Dagblaðið Vísir - DV - 17.06.2009, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 17. júní 2009 3Fréttir
Bankarnir skyggja á heimilin
Systurnar Linda og Unnur segja ríkisstjórn-
ina hugsa meira um bankana en heimilin:
Bara hUgleiÐingar
hjá rÍkissTjÓrninni
Systurnar Linda og Unnur Óskars-
dætur sögðu ríkisstjórnina tvímæla-
laust leggja meiri áherslu á afkomu
bankanna í landinu en heimilanna,
þegar blaðamaður DV hitti þær í
gær. Þær segja lítið hafa gerst eftir
kosningarnar í apríl en höfðu þó fyr-
ir ekki mikla trú á ríkisstjórnarflokk-
unum tveimur. Þær hafa fundið fyr-
ir efnahagshruninu frá því í haust og
missti Linda til að mynda vinnuna í
kjölfar hrunsins. „Ég er atvinnulaus
í dag en ég vann í banka. Margir í
kringum mig eru að missa húsnæð-
ið, við höfum ekki séð neitt síðan rík-
isstjórnin var mynduð.“
Aðspurðar hvort þær hafi gert
ráð fyrir því fyrir kosningar að ný rík-
isstjórn myndi grípa í taumana og
bjarga þjóðinni út úr efnahagslægð-
inni segist Linda ekki hafa gert ráð
fyrir því. „Nei, ég bjóst ekki við því að
Samfylkingin myndi gera neitt. Ég
hafði frekar haft trú á vinstri-græn-
um en kaus reyndar hvorugan flokk-
inn.“ Hún segir ríkisstjórnina vera
úti á þekju þar sem svo virðist sem
menn séu að velta fyrir sér hlutun-
um.
„Mér finnst verst af öllu frá þessu
hruni að búið er að vera að tala um
að allt eigi að vera gegnsætt og allt
eigi að vera uppi á borðum, en síð-
an úrslitin lágu fyrir hef ég bara ekki
heyrt neitt. Það eru engir almenni-
legir punktar, ekkert plan, bara
vangaveltur. Við ætlum hugsanlega
að gera þetta og þá kannski gerist
hitt. Við viljum bara fá að vita hver
vandinn er og hvernig á að takast við
hann. Fá eitthvað almennilegt plan
fyrir landið okkar.“
Systurnar tvær voru ekki langt frá
nokkrum einstaklingum sem mót-
mæltu fyrir utan Alþingi í gær. Þær
hafa áhyggjur af Icesave-skuldinni
sem þær segja að muni bitna á af-
komendum þjóðarinnar. „Mér finnst
hræðilegt að binda börnin mín og
barnabörnin, og allt unga fólkið í
þessu landi, á þennan skuldaklafa.
Okkar kynslóð og þeir sem eldri eru
sváfu á verðinum þó við persónu-
lega værum ekki í Fjármálaeftirlitinu
eða í bönkunum. Við verðum bara
að taka skellinn. Við getum bara ekki
sett þetta yfir á komandi kynslóð-
ir. Þetta er hræðilegt,“ segir Linda.
Þeim finnst óskýrt hjá ríkisstjórninni
og þingmönnum hvaða aðrar lausn-
ir séu til ef ekki verður skrifað undir
Icesave-samninginn. „Þá er einhver
dómstólaleið og kannski kemur hún
vel út og kannski ekki,“ segir Linda
og bendir Unnur á að hún haldi að
samningurinn sé skrifaður til að
komast inn í Evrópusambandið.
„Það virðist einstefna þangað.“
bodi@dv.is
„ÞaÐ er skÖmm aÐ
anDa aÐ sÉr sama
lOFTi Og ÞeTTa liГ
Hjónin Finnur Frímann og Helga
Aðalbjörg Árnadóttir voru í göngu-
túr í miðbæ Reykjavíkur þegar
blaðamaður DV hitti þau í köldu
og votu veðri við styttu Jóns forseta
í gær. Þau segjast finna mikið fyr-
ir ástandinu í landinu og vita ekki
hver gæti leyst úr flækjunni hér á
landi. „Maður veit það ekki, þetta
er svo viðamikið allt saman. Ég held
að hver svo sem tekur við ráði ekki
við þetta, þetta er svo mikill hræri-
grautur,“ segir Finnur.
Hjónin segja núverandi ríkis-
stjórn hugsa of mikið um afkomu
bankanna fremur en að huga að
heimilunum í landinu. „Ég meina,
það er allt að brenna hjá fólkinu í
landinu.“
Finnur telur að landið vanti
fleiri eins og Evu Joly, lögfræðing og
rannsóknardómara.
„Hún kemur hingað óháð og
ekki með nein hagsmunatengsl.“
Þau vilja bæði útrýma flokkapólit-
íkinni. „Við eigum að vinna saman
sem þjóð, flokkarnir eru þjóðinni
æðri. Svo virðist sem það sé flokkur-
inn fyrst og þjóðin svo.“ Talið berst
að lánum til Sigurjóns Þ. Árnason-
ar, fyrrverandi bankastjóra, og af-
skriftum starfsmanna Kaupþings.
Þau segja að þau hafi ekki órað fyr-
ir slíkum lánum og hegðun bank-
anna. „Maður hafði ekki einu sinni
hugmyndaflugið, þetta er svo sjúkt.
Mann grunaði ekki að þetta væri í
gangi og hvað þá að þetta sé í gangi
ennþá.“ Þau segjast þó ekki skamm-
ast sín fyrir að vera Íslendingar
á þessum síðustu og verstu tím-
um. „Nei, það gerum við ekki. Mér
finnst það bara skömm að þurfa að
anda að sér sama lofti og þetta lið,“
segir Finnur að lokum.
bodi@dv.is
Hjónin Finnur og Helga hafa áhyggjur
af komandi tímum á Íslandi:
Vilja flokkapólítík burt
Hjónin Finnur og Helga
horfa á íbúðalánið sitt
hækka eftir hrunið.
Ósáttar systur Linda og unnur
Óskarsdætur hafa áhyggjur af
börnum og barnabörnum.
Hagvöxturinn einn bjargar
fólki
Í samtali við DV segir Finnur að tölu-
verður fjöldi íslenskra heimila glími
við fjárhagslega erfiðleika. „Ég tel að
úrræðið með greiðsluaðlögunina
með milligöngu dómstóla sé nokkuð
þungt í vöfum. Þetta er ágætt úrræði
og myndi duga vel undir venjuleg-
um kringumstæðum. Núna eru hins
vegar óvenjulegar aðstæður og það
eru fleiri sem eru að glíma við fjár-
hagslega erfiðleika,“ segir Finnur.
Hann segir að það sem muni auð-
vitað bjarga landsmönnum á end-
anum verði hagvöxtur. „Allt annað
snýst um að vinna á einkennum
eins og að bæta skuldastöðu fólks og
þess háttar,“ segir hann.
Háskólamenntaðir skera sig úr
Landsmenn virðast nokkuð sam-
mála í afstöðu sinni til þess hver
sé forgangsröðun stjórnvalda. Ekki
er nóg með að meirihluti telur að
stjórnvöld leggi meiri áherslu á af-
komu banka en heimila heldur er
meirihluti í öllum nema einum af 27
undirflokkum könnunarinnar fyrir
þessari afstöðu. Þá er litið til kyns,
aldurs, búsetu, menntunar, starfs
og heimilistekna og þeir taldir með
sem ekki taka afstöðu.
Það er aðeins í hópi þeirra sem
hafa lokið háskólanámi sem innan
við helmingur er þeirrar skoðunar
að stjórnvöld leggi meiri áherslu á
afkomu banka en heimila. Þar mæl-
ast þó 48 prósent þeirrar skoðun-
ar en 26,8 prósent eru ósammála
fullyrðingunni um forgangsröðun
stjórnvalda. Því er eftir sem áður
meirihluti þeirra í þessum und-
irflokki sem tekur afstöðu til full-
yrðingarinnar í þessum hópi eins
og öðrum á því að stjórnvöld leggi
meiri áherslu á afkomu banka en
heimila.
Meira áunnist í málum heimila
Gylfi Arnbjörnsson, forseti Alþýðu-
sambands Íslands, segir að það hafi
verið eitt helsta verkefni minni-
hlutastjórnarinnar sem var við
völd frá stjórnarskiptum 1. febrú-
ar fram yfir kosningar að vinna að
hagsmunamálum heimilanna. Þar
nefnir Gylfi breytingar á lögum um
greiðsluaðlögun og gjaldþrotalög-
gjöf svo endurskipuleggja megi fjár-
hag þeirra heimila sem verst urðu
úti. „Okkur fannst skorta dálítið á að
sett yrði nógu mikið af ráðgjöfum til
að vinna það verkefni og gagnrýnd-
um það. En það var brugðist hart
við því og bætt snögglega inn í það,“
segir Gylfi.
Bankarnir ekki til
Gylfi segir hins vegar þyngra undir
fæti með að ganga frá fjárhagslegri
endurskipulagningu bankanna og
ríkisfjármálanna. „Það er ekki enn-
þá búið að búa til bankana. Það eru
átta mánuðir síðan þeir hrundu,“
segir Gylfi og bendir að auki á óvissu
um stöðu ríkissjóðs. Það er eitt af
því sem þarf að skýra svo hægt sé
að vinna að öðrum hagsmunamál-
um almennings. „Stjórnvöld eru
ekki búin að taka á þeim gríðarlega
vanda sem ríkissjóður sjálfur er í.
Við höfum verið að ýta eftir að rík-
isstjórnin taki ákvörðun um ríkis-
fjármálin, hvernig þau verði bæði
á þessu ári og á næstu árum. Á því
hangir algjörlega möguleiki Seðla-
banka á að koma til móts við okkar
kröfu um lækkun vaxta. Það er gríð-
arlega mikill þrýstingur á stjórnvöld
að klára sína vinnu varðandi ríkis-
fjármálin. Auðvitað gerum við okk-
ur grein fyrir því að það eru engar
gleðifréttir í vændum þar.“
Ófullnægjandi úttekt
Ólafur Ísleifsson, hagfræðingur og
lektor við Háskólann í Reykjavík,
segir að svo virðist sem ríkisstjórn-
in hafi byggt sína aðgerðaáætlun að
einhverju leyti á úttekt sem gerð var
af hálfu Seðlabankans. „Núna er það
hins vegar komið í ljós að sú úttekt er
ekki alveg fullnægjandi. Inn í hana
vantar ýmsa mikilvæga þætti. Það er
þá spurning hvort ríkisstjórnin end-
urmeti afstöðu sína í ljósi breyttra
upplýsinga eða byrji á því að afla sér
betri upplýsinga um þessi mál en
fengust úr skýrslu Seðlabankans,“
segir Ólafur.
Svigrúm til að gera betur
Varðandi atvinnumál segir Ólafur
að það sé ekki hlutverk ríkisstjórn-
arinnar að búa til störf heldur frek-
ar að skapa skilyrði fyrir ný störf.
„Flestir eru í vinnu hjá litlum eða
meðalstórum fyrirtækjum. Þau störf
verða til þegar menn koma auga á
eitthvað sem vantar þjónustu sem
hægt er að búa til í krafti þekking-
ar sinnar eða reynslu og búið er til
fyrirtæki í kringum það. Það gerist á
þeim grundvelli að það séu almenn
skilyrði framboðs og eftirspurnar,“
segir hann.
Hann telur að vandi ríkisstjórnar-
innar sé auk þess sá að upplýsinga-
flæði frá henni sé ekki nægilega gott.
„Þó að menn hafi augljóslega viljað
gera betur en síðasta ríkisstjórn þá
er ef til vill svigrúm til að gera ennþá
betur. Sem dæmi höfum við hvorki
fengið að sjá Icesave-samkomulag-
ið né skýrslu valnefndar um stöðu
seðlabankastjóra,“ segir Ólafur.
Könnunin
MMR kannaði afstöðu fólks til máls-
ins í netkönnun fyrir DV dagana 9.
til 13. júní. Úrtakið var 18-67 ára Ís-
lendingar valdir handahófskennt úr
hópi álitsgjafa MMR. Alls svöruðu
849 spurningunum. Þar af svöruðu
797 spurningunni: Hversu sammála
eða ósammála ertu eftirfarandi full-
yrðingu: Ríkisstjórnin leggur meiri
áherslu á afkomu banka en heim-
ilanna í landinu? Vikmörk í könn-
uninni, þegar litið er til svara allra
þeirra sem svara, eru á bilinu 1,9 til
3,4 prósent, minnst hjá þeim sem
segjast mjög ósammála og mest hjá
þeim sem segjast mjög sammála.
„Þetta er ágætt úrræði
og myndi duga vel undir
venjulegum kringum-
stæðum. Núna eru hins
vegar óvenjulegar að-
stæður...“
Ekki óvænt „Það kemur mér ekkert
á óvart að almenningi finnist umræða
um bankana fyrirferðarmeiri en
umræða um fjárhag heimilanna,“ segir
gylfi arnbjörnsson, formaður aSí.
Þróa fleiri lausnir Finnur Svein-
björnsson, bankastjóri kaupþings,
telur að ríkisstjórnin þurfi að þróa
fleiri lausnir innan þeirra ramma
sem búið er að móta.