóknar-
stofu fyrir geislavirku efnin sem notuð
eru í jáeindaskannanum og loks þarf að
setja upp sjúklingarannsóknastofur ásamt
stoð- og biðrýmum. Brynjar fór síðan
yfir framleiðsluferli geislavirka efnisins
og gæðakröfur sem gera verður til fram-
leiðslunnar. Þá lýsti hann ferlinu sem
sjúklingurinn gengur í gegnum og hverjar
kröfurnar um geislavarnir og stoðrými
verða að vera. Kostnaður við uppsetningu
og rekstur tækisins og stoðbúnaðar verður
talsverður.
Jakob Jóhannsson krabbameinslæknir
og yfirlæknir geislameðferðar krabba-
meina á Landspítala fjallaði um gagn-
semi jáeindaskanna við greiningu ýmissa
gerða krabbameina og sagði að með því
að setja saman í eitt tæki jáeindaskanna
og tölvusneiðmyndatæki PET/CT fengist
betri mynd af hvar krabbameinið er, hvar
í líffærinu það liggur og tengsl þess við
aðliggjandi líffæri. Hann sagði um 90% af
notkun jáeindaskanna vera við greiningu
krabbameina og 10% vegna annarra
sjúkdóma eins og hjarta-, tauga- og bólgu-
sjúkdóma. „Mikilvægast er tækið við
rannsóknir á lungnakrabbameinum og
öðrum krabbameinum.“
Jakob fór yfir hvernig jáeindaskanni
nýttist við rannsóknir og greiningu
annarra krabbameina og sagði að árlega
greindust um 1500 manns með krabba-
mein á Íslandi og af þeim væru á milli 100-
200 sendir árlega til Kaupmannahafnar til
greiningar í jáeindaskanna.
Jón Snædal prófessor í öldrunarlækn-
ingum fjallaði um notkun jáeindaskanna
við greiningu á Alzheimer-sjúkdómi og
sagði að PET-skönnun væri ein af þeim
aðferðum sem viðurkennt væri að gæfi
jákvæð skilmerki fyrir Alzheimer. „PET-
skönnun er notuð á háskóladeildum í
löndunum í kringum okkur við greiningu
á orsökum vitrænnar skerðingar. Breyting-
ar koma snemma fram og því nýtist PET
einkum við snemmgreiningu.“
Jón sagði PET-skönnun mikilvæga
viðbót við aðrar aðferðir en með henni
mætti greina hvort til staðar væru útfell-
ingar á betaamyloid. „Niðurstaðan ein útaf
fyrir sig gefur ekki sjúkdómsgreininguna
Alzheimer-sjúkdómur því hluti sjúklinga
er ekki með amyloid-útfellingar. PET-
skönnun verður afar mikilvæg rannsókn
þegar lyf sem beinast að amyloid-ferli
koma á markað.“
Jón lýsti síðan rannsókn sem beinist
að notkun amyloid-lyfs við Alzheimer-
sjúkdómnum og sagði að ef rannsóknin
staðfesti fyrri niðurstöður færi lyfið á
markað 2017. „Kostnaður liggur ekki fyrir
en þau (lyfin) verða augljóslega verulega
dýr. Það verða því gerðar ríkar kröfur til
skýrrar greiningar og PET-skönnun verður
augljóslega eitt af skilyrðum fyrir niður-
greiðslu lyfsins,“ sagði Jón Snædal.
Auk ofangreindra flutti dr. Simone Beer
líffræðingur við rannsóknarstofnun í Jü-
lich í Þýskalandi erindi um sögu og þróun
jáeindaskönnunar og Garðar Mýrdal
eðlisfræðingur, forstöðumaður geislaeðlis-
fræðideildar, lýsti aðferðum við að koma
geislun í meinsemd á sem nákvæmastan
og áhrifaríkastan hátt.
Jáeindaskanni á Landspítalann
Gagnsemin er ótvíræð
■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson
menu
Sjávarpakkhúsið restaurant
Hafnargata 2 Stykkishólmur

sjavarpakkhusid@gmail.com
tel: 4381800/8471934
- Sjávarpakkhúsið
#sjavarpakkhus
- Sjavarpakkhusid