Dagblaðið Vísir - DV - 19.11.2010, Blaðsíða 27

Dr. Henry Kiss-
inger, fyrrver-
andi prófessor við
Harvard-háskóla
og utanríkisráð-
herra Bandaríkj-
anna, sagði ein-
hvern tímann að
deilur í háskólum
væru svo grimm-
ar, nákvæmlega
vegna þess að
þær skiptu svo
litlu máli. (e. Aca-
demic politics are so vicious precis-
ely because the stakes are so small.)
Hvort sem það er rétt eða ekki þá eru
háskólamenn á Íslandi komnir í hár
saman og vegast nú á í opinberri um-
ræðu sem aldrei fyrr.
Í stað þess að samræma varnarvið-
búnað í þeim viðsjám sem nú steðja
að háskólastarfi höggva starfsmenn
ólíkra háskólastofnana á báðar hend-
ur á síðum dagblaðanna. Fulltrú-
ar raungreina takast á við talsmenn
hugvísinda í Fréttablaðinu og í sjón-
varpsfréttum lýsa rektorar og stjórn-
arformenn sjálfstæðu háskólanna yfir
gagnstæðum áformum í sameining-
armálum. Í stað þess að sækja fram
með samræmdum hætti spólum við
í endalausa hringi í fúafeni fjármála-
kreppunnar. Sem er ferlegt því eins
og reynslan frá Finnlandi – og raunar
víðar – sýnir, eru háskólarnir líkast til
besta leiðin út úr kreppunni.
Að sköpuðu skeikað
Einhverra undarlegra og óútskýrðra
hluta vegna hafa stjórnvöld ekki
haft forystu í þeim áskorunum og
ógnunum sem nú steðja að háskóla-
starfi í landinu. Þvert á móti er látið
skeika að sköpuðu og háskólamönn-
um att saman í þeirri örvæntingafullu
umræðu sem nú einkennir málefni
háskólastarfs í kjölfarið á blóðug-
um niðurskurði. Stjórnvöld hafa því
miður reynst ófær um að forgangs-
raða. Í stað þess að hlúa að þeim tækj-
um sem raunverulega bíta við alvöru
endurreisn er allt einhvern veginn
lagt að jöfnu. Þrátt fyrir að gegna eðl-
isólíkum hlutverkum í baráttunni við
kreppuandskotann er háskólastarf,
semsé rannsóknir og kennsla, skorið
niður með sambærilegum hætti og
Þjóðkirkjan og landbúnaðarkerfið.
Svo dæmi sé tekið.
Til að fyrirbyggja misskilning er
rétt að fara ekki í nokkrar grafgötur
með það hér, að öfugt við marga koll-
ega hennar tel ég Katrínu Jakobsdótt-
ur menntamálaráðherra vera bæði
vandaða og færa í sínu sarfi. En nú
er kominn tími til að hún stígi með
afgerandi hætti inn á svið háskóla-
málanna og setji stefnu til framtíðar
um það hvernig háskólastarfi í þessu
landi skuli háttað. Það gengur ekki
til lengdar að háskólamenn berist á
banaspjót í fjölmiðlum. Eins og til að
mynda síðastlið vor þegar félag ríkis-
prófessora reyndi að sölsa undir sig
allt háskólastarf í landinu.
Vernd verðmæta
Mikill uppgangur hefur verið í há-
skólastarfi á Íslandi undangengin ár
en kerfið er þó enn bæði bernskt og
brothætt og því þarf hið opinbera að
hlúa að þeim verðmætum sem byggð
hafa verið upp. Blóðugt væri það alla-
vega, að þurfa að kasta þeim á glæ í
tímabundnu kreppuástandi. Marg-
ir hafa býsnast yfir fjölda háskóla-
stofnana í landinu en miðað við hina
margfrægu höfðatölu eru þær samt
ekki fleiri en í Bandríkjunum, þar sem
litlir sérhæfðir „liberal arts“-háskól-
ar lifa góðu lífi við hlið stóru háskól-
anna. Verðmætin í fjölbreytninni eru
mikil. Það þrífast ekki allir í yfirfull-
um kennslusölum Háskóla Íslands.
Mörgum góðum námsmönnum
hentar mun betur að vinna í litlum
málstofum eins og kennslufræði Há-
skólans á Bifröst byggir á.
Í þeim efnahagsþrengingum sem
skekja samfélagið er vissulega sjálf-
sagt mál að ræða sameiningu stofn-
ana á borð við Háskólann á Bifröst
og Háskólann í Reykjavík ef það yrði
til að hlúa að starfseminni á báðum
stöðum og viðhalda fjölbreytninni.
En öll sú vinna er þó svo gott sem
marklaus ef ríkisvaldið stígur ekki inn
með afgerandi hætti og hefur forystu
um hvernig háskólakerfið á að vera.
En ríkið greiðir jú stærstan hluta af
rekstrarfé beggja skóla. Sem vekur til
að mynda upp þá spurningu hvort
eðlilegt geti talist að Samtök atvinnu-
lífsins skuli hafa meirihluta í stjórnum
beggja skóla.
Regnhlífin
Í þeirri óvissu stöðu sem nú er kom-
in upp er kannski ekki úr vegi að rifja
upp þá hugmynd að öllum háskól-
um í landinu verði komið fyrir undir
einni stjórnsýsluregnhlíf, en að þeir
hafi eftir sem áður sjálfræði í aka-
demískum málum. Eftir nýlega skipu-
lagsbreytingu skiptist Háskóli Íslands
upp í fimm nokkuð sjálfstæða skóla.
Auðvelt væri að útfæra og útvíkka
regnhlífarskipulagið þannig að all-
ir háskólarnir geti lifað þar góðu lífi,
sameinast um stoðþjónustu og skipu-
lagt sameiginlegar námsbrautir svo
fátt eitt sé nefnt.
Fyrirsætan LILJA INGIBJARGAR-
DÓTTIR verður umsjónarmaður
netþátta um keppnina Ungfrú Ísland.
Mun hún aka um landið og gera þætti
um keppendur utan af landi og fylgja
keppninni í allan vetur.
VILL KOMAST Í
SJÓNVARPIÐ
MYNDIN
Hver er konan?
„Lilja Ingibjargardóttir.“
Hvar ertu uppalin?
„Í Vesturbænum og í Laugarneshverfinu.“
Hvað drífur þig áfram?
„Fjölskyldan.“
Hvar vildirðu helst búa ef ekki á
Íslandi?
„Í Bandaríkjunum á einhverjum heitum
stað.“
Hvaða bíómynd sástu síðast?
„Ég man það ekki, væntanlega bara
eitthvað á bíórásinni.“
Hvað varstu gömul þegar þú tókst
að þér fyrsta fyrirsætustarfið?
„Átján eða nítján ára.“
Er erfitt að vera fyrirsæta á Íslandi?
„Já. Það er ekki mikið að gera og ekki
mikið borgað. Svo er svolítið um
klíkuskap og erfitt er að fá verkefni.“
Tókstu sjálf þátt í Ungfrú Ísland?
„Ég tók þátt í Ungfrú Vesturland árið
2006 og varð í síðasta sæti.“
Hafa þessi þættir átt langan aðdrag-
anda?
„Nei, það var hringt í mig fyrir einhverj-
um þremur vikum. Mig hefur langað að
komast í sjónvarp mjög lengi og ég fór
í prufu fyrir Djúpu laugina þegar hún
var á Skjánum síðast. Ég hikaði því ekki
þegar mér var boðið þetta.“
Hvað ætlarðu helst að taka fyrir í
þessum þáttum?
„Framleiðendurnir eru með beinagrind
yfir það hvernig þættirnir eiga að vera
í vetur en vonandi má ég koma með
einhverjar ábendingar. Ég þekki þetta
ferli náttúrulega mjög vel. Þetta verður
bara gaman. Það verður fróðlegt fyrir
fólk að skyggnast á bak við tjöldin og
kynnast stelpunum betur.“
Er dagskrárgerð eitthvað sem þig
langar að starfa við?
„Já, og vonandi eiga þessir þættir eftir
veita mér reynslu. Ég væri alveg til í að
vera með minn eigin þátt en ég myndi
á endanum vilja komast í Kastljós eða
Ísland í dag eða einhvern þannig þátt.“
MAÐUR DAGSINS
„Ég ætla að kjósa og líst ágætlega á
þetta fólk. Ég hef samt ekki ákveðið mig
ennþá.“
BJÖRG SIGURJÓNSDÓTTIR
48 ÁRA LEIKSKÓLASTJÓRI
„Ég er ekkert farinn að pæla í þessu.“
BIRGIR BJÖRN HJARTARSON
21 ÁRS AFGREIÐSLUMAÐUR
„Ég er ekki búin að kynna mér
frambjóðendur nógu vel til að geta
ákveðið mig.“
SIGRÍÐUR STEFÁNSDÓTTIR
52 ÁRA BÓKARI
„Mér líst ekkert á þetta stjórnlagaþing
og ætla ekki að taka þátt.“
ÞRÖSTUR GEORG HARALDSSON
51 ÁRS SJÓMAÐUR
„Ég ætla ekki að kjósa. Mér finnst þetta
húmbúkk og peningasóun. Við ættum
að láta lögfræðinga semja uppkast og
kjósa um það.“
VALBJÖRG FJÓLMUNDSDÓTTIR
55 ÁRA KENNARI
ERTU BÚIN/N AÐ ÁKVEÐA HVERJA ÞÚ ÆTLAR AÐ KJÓSA Á STJÓRNLAGAÞING? (SPURT Á AKUREYRI)
DÓMSTÓLL GÖTUNNAR
FÖSTUDAGUR 19. nóvember 2010 UMRÆÐA 27
Háskóladeilur Það gengur ekki til lengdar að háskólamenn
berist á banaspjót
í fjölmiðlum.KJALLARI
Grín að Gnarr Tökur á áramótaskaupi ríkissjónvarpsins standa nú sem hæst. Eins og við má búast verður gert gys að borgarstjóra Reykjavíkur, Jóni Gnarr.
DR. EIRÍKUR
BERGMANN
stjórnmálafræðingur skrifar